Læknablaðið - 15.01.1994, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 13-19
13
Tómas Guðbjartsson, Guðmundur V. Einarsson, Jónas Magnússon
NÝRNAFRUMUKRABBAMEIN Á ÍSLANDI
1971-1990:
Nýgengi og sjúkdómseinkenni - klínísk rannsókn á 408
tilfellum
ÁGRIP
Nýgenpi nýrnafrumukrabbameins er mjög
hátt a Islandi. Einkenni þess eru lúmsk
og meinið greinist seint. Lítið er vitað um
hvernig sjúklingar með nýrnafrumukrabbamein
greinast hérlendis. Tilgangur rannsóknar okkar
var að kanna nýgengi nýrnafrumukrabbameins
hér á landi, greiningu og hvernig staðið væri
að rannsóknum.
Afturskyggn klínísk rannsókn var gerð á
öllum sjúklingum sem greindust á lífi með
nýrnafrumukrabbamein á Islandi árin 1971-
1990, alls 408 sjúklingum. Skráð voru
sjúkdómseinkenni og tímalengd einkenna fyrir
greiningu. Einnig var athugað hversu margir
sjúklingar greindust fyrir tilviljun og hvaða
myndrannsóknum var beitt við greiningu.
Nýgengi nýrnafrumukrabbameins á íslandi
197^1-1990 reyndist 10,5/100.000 karlar
og 6,8/100.000 konur, þar á meðal 69
sjúklingar greindir við krufningu. Af 408
sjúklingum greindum á lífi höfðu 334
(82%) sjúkdómseinkenni og voru verkir
í kviði/síðu. blóð í þvagi, þyngdartap og
einkenni blóðskorts algengustu einkennin.
Flestir höfðu haft einkenni í langan tíma
(>3 mánuði) fyrir greiningu. Alls greindust
74 sjúklingar fyrir tilviljun (18%). Æxlið var
langoftast greint með nýrnamynd. Meinvörp
fundust hjá 170 sjúklingum (42%), þar af
höfðu 74 stök meinvörp. Æxlisdröngull út
í stóra grein nýrnabláæðar eða neðri holæð
fannst hjá 81 sjúklingi (20%).
Nýgengi nýrnafrumukrabbameins á Islandi
hefur haldist svipað síðustu tvo áratugi en
er engu að síður hvergi hærra í heiminum.
Sjúkdómseinkenni og vefjafræði æxlanna
eru svipuð og erlendis en sjúkdómurinn
Handlæknmga- og þvagfæraskurðdeild Landspítalans,
læknadeild Háskóla íslands. 101 Reykjavik. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Tómas Guðbjartsson, handlækningadeild
Landspítalans, 101 Reykjavík.
greinist oft seint og stór hluti sjúklinga hefur
meinvörp við greiningu. Til að bæta greiningu
og þar með fækka sjúklingum sem greinast
með meinvörp verða læknar að þekkja betur
fjölbreytileg einkenni nýrnafrumukrabbameins.
INNGANGUR
Einkenni nýrnafrumukrabbameins*) geta
verið mjög fjölbreytileg og lúmsk. Þess vegna
dregst greining oft á langin en við greiningu
hafa allt að 40% sjúklinga meinvörp (1).
Enda þótt nýgengi (2) og dánarhlutfall (3)
nýrnakrabbameins hafi löngum verið hátt
hér á landi eru rannsóknir á því af skornum
skammti (4). Markmið rannsóknarinnar var
að kanna nýgengi nýrnafrumukrabbameins
á Islandi á 20 ára tímabili. Einnig að athuga
sjúkdómseinkenni og rannsóknir sem notaðar
voru við greiningu æxlisins og meinvarpa.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Samkvæmt Krabbameinsskrá
Krabbameinsfélags Islands greindust 550
sjúklingar með nýrnakrabbamein (ICD-
7 180,0, ICD-9 189,0 ) á íslandi frá
1. janúar 1971 til 31. desember 1990.
Nýrnafrumukrabbamein (adenocarcinoma
renis) voru flest eða 472, og fimm
bleikfrumuæxli (oncocytoma) (fyrst greint
1984 (5)). Nýmaskjóðuæxli (carcinoma
pelvis renis) voru 45 talsins og átta börn
greindust með Wilmsæxli. Einn sjúklingur
hafði sarkmein í nýra, 17 sjúklingar voru
eingöngu greindir klínískt (greining ekki
staðfest með vefjasýni) og í tveimur tilvikum
fundust skýrslur ekki.
Rannsóknin nær einungis til sjúklinga, sem
greindust á lífi með nýrnafrumukrabbamein
(n=403) eða bleikfrumuæxli (n=5). Stuðst
*) Til nýrnakrabbameina (carcinoma renis) teljast
nýrnafrumukrabbamein, nýrnaskjóðuæxli og Wilmsæxli.
í þessari grein er nýrnafrumukrabbamein eingöngu
notað yfir adenocarcinoma renis = renal cell carcinoma,
en bleikfrumuæxli (oncocytoma) eru einnig talin með
nýrnafrumukrabbameini.