Læknablaðið - 15.09.1993, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 261-70
261
Inga S. Þráinsdóttir1), Þórður Harðarson2’3), Guðmundur Þorgeirsson23),
Erla G.Sveinsdóttir1), Helgi Sigvaldason3), Nikulás Sigfússon3)
TENGLS HÆGRA GREINROFS VIÐ HJARTA-
OG ÆÐASJÚKDÓMA OG ÁHÆTTUÞÆTTI
ÞEIRRA
ÁGRIP
Hægra greinrof var fyrst skilgreint árið
1909 og var það lengi vel talið endurspegla
alvarlegan lfkamlegan sjúkdóm. Á fimmta
áratugnum voru samt flestir komnir á þá
skoðun að hægra greinrof væri meinlaust
fyrirbæri. Fjölmennt almennt þýði úr
hóprannsókn Hjartaverndar gerði okkur kleift
að kanna algengi og nýgengi hægra greinrofs,
meta áhrif þess á dánartíðni og athuga tengsl
þess við aðra sjúkdóma og áhættuþætti.
Hóprannsókn Hjartaverndar er framsýn
faraldsfræðileg rannsókn. Þátttakendur, sem
voru á aldrinum 33-79 ára, voru valdir úr
almennu þýði og mættu 9.135 karlar og 9.627
konur í rannsóknina.
Á öllum rannsóknartímanum fundust 126
karlar og 68 konur með hægra greinrof.
Algengið jókst með auknum aldri frá 0%
meðal karla og kvenna í aldurshópnum 30-
39 ára upp í 4,1% meðal karla og 1,6%
meðal kvenna í aldurshópnum 75-79 ára.
Nýgengi jókst með auknum aldri meðal
beggja kynja. Marktæk fylgni fékkst við
háþrýsting (p<0,05), háan blóðsykur (p=0,05)
og hjartastækkun (p<0,05) í körlum yngri
en 60 ára með hægra greinrof. í heildarhópi
karla með hægra greinrof var marktæk fylgni
við aðrar hjartsláttartruflanir (p<0,001) og
hægan hjartslátt (p<0,01). Marktækur munur
reyndist á dánartíðni karla með hægra greinrof
úr hjartasjúkdómum (p<0,01) en munurinn
varð ómarktækur þegar tekið var tillit til
annarra áhættuþátta hjartasjúkdóma með
fjölþáttagreiningu Cox. Niðurstaða okkar er
því sú að meðal yngri karla og kvenna tengist
hægra greinrof oft grunnsjúkdómum í hjarta
og blóðrás.
Frá læknadeild Háskóla íslands1), lyflækningadeild
Landspítalans2), Rannsóknarstöð Hjartaverndar3).
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Nikulás Sigfússon, Rannsóknarstöð
Hjartaverndar, Lágmúla 9, 108 Reykjavík.
INNGANGUR
Árið 1909 var hægra greinrof fyrst skilgreint
af Eppinger og Rothberger (1). í kjölfarið
fylgdu endurbætur annarra á hugtakinu og
1932 settu Wilson og félagar fram nýja
skilgreiningu sem notuð var í ýmsum formum
áratugina á eftir (2).
I upphafi voru viðhorf til hægra greinrofs á
þá lund að tilvist þess endurspeglaði næstum
alltaf alvarlegan líkamlegan sjúkdóm. Með
auknum rannsóknum komust flestir á þá
skoðun að hægra greinrof væri afmarkað
fyrirbæri á hjartarafriti og þyrfti ekki að benda
til hjartasjúkdóms ef viðkomandi hefði engin
einkenni um slíkan sjúkdóm (3-7). Frá 1909
hafa fáar rannsóknir verið gerðar á hægra
greinrofi sem bæði eru umfangsmiklar og
hafa almenna skírskotun. Þær rannsóknir
einskorðast ekki við hægra greinrof en ber
þó saman um að tíðni þess eða leiðslutruflana
almennt aukist með aldri og þessar breytingar
séu um það bil helmingi algengari í körlum en
konum (8-10).
Hóprannsókn Hjartaverndar var gerð með
sérstöku tilliti til snemmkominna einkenna
kransæðasjúkdóms og áhættuþátta með
forvarnaraðgerðir í huga og einnig til að afla
upplýsinga um faraldsfræði hjartasjúkdóma og
margra annarra þrálátra sjúkdóma með skoðun
og ýmsum rannsóknum. Rannsóknin gerir
kleift að kanna hægra greinrof í fjölmennu
almennu þýði á 24 ára tímabili. I þessari grein
skýrum við frá algengi og nýgengi hægra
greinrofs, svo og dánartíðni og dánarorsök
fólks með slíka leiðslutruflun og athugum
tengsl þess við aðra sjúkdóma og áhættuþætti.
Áður hefur svipuð rannsókn beinst að vinstra
greinrofi (11-13).
EFNI OG AÐFERÐIR
Hóprannsókn Hjartaverndar, sem er framsýn
hjarta- og æðarannsókn hófst árið 1967. Boðið
var til hennar öllum körlum fæddum 1907-