Læknablaðið - 15.11.1992, Side 47

LÆKNABLAÐIÐ
391
ekki aðeins stutt tímaskeið heilsubrests
heldur fela þau einnig í sér langtímameðferð,
endurhæfingu, forvamir og eflingu heilbrigði.
Heimilislæknir lætur sér jafnannt um
heilbrigði sjúklingsins í víðustu merkingu og
að greina og meðhöndla tiltekna sjúkdóma.
B. Samþœtting við aðrar þjónustugreinar.
Heimilislæknir tekur á sig persónulega ábyrgð
á því, að sjúklingar hans og fjölskyldur
þeirra fái notið margháttaðra úrræða
heilbrigðiskerfisins og ryður tálmum úr vegi.
Þetta hlutverk er samræmanlegt þátttöku
annarra heilbrigðisstarfsmanna, sem geta átt
beina aðild að meðferð sjúklingsins. Starf
og starfsvettvangur heimilislækna verða að
falla vel að heilbrigðiskerfinu í heild, þar með
talið að eiga nánar skilgreint samstarf við allar
aðrar heilbrigðisstéttir, bæði utan og innan
sjúkrahúsa, svo og samvinnu við viðkomandi
sveitarstjómir og heilbrigðisyfirvöld.
C. Umbjóðandahlutverkið.
Heimilislæknirinn er talsmaður sjúklingsins
gagnvart heilbrigðiskerfinu á hvaða stigi
þjónustu sem er. Slíkt umbjóðandahlutverk
felur í sér að heimilislæknirinn aðstoðar
sjúklinginn og fjölskyldu hans við að eiga
virka aðild að klínískri ákvarðanatöku.
Meðferðaráætlun er borin undir
sjúklinginn, og ber að taka fullt tillit til
hagkvæmnisjónarmiða. Umbjóðandahlutverkið
tekur einnig til samvinnu við stjómvöld
og aðra ráðamenn til að tryggja að þegnar
þjóðfélagsins geti átt sem jafnastan aðgang að
heilbrigðisþjónustunni.
D. Upplýsingaforði.
Heimilislæknirinn þarf að þekkja vel til
sjúklinga sinna bæði að því er varðar
læknisfræðileg og persónuleg atriði, þar sem
þessar upplýsingar skipta jafnmiklu máli fyrir
störf heimilislæknis.
E. Samband lœknis og sjúklings.
Sambandið milli læknis og sjúklings byggir
á því að milli þeirra þróist gagnkvæmt
traust. (Önnur hugtök, sem notuð eru til að
tákna slíkt traust eru: Samningur, sáttmáli,
gagnkvæmar skuldbindingar.)
F. Aðgengileiki.
Sjúklingar og heilbrigðisstarfsmenn skulu
á öllum tímum eiga greiðan en tillitssaman
aðgang að heimilislækni eða staðgengli hans.]
G. Nýting heilbrigðisþjónustu.
Vegna mikilvægis stöðu sinnar innan
heilbrigðiskerfisins gegnir heimilislæknir
lykilhlutverki í nýtingu á úrræðum
heilbrigðisþjónustunnar, sem eru takmörkunum
háð.
H. Klínísk ákvarðanataka.
Heimilislækningar greina sig frá öðrum
sérgreinum í eftirfarandi atriðum:
I. Heimilislæknir fæst oft við óskilgreind
vandamál, sem ekki hafa verið greind áður,
og annar eða aðrir læknar hafa ekki glímt við
fyrst.
2. í mörgum tilvikum eru vandamál
sjúklings þess eðlis að leggja má á það
fullnægjandi mat án þess að gera nákvæma
sjúkdómsgreiningu, eins og það orð er
venjulega skilgreint, enda ekki nauðsynlegt í
öllum tilvikum. Margar klínískar ákvarðanir
verður því að taka án þess að nákvæm
sjúkdómsgreining liggi fyrir. Þekking
læknisins á sjúklingi á oft ríkan þátt í
ákvarðanatökunni. Mjög oft skiptir mestu máli
að útiloka alvarlegan sjúkdóm.
3. Algengi þeirra sjúkdóma, sem
heimilislæknar fást við, er mjög frábrugðið
því, sem sjúkrahúslæknar eiga við að glíma,
hvort sem er inni á sjúkradeildum eða á
göngudeildunt. Klínískar upplýsingar og
einkenni hafa breytilegt forspárgildi eftir
algengi sjúkdóma í samfélaginu. Þess
vegna geta bæði sjúkdómseinkenni og
rannsóknamiðurstöður haft annað forspárgildi í
heimilislækningum en í spítalalækningum.
4. Heimilislæknar sjá oft sjúkdóma á
byrjunarstigi áður en þeir taka á sig fullkomna
ntynd. Þess vegna geta rannsóknir sem
gagnast heimilislæknum, verið frábrugðnar
þeim sem best koma að gagni á sjúkrahúsum.
Þetta er vegna þess, að sértæki og næmi
rannsóknanna breytist eftir því á hvaða stigi
viðkomandi sjúkdómur er.
í ljósi þessara hugleiðinga virðist frekar
vafasamt að krefjast hefðbundinna
hárnákvæmra sjúkdómsgreininga, sem
nauðsynlegrar undirstöðu fyrir meðferð.
Skylda heimilislæknisins er að forða
skjólstæðingum sínum frá áhættu og lina
þjáningar, og þetta útheimtir oftlega að
nteðferð verður að hefjast áður en hárnákvæm