Læknablaðið - 15.12.1995, Qupperneq 43

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
875
ar sér svo sem óheft væri. Það undirstrikar enn
mikilvægi innra eyrans í stöðustjórnun, í þessu
tilviki þrátt fyrir að eðlilegri, innbyrðis starf-
semi byggingahluta líkamans sé raskað að ein-
hverju leyti.
Sumar dýrategundir, svo sem leðurblökur,
geta með hjálp hljóðmerkja hreyft sig í um-
hverfi þar sem sjónar nýtur ekki við, jafnvel
staðsett þar bráð og veitt hana. Menn og dýr
geta staðsett sig með hjálp hljóðmerkja og get-
ur þessi staðsetningarhæfni verið stöðustjórn-
un gagnleg. Ef jafnvægis- (kraft) plata sú er
skráir þá krafta er líkaminn myndar í uppréttri
stöðu, gagnvart yfirborðinu sem staðið er á,
framkallar jafnframt, samtímis hljóðmerki er
breytist í samræmi við vaggið, þá má nota það
hljóðmerki til afturvirkrar stöðustjórnunar.
Þannig má minnka líkamsvagg, ekki bara
vegna jafnvægistruflana sem framkallaðar eru
með titringsertingu á vöðvum heldur einnig
þeirra sem sjúkdómar í miðtaugakerfi valda,
en í einni rannsókninni voru sérstaklega athug-
uð áhrif heilablóðfalls. Þetta hefur verulega
þýðingu í allri viðleitni til að endurhæfa þessa
sjúklinga.
Við verulega heyrnarskerðingu eða heyrnar-
leysi vegna skemmdar í innra eyra má nú með
skurðaðgerð koma fyrir rafskautum í kuðungi
er örva leiðni í heyrnartaug og framkalla þann-
ig hljóðskynhrif. Eftir aðgerðir þessar upplifir
sjúklingurinn oft sundl og jafnvel svima er líður
hjá á nokkrum dögum. Þetta reynist svo þó að
hljóðnæmi hluti innra eyrans sé ekki einungis
skemmdur heldur líka jafnvægishlutinn en það
kemur fram í verri útkomu á jafnvægis- og
stöðustjórnunarprófum, samborið við fríska
einstaklinga. Skýringin er sú að hin hljóðfram-
kallandi raferting rafskautanna í kuðungnum
verkar ertandi á jafnvægistaugina sem er heil
og starfhæf eins og galvanísk erting á jafnvæg-
istauginni fyrir aðgerð leiðir í ljós. Því geta
sundl og svimi komið fram við notkun á þess-
um tegundum hjálpartækja og hafa verður það
í huga við þróun þeirra í framtíðinni.
Jafnvægis- og heyrnarhlutar eyrans hafa
báðir, en þó á mismunandi hátt, hlutverki að
gegna í stjórnun uppréttrar stöðu. Þar vegur
þyngst, og meira en áður var talið, hlutverk
jafnvægiskerfisins sem er í aðalhlutverki þegar
þörfin er mest við jafnvægis krefjandi kring-
umstæður. Eðlileg stöðustjórnun er forsenda
eðlilegrar færni og starfsgetu hins daglega lífs
meðan truflun á jafnvægi, sundl og svimi
skerða sannarlega daglegt líf og starfsgetu og
valda jafnvel dettni með þeim afleiðingum að
sjúkrahúsvistar er þörf. Þekking á þessu sviði
er því nauðsynleg til að koma í veg fyrir og
meðhöndla þessi vandamál.