Læknablaðið - 15.01.1994, Blaðsíða 28

18
LÆKNABLAÐIÐ
Nýrnamynd er sú rannsókn sem mælt er
með sem fyrstu rannsókn, leiki grunur á
nýrnafrumukrabbameini, einnig hjá sjúklingum
sem eingöngu hafa blóð í þvagi (22).
Síðan veltur það á klínískum einkennum
og niðurstöðu nýrnamyndarinnar hvaða
rannsókn er skynsamlegast að gera næst.
Hafi sjúklingur til dæmis klár einkenni
nýrnafrumukrabbameins og óreglulega
þétta fyrirferð á nýrnamynd er samkvæmt
nýjustu rannsóknum mælt með að taka beint
tölvusneiðmyndir af nýrum (23,24). Ef grunur
er um góðkynja blöðru (cysta) á nýrnamynd er
hins vegar mælt með ómun til að staðfesta
greininguna (22). Tölvusneiðmyndir hafa
smám saman ýtt slagæðamyndatöku til hliðar
í greiningu nýrnafrumukrabbameins (23-
26) og aðeins er mælt með slíkri rannsókn í
undantekningatilvikum, til dæmis þegar grunur
leikur á afbrigðilegu æðakerfi til nýrans eða ef
fyrirhuguð er aðgerð á nýra hjá sjúklingi með
eitt nýra (22). Tölvusneiðmynd hjálpar einnig
til við stigun (23,24). Segulómun af nýrum
er ekki talin hafa það mikla kosti umfram
tölvusneiðmyndir að hún svari kostnaði (27).
Hér á landi hefur tölvusneiðmyndum af nýrum
fjölgað síðustu ár til samræmis við þróun
erlendis (28). Við lestur sjúkraskýrslna í
rannsókn okkar er þó ljóst að ómskoðun hefur
oft verið gerð á undan tölvusneiðmyndum og
stundum slagæðamyndataka einnig. Spyrja
má hvort hægt sé að fækka rannsóknum
og styðjast meir við tölvusneiðmyndir.
Slagæðamyndatöku þarf ekki að gera nema
í undantekningatilvikum og leiki grunur á
stórum bláæðadröngli í nýrnaslagæð eða neðri
holæð kemur til greina að gera ómskoðun
eða holæðarmyndatöku sjáist hann ekki á
tölvusneiðmynd.
Það er ljóst að nokkur töf verður á greiningu
nýrnafrumukrabbameins. Þar kemur til bæði
læknatöf og einnig sjúklingatöf. Kanna þarf
nákvæmlega með framsýnni rannsókn hversu
mikil töfin er og hver þáttur sjúklinga og
lækna er í þessu sambandi. Til þess að bæta
greiningu nýrnafrumukrabbameins og þar
með fækka sjúklingum sem greinast með
meinvörp er nauðsynlegt að læknar þekki
betur einkenni sjúkdómsins og sjúklingar séu
rannsakaðir nánar ef grunur er fyrir hendi.
Til mikils er að vinna því lífshorfur sjúklinga
rneð meinvörp eru miklu verri (<10% fimm
ára lífshorfur) en þeirra sem hafa staðbundið
nýrnakrabbamein við greiningu (allt að 80%
fimm ára lífshorfur) (11,29,30).
ÞAKKIR
Þakkir fyrir veitta aðstoð fá Egill Jacobsen,
Sverrir Haraldsson og Ólafur Örn Arnarson.
yfirlæknar á þvagfæraskurðdeildum
Landspítalans, Borgarspítalans og Landakots.
Einnig fá Shree Datye yfirlæknir á skurðdeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri, Þorsteinn
Gíslason sérfræðingur á Landakoti, Helgi
Sigvaldason verkfræðingur og starfsmenn
Krabbameinsskrár sérstakar þakkir.
Engilbert Sigurðsson læknir las greinina
í handriti og eru honum þakkaðar góðar
ábendingar. Styrkir til rannsóknarinnar
fengust úr þremur sjóðum: Vísindasjóði
Landspítalans og Rannsóknastofu Háskólans,
Minningarsjóði Bergþóru Magnúsdóttur
og Jakobs J. Bjarnasonar og Vísindasjóði
Krabbameinsfélags Islands.
HEIMILDIR
1. Thompson IM. Peek M. Improvement in survival
of patients with renal cell carcinoma - The role of
serendipitously detected tumors. J Urol 1988; 140:
487-90.
2. Parkin DM, Muir CS, Whelan SL, et al. Cancer
incidence in tive continents, Vol. VI, Intemational
agency for research on cancer. Lyon: WHO, 1992.
3. Dánarmeinaskrá Hagstofu Islands. Reykjavík, 1993.
4. Thorhallsson P, Tulinius H. Tumours in Iceland:
3. Malignant Tumours of Kidney. A histological
Classification. Acta Path Microb Scand 1981; Sect.
A, 89: 403-10.
5. Einarsson GV, Njálsson Þ, Eyjólfsson O,
Benediktsson H: Oncocytoma renis. Læknablaðið
1985; 71: 246-8.
6. Taron RE. Test for trend in lifetable analysis.
Biometrika 1975; 62: 679-82.
7. Holland JM. Cancer of the kidney - Natural history
and staging. Cancer 1973; 32: 1030-42.
8. Silverberg E. Cancer statistics 1989. Cancer J Clin
1989; 39: 3-20.
9. Mellemgaard A, Olsen JH. Nprgárd N, et al.
Nyrecancer i Danmark 1943-1986. Kræftstatistik
nummer 27. Ugeskr læger 1990; 152: 3255-8.
10. Nikonoff T, Skau T. 159 fall av renalt
adenokarcinom. God prognos vid nefrektomi om
tumören ar intrakapsulart begransad. Lákartidningen;
89: 477-80.
11. Skinner, DG, Colvin RB, Vermillion CD. et al.
Diagnosis and management of renal cell carcinoma -
A clinical and pathologic study of 309 cases. Cancer
1971; 28: 1165-77.
12. Dayal H, Kinman J. Epidemiology of kidney cancer.
Semin Onc 1983; 10: 366-77.
13. Davis BE, Weigel JW. Management of advanced
renal cell carcinoma. AUA update series. 1990;
Lesson 3, Vol: IX: 17-23. American Urologic
Association.