Læknablaðið - 15.11.1994, Blaðsíða 42

474
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Tafla III sýnir niðurstöðurnar þegar hópn-
um hefur verið skipt niður á tvö tímabil eftir
því hvenær menn hófu greiðslur í lífeyrissjóð-
inn. Dánarhlutfallið var hærra á síðara tímabil-
inu að því er varðaði öll dánarmein, bílslys,
eitranir, áfengiseitranir, önnur slys, manndráp
og flokkinn þegar óákveðið var hvort unr slys
eða sjálfsmorð var að ræða. Hins vegar var
dánarhlutfallið lægra vegna sjóslysa hjá þeinr
sem hófu greiðslur í sjóðinn eftir 1978.
Tafla IV sýnir niðurstöður úr útreikningum
á dánartölunum fyrir allan rannsóknarhópinn.
Dánartölumunurinn var 348.70 vegna allra
slysa en 162.75 vegna allra sjóslysa þannig að
önnur slys en sjóslys skýra að meirihluta háan
dánartölumun vegna slysa meðal sjómannana.
Næst á eftir sjóslysum var dánartölumunurinn
hæstur vegna annarra slysa, bílslysa og sjálfs-
morða.
Umræða
Hér hafa komið í ljós háar dánartölur vegna
slysa í þessum hópi íslenskra sjómanna og ekki
sjást merki um áhrif hraustra starfsmanna
þegar litið er á öll dánarmein. Áhrif hraustra
starfsmanna er það kallað, þegar dánartölur
eru lægri meðal vinnandi manna en þjóðarinn-
ar, en þessi skekkja kemur fram vegna þess að í
hópi allra karla eru sjúkir og óvinnufærir ein-
staklingar, en til vinnu veljast að öllum jafnaði
þeir sem eru heilbrigðir og hæfir. Áhrif
hraustra starfsmanna hafa komið fram í dánar-
meinarannsóknum á öðrum starfshópum hér á
landi (18,19). Niðurstöður þessarar rannsóknar
eru því í nokkurri mótsögn við hið viðtekna að
til sjómennsku veljist hraustustu og sterkustu
mennirnir (13), nema að þessir eiginleikar
tengist slysahættum.
Sá veikleiki sem fylgir því að bera starfshóp
saman við alla þjóðina er okkur auðsær (20).
Sú aðferð dregur úr líkum á að unnt sé að sýna
fram á áhættu í rannsóknarhópnum. Auk þess
er rannsóknarhópurinn talsverður hluti karla á
íslandi, sem leiðir til þess að staðlaða dánar-
hlutfallið er enn frekar vanmetið heldur en ef
unnt hefði verið að bera sjómenn saman við
aðra vinnandi karla. Öfugt við þessa rannsókn
hafa dánarmeinaathuganir á sjómönnum í
Kanada, Svíþjóð og á Ítalíu sýnt áhrif hraustra
starfsmanna (21-24).
Niðurstöður kanadísku rannsóknarinnar
(21) sýndu að dánartölur sjómanna voru háar
vegna umferðarslysa líkt og komið hefur fram
hér. Rannsókn okkar sýnir fylgni á milli starfs-
aldurs og slysa utan vinnustaðarins, sem bendir
til að sjómenn hafi áhættusama lífshætti. Hátt
dánarhlutfall vegna áfengiseitrana styður
þetta. Skorpulifur fannst ekki meðal þessa
hóps en hún er sjaldgæf á íslandi (25,26).
I rannsókninni kom fram að hlutfallslega
fleiri vanir en óvanir sjómenn fórust vegna sjó-
slysa og drukknana. Það virtist því sem sjó-
mennirnir nytu ekki reynslu sinnar og aldurs til
að forðast slysin, heldur jókst hættan á öllum
Tablc III. Observed (Obs) number ofdeatlis by cause with standardised mortality ratio (SMR) and 95% confidence intervals
(95% CI) in 21 069 seamen according to tlieir year ofstarting work.
1968-77 (followed up till 1979) (n= 12 338) 1978 onwards (followed up till 1989) (n=8731)
Cause of death (ICD (7th revision) code) Obs SMR(95% Cl) Obs SMR(95% Cl)
All causes (001-E999) Accidents, poísonings, and violence 316 1.21(1.08-1.35) 184 1.32(1.14-1.52)
(E800-E999) 176 1.86(1,61-2.15) 109 1.83(1.52-2.20)
Motor vehicle accidents (E810-E841) 26 1.62(1.06-2.34) 28 2.12(1.41-3.07)
Water transport accidents (E850-E858) Water transport accidents, drowning 68 3.10(2.41-3.93) 26 2.16(1.41-3.16)
(E850-E858) 55 2.79(2.10-3.63) 20 2.02(1.23-3.12)
Accidental poisoning (E870-E895) 6 1.06(0.39-2.31) 5 2.20(0.72-5.14)
Accidental poisoning by alcohol (E880) 1 1.18(0.03-6.55) 4 2.78(0.76-7.11)
Accidental fall (E900-E904) 8 1.68(0.73-3.32) 2 1.07(0.13-3.86)
Other accidents (E910-E936) 23 1.40(0.89-2.10) 13 1.93(1.03-3.30)
Accidental drowning (E929) 7 1.49(0.60-3.06) 2 1.38(0.17-4.98)
Suicide (E963, E970-E979) 34 1.68(1.16-2.35) 24 1.38(0.89-2.06)
Homicide (E964, E980-E985) Injury undetermined whether accidentally 3 1.38(0.28-4.02) 3 2.63(0.54-7.69)
or purposely inflicted (E980-E989)* 6 1.51(0.55-3.29) 3 1.86(0.38-5.45)
* ICD 8th revision