Læknablaðið - 15.09.1993, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 287-92
287
Emil L. SigurðssonL3), Bjarni Jónasson23)
KÖNNUN Á VAKTLÆKNISÞJÓNUSTU
í HAFNARFIRÐI, GARÐABÆ OG
BESSASTAÐAHREPPI
ÁGRIP
Athugun sú sem hér um ræðir er
framvirk könnun á umfangi og innihaldi
vaktlæknisþjónustunnar í Hafnarfirði, Garðabæ
og Bessastaðahreppi. Á rannsóknarsvæðinu
búa rúmlega 23.000 manns og þar eru
starfræktar tvær heilsugæslustöðvar,
Heilsugæslustöðin Sólvangi í Hafnarfirði og
Heilsugæslan í Garðabæ. Vaktlæknisþjónustan
er rekin frá klukkan Í7.00 til 8.00 á virkum
dögum og um helgar allan sólarhringinn.
Tilgangur könnunarinnar var að athuga
hverjir nýta sér þessa þjónustu, um hvaða
sjúkdómsflokka er þar að ræða og jafnframt
hvaða úrlausnir eru veittar. Ennfremur að
kanna hvenær sólarhringsins sjúklingar leita
til vaktarinnar og hvar þeir eru búsettir.
Á rannsóknartímanum var 627 sinnum haft
samband við vaktlæknana. Um 40% af
samskiptunum voru vitjanir, viðtöl á stofu
voru 22% og símtöl sem ekki leiddu til
vitjana 36%. Hafnfirðingar notuðu þjónustuna
hlutfallslega meira en íbúar Garðabæjar og
Bessastaðahrepps. Stærsti sjúklingahópurinn
voru böm fjögurra ára og yngri eða um 40%.
Bráðir sjúkdómar, sýkingar í öndunarfærum,
háls-, nef- og eyrnasjúkdómar ásamt slysum
og stoðkerfissjúkdómum reyndust algengustu
sjúkdómaflokkarnir.
Tæplega annar hver sjúklingur fékk úrlausn
sem að hluta til fólst í ávísun á lyf. Um
5% úrlausnanna vom tilvísanir á sjúkrahús.
Rúmlega helmingur allra úrlausna vom
almennar ráðleggingar.
INNGANGUR
Einn af hornsteinum heimilislæknisfræðinnar
er að sjá til þess að sjúklingar geti fengið
læknishjálp allan sólarhringinn. Slíka þjónustu
Frá ')Heilsugæslustööinni Sólvangi, Hafnarfirði,
2)Heilsugæslunni í Garðabæ, 3)heimilislæknisfræði Háskóla
íslands. Fyrirspumir, bréfaskipti: Emil L. Sigurðsson,
Fredriksbergsvágen 32B, 541 62 Skövde, Svíþjóð.
hafa læknar sjálfsagt boðið upp á frá því
menn fóm að stunda lækningar. Umgjörð,
aðgengi og form slíkrar þjónustu er að
sjálfsögðu mjög breytilegt. Lítið hefur verið
ritað um starfsemi vaktlækna í þéttbýli og hér
á landi hefur henni ekki verið lýst sérstaklega
áður.
í eftirfarandi ritsmíð verður gerð grein fyrir
framvirkri faraldsfræðilegri rannsókn á
umfangi og innihaldi vaktlæknisþjónustunnar
í Hafnarfirði, Garðabæ og Bessastaðahreppi
(HGB), sem er sameiginlegt vaktsvæði.
Rannsóknartímabilið var nóvembermánuður
1990. Markmið rannsóknarinnar voru
eftirfarandi:
1. Að kanna fjölda samskipta við vaktlækna.
2. Að kanna fjölda mismunandi
samskiptaforma, það er símtala, viðtala
á stofu og vitjana.
3. Að kanna hvenær sólarhringsins
vaktþjónustan er mest notuð.
4. Að kanna aldursdreifingu og
kynskiptingu þess hóps sem þjónustuna
notar.
5. Að kanna sjúkdómsmynstur, það er fjölda
mismunandi sjúkdómsgreininga eða um
hvaða heilsuvanda annan sé að ræða.
6. Að kanna hvaða úrlausnir fólk fær.
7. Að kanna hvort aðsóknin í þjónustuna
er mismunandi eftir búsetu innan
vaktsvæðisins.
8. Að kanna af hvaða tilefni sjúklingar leita
til vaktlæknisþjónustunnar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Um langt árabil hefur verið rekin sameiginleg
vaktlæknisþjónusta fyrir íbúa Hafnarfjarðar,
Garðabæjar og Bessastaðahrepps. Á þessu
svæði eru starfandi tvær heilsugæslustöðvar,
önnur á Sólvangi í Hafnarfirði og hin í
Garðabæ. Vaktin hefst á virkum dögum
klukkan 17.00 og henni lýkur klukkan 8.00
næsta morgun. Um helgar stendur læknirinn
24 klukkustunda vakt frá klukkan 8.00 til