Læknablaðið

Årgang

Læknablaðið - 15.08.1996, Side 24

Læknablaðið - 15.08.1996, Side 24
570 LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82 hafa undir hjartaígræðslu fara sífellt batnandi en aðgerðin er þó engan vegin fullkomin lækn- ing. Þótt nýtt hjarta geti umbreytt lífi viðkom- andi einstaklings eru mörg vandamál samfara þessu nýja framandi líffæri. Við tekur varan- legt eftirlit hjá læknum og ævilöng lyfjameð- ferð sem ekki er án aukaverkana. Lifun eftir hjartaígræðslu er góð en lítið er vitað um lang- tímahorfur þessara einstaklinga. Nýlega birt- ust niðurstöður rannsóknar á börnum og ung- lingum sem lifað hafa lengur en fimm ár eftir hjartaígræðslu og eru það með fyrstu tiltæku upplýsingum um langtímaafdrif barna eftir slíkan líffæraflutning (1). Þegar hafa nokkrir íslenskir einstaklingar, þar með talin börn, gengið undir hjarta- ígræðslu með góðum árangri. Líklegt má telja að þessum einstaklingum muni fjölga í framtíð- inni. Fleiri íslenskir læknar munu þá taka þátt í meðferð og eftirliti þessara einstaklinga, sem er sérhæft og margbreytilegt og krefst sam- vinnu ýmissa sérgreina innan læknisfræðinnar. f þessari yfirlitsgrein er fjallað um hjarta- ígræðslu í börnum, árangur aðgerðarinnar og hvernig er háttað meðferð þeirra og eftirliti. Sögulegt yflrlit Árið 1967 var fyrsta hjartað grætt í barn (2), aðeins fjórum árum eftir að dr. Bernard fram- kvæmdi sinn þekkta líffæraflutning í Suður- Afríku (3). Þetta barn sem var með flókinn meðfæddan hjartagalla lést nokkrum mánuð- um eftir aðgerðina. Árangur hjartaígræðslu á þessum árum var slakur, einkum sökum van- þekkingar á höfnun og/eða sýkingum samfara ónæmisbælingu. Vegna þessa fór svo að marg- ar stofnanir bönnuðu þessa aðgerð (4). Nokkr- ar stofnanir héldu þó áfram rannsóknum og tilraunastarfsemi með líffæraflutning. Með til- komu cýklósporín, fyrsta sérhæfða ónæmis- bælandi lyfinu, vaknaði á ný áhugi manna á líffæraflutningi og þar með hjartaígræðslu (5). ígræðsla á bavíanahjarta í nýbura með ólækn- andi meðfæddan hjartagalla (vanþroska vinstri slegil) bar þessa aðgerð á forsíður dagblaða sem og á ný inn í vísindarit læknisfræðinnar (6). Upp frá þessu hefur fjöldi barna sem gang- ast undir þessa aðgerð aukist árlega þar til í upphafi þessa áratugs að hægt hefur á, einkum vegna skorts á líffærum til ígræðslu. í dag eru árlega framkvæmdar um 400 hjartaígræðslur í börn og unglinga víðsvegar í heiminum (7). Ábendingar fyrir hjartaígræðslu Val á sjúklingum fyrir hjartaígræðslu er einn erfiðasti og mest krefjandi þátturinn í sam- bandi við þessa aðgerð, sérstaklega ef haft er í huga að aðgerðin er ekki varanleg lækning (8). Ef viðkomandi barn eða unglingur er við dauð- ans dyr og foreldrar og unglingurinn sjálfur vilja hjartaígræðslu er ákvörðunin um aðgerð og tímasetningu hennar venjulega engum vandkvæðum bundin. Ef barnið er hins vegar veikt en ástand þess stöðugt og það getur tekið þátt í athöfnum daglegs lífs, er ákvörðunin erf- iðari og sérstaklega hvað varðar tímasetningu ígræðslunnar. Það getur oft verið erfitt að ákveða hvort sjúkdómur barns með hjarta- vöðvabólgu (myocarditis) eða hjartavöðva- kvilla (cardiomyopathy) sé kominn á lokastig eða hvort hann sé í jafnvægi eða jafnvel að von sé um einhvern bata. Það er þannig mikilvægt fyrir þá sem meta börn fyrir hjartaígræðslu, að þekkja náttúrulegan gang hjartasjúkdóma í börnum. Oftar en ekki er því ekki vafi á því hvort viðkomandi barn eða unglingur muni þarfnast hjartaígræðslu, spurningin er oft hve- nær. Það er vel þekkt að því betra ástandi sem barnið er í, þegar kemur að ígræðslunni, þeim mun betur farnast því eftir aðgerð. í dag er einnig mikilvægt að taka mið af því hversu tiltæk líffæri eru fyrir viðkomandi einstakling, en stærð og blóðflokkur barnsins skipta þar mestu máli. Ávallt er þó mikilvægt að hafa í huga að ekki er um varanlega lækningu að ræða og barn sem gengst undir hjartaígræðslu í dag hefur um 70% líkur á því að lifa lengur en fimm ár (7). Rannsóknir fyrir aðgerð Rannsóknir sem framkvæma þarf á væntan- legum hjartaþega eru margvíslegar og fram- kvæmdar af fleiri sérfræðingum en hjartalækn- um, svo sem sýkingarlæknum, ónæmisfræðing- um og sálfræðingum (8). Athugun hjartalækn- isins snýr að því að staðfesta fyrri greiningu, meta almennar horfur sjúklingsins og huga að öðrum meðferðarmöguleikum. Nær allir gang- ast undir hjartaþræðingu til að greina æðateng- ingu hjartans, ákvarða stærð lungnaslagæða og sérflagi ákvarða þrýsting og viðnám í lungna- blóðrás. Hækkað viðnám í lungnablóðrás (pul- monary vascular resistance) eykur áhættu sam- fara aðgerðinni og getur verið frábending fyrir þessari aðgerð (9). Sjúklingar sem svo er kom-

x

Læknablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.