Læknablaðið - 15.09.1993, Blaðsíða 20

272
LÆKNABLAÐIÐ
skagar inn í útstreymisrás (1,8,9). Á síðustu
árum hafa rannsóknir á blóðflæði með
Doppler tækni staðfest blóðþrýstingsfall yfir
staðbundna vöðvaþykknun í HVS og verið
notuð til að sýna fram á skerta lagbilsslökun
og seinkun fyllingar vinstri slegils (10-
12). Samdráttarhlutverk vinstri gáttar er
því oft þýðingarmeira hjá sjúklingum með
hjartavöðvasjúkdóm en hjá heilbrigðum
einstaklingum (11-13).
Tilgangur þessarar rannsóknar var í fyrsta
lagi að meta algengi hjartavöðvasjúkdóms
meðal fullorðinna kvenna úr hópþýði
Rannsóknarstöðvar Hjartaverndar, með
sérstakri áherslu á fólk með afbrigðilegt
hjartarit, og í öðru lagi að kanna hvort
blóðflæðistruflanir eins og lýst hefur verið
kæmu einnig fram meðal þeirra kvenna
sem greindust með hjartavöðvasjúkdóm við
skimun.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknarstöð Hjartaverndar hefur um
margra ára skeið fylgt eftir úrtaki karla
og kvenna. Áfangaskoðun (fjórði áfangi)
fór fram á árunum 1981-1983 á þýði 3922
kvenna fæddra á árunum 1916-1935 og
1940-1954 (3,14). Við þá rannsókn kom
í ljós að 358 konur (9,1%) reyndust hafa
afbrigðilegt hjartalínurit samkvæmt Minnesota
skilmerkjum (hópur A). Þessi hópur var valinn
til þátttöku í rannsókn okkar ásamt 89 konum
með eðlilegt hjartarit (hópur B) völdum með
tilliti til sambærilegs fæðingardags úr sama
þýði, ein fyrir hverjar fjórar konur úr hópi A.
Við litum svo á að meðal eðlilegra al'brigða
hjartarits lesið með Minnesota lykli væru
eftirtaldir lyklar: nr. 100, 630, 730, 750, 810,
880, það er að segja eðlilegt rit, 1. gráðu
AV rof, ófullkomið hægra greinrof, einstök
aukaslög frá gáttum og sleglum og sínus
hægataktur. Notaðar vom upplýsingar frá
Hagstofu Islands um látna þátttakendur úr
fjórða áfanga og dánarmein skráð samkvæmt
dánarvottorðum og krufninganiðurstöðum þar
sem þær lágu fyrir.
Samþykki þátttakenda fyrir þátttöku í
rannsókninni lá fyrir í upphafi. Þátttakendur
svöruðu stöðluðum spurningum um
fjölskyldusögu og einkenni hjartasjúkdóms
eins og gert er í spurningakveri Hjartaverndar
(3,14). Eftir það fór fram læknisskoðun
þar á meðal hjartahlustun, skráð var hæð
og þyngd. blóðþrýstingur var mældur á
hægri handlegg í liggjandi stöðu. Notaður
var kvikasilfursmælir og mælingagildi
lesin af við fyrsta og fimmta Korotkoff-
tón. I þessari rannsókn var miðað við að
blóðþrýstingsgildi >160 mm kvikasilfurs í
slagbili og/eða blóðþrýstingur >95 mm Hg
í lagbili teldist háþrýstingur. Tekið var 12-
leiðslu-hjartalínurit. Hjartavöðvinn var talinn
þykknaður samkvæmt hjartariti ef fyrir hendi
voru skilmerki Romhilts (15,16).
Omrannsókn var gerð með Hewlett Packard
500 tæki og notaður 2,5 og 3,5 mHz
sneiðmyndahljóðgjafi og skráð bæði tvívíddar-
og einvíddarmynd (M-mode). Hjarta var sneitt
eftir langöxli og skammöxli og tekin var
fjögurra hólfa mynd frá hjartabroddi. Einnig
voru teknar neðanrifjamyndir eftir því sem
þurfti. Með venjulegri einvíddarskoðun var
þykkt sleglaskiptar og bakveggs mæld, auk
þvermáls vinstri slegils í lok slag- og lagbils.
Þá var þvervídd vinstri gáttar og ósæðar
mæld. Að jafnaði var tekið meðaltal þriggja
til fjögurra slaga og skráningarhraði var 50-
100 cm/sek. Mæling var gerð beint á skjáinn
með innbyggðu tölvuforriti. Massi vinstri
slegils var reiknaður að hætti Penns (17).
Við töldum óhætt að greina HVS ef þykkt
sleglaskiptar eða bakveggur vinstri slegils var
15 mm eða meiri við lok lagbils og slegill var
ekki víkkaður umfram eðlileg mörk (1). Leitað
var sérstaklega eftir staðbundinni þykknun
svo sem við hjartabrodd (1). HVS var ekki
greindur ef líklegt þótti að eðlilegar orsakir
lægju til ofþykknunar vinstri slegils, svo sem
háþrýstingur, hjartalokusjúkdómar eða óvenju
miklar íþróttaiðkanir (1).
Blóðrennslismælingar með Doppler tækni
voru gerðar hjá þeim sem greindust með
HVS og niðurstöður bornar saman við
mælingar meðal 40 kvenna úr hópi B þar
sem ekki var saga eða merki við skoðun um
háþrýsting eða annan hjartasjúkdóm. Doppler
ómskoðanir voru að jafnaði gerðar frá broddi
vinstri slegils. Notaðir voru bæði samfelldir
og skammtaðir ómgjafar. Blóðrennsli um
míturloku var mælt með skömmtuðum
púlsum og ómpunkti í opi lokunnar séð með
tvívíddarmynd með áherslu á lagbilsflæði
og aðgreiningu þess í fyrri hluta (E-topp)
og seinni hluta (A-topp), en blóðflæði úr
vinstri slegli var mælt frá broddi þar sem unnt
reyndist að ná beinni línu yfir í ósæð með