Læknablaðið - 15.01.1994, Blaðsíða 44

34
LÆKNABLAÐIÐ
efa lagasetningin frá 1973 um byggingu 80
heilsugæslustöðva um land allt og nánari
ákvæði um starfsemi heilsugæslunnar. Þessar
stöðvar voru samanlagt jafnmargir fermetrar
og Borgarspítalinn og munaði um rninna í
heilsugæslunni.
Aðdragandinn að þessum lögum var
nokkuð langur og þar ber helst að minnast
nefndarstarfa Læknisþjónustunefndar
Reykjavíkur, en þessi nefnd var sett á
laggirnar af borgarstjóm Reykjavíkur
árið 1963. Hugmyndir nefndarmanna og
annarra starfshópa gerjuðust í nokkur
ár og árið 1968 skilaði nefndin skýrslu
sinni sem nefndist Læknisþjónusta utan
sjúkrahúsa (2). Nokkru áður (1966) höfðu
læknar á Húsavík stofnað læknamiðstöð,
sem byggði á sömu hugmyndum og
síðar varð fyrirmynd heilsugæslustöðva.
Læknisþjónustunefndin komst að þeirri
niðurstöðu að heimilislækningar væru besta
fyrirkomulagið til þess að sinna sjúklingum
utan sjúkrahúsa, en gera þyrfti veigamiklar
breytingar á fyrirkomulaginu sem þá ríkti.
Tillögur nefndarinnar voru síðan settar fram
í 24 liðum.
Nú 25 árum síðar má vel sjá, hvað þessir
brautryðjendur voru geysilega víðsýnir og
glöggir á nýjungar á þeim tíma. Segja má
að allt heimilislæknakerfið byggi enn þann
dag í dag á þessum hugmyndum, aðeins
hefur þurft að breyta fáeinum atriðum og enn
er miðað við að hrinda í framkvæmd þeim
hugmyndum sem þar var minnst á en hafa
ekki verið teknar í gagnið enn þá. Að vísu er
það kaldhæðni örlaganna að Reykjavíkurborg
skyldi verða síðust til þess að taka upp þessar
byltingarkenndu nýjungar, sem hún átti þó
frumkvæðið að.
STARFSAÐSTAÐA OG VINNULAG
Númerakerfið í heimilislækningum stóð í
fyrstu með blóma, en hafði hnignað veruleg
upp úr 1970. Það var síðan endanlega lagt
niður í maí 1984. Ný og betri starfsaðstaða
hefur gjörbylt öllum vinnubrögðum
heimilislækna. Tekin hefur verið upp
teymisvinna í stað einyrkjabúskapar og
aðstaða skapast til að sinna verkefnum svo
sem slysaþjónustu, kvensjúkdómum, mæðra-
og ungbarnavernd ásamt annarri heilsuvernd.
Þó finnst mörgum það ganga allt of treglega
að koma þessum nýjungum í vinnubrögðum
heimilislækna í framkvæmd.
Tölvuvæðing á heilsugæslustöðvum, sem
hófst hér á landi með brautryðjendastarfi
Guðmundar Sigurðssonar á Egilsstöðum
(3) árið 1975, var algjör bylting á sínum
tíma. Þróunin hefur verið mjög ör á þessu
sviði og sífelldar nýjungar á ferðinni. Hér
er bæði átt við öflugri tækjakost og betri
forrit til þess að skrá samskipti sjúklinga.
Rannsóknir í heimilislækningum byggja að
miklu leyti á þeim tölvutæka gagnagrunni,
sem safnað hefur verið á síðustu árum.
Islenskir heimilislæknar voru með þeim
fyrstu í heimi til að taka upp umfangsmikla
skipulega og samhæfða tölvuskráningu
á samskiptum heilbrigðisstarfsfólks og
skjólstæðinga þeirra, en hafa nú helst úr
lestinni á þessu sviði á síðustu árum. A
þessu ári gerðu heilbrigðisyfirvöld samning
við fyrirtækið Gagnalind h/f um að hanna
algjörlega nýjan hugbúnað til notkunar í
heilsugæslunni. Aætlað er að fyrsta útgáfa
þessa forrits verði tilbúin til prófunar árið
1996.
Um 95% breskra heimilislækna hafa tekið
tölvur í notkun á vinnustöðum sínum, en
nota þær mest við reikningshald og að sögn
Dr. Pritchard verða þeir að bíða í nokkur
ár enn eftir handhægum forritum til að geta
unnið með þau á sama hátt og við gerum nú.
Tölvunotkun meðal danskra heimilislækna
hefur aukist úr 0 í 25% á síðustu 10 árum.
Þá verður það að teljast til tíðinda að
Skaraborgarlén í Svíþjóð, með um 260.000
íbúa, hefur ákveðið að taka upp íslenska
forritið MEDICUS á heilsugæslustöðvum.
sínum.
Víða erlendis hefur tölvutæknin verið
tekin í notkun varðandi grunn-, endur- og
viðhaldsmenntun, en nú er hægt að hafa heilu
kennslubækurnar og tímaritin á geisladiskum.
Eg tel að þróunin á þessari nýjung eigi eftir
að verða örari í nánustu framtíð og bæta
viðhaldsmenntun og auðvelda læknum að
greina sjúkdóma.
Dr. Pritchard, sem var einn af heiðursgestum
og fyrirlesurum afmælishátíðar LÍ, heldur því
fram að mestu nýjungar í heimilislækningum
sé að finna hér á landi. Hann á þar við að
vel hafi gengið að taka upp eða þróa ýmsa
þætti heimilislækninga sem aðrar þjóðir hafa