Læknablaðið - 15.02.1998, Blaðsíða 26

114
LÆKNABLAÐIÐ 1998: 84
nægir þar ekki til skýringar að þeir standi hátt í
þjóðfélagsstiganum (10-12). Sýnt hefur verið
fram á að heilbrigðir lifnaðarhættir hafa mikla
þýðingu (11,12) og bæði hérlendis og erlendis
hefur komið fram að læknar reykja minna en
aðrir (21,27,33-36). Lág dánartíðni vegna
heilablóðfalls meðal lækna, einkum sérfræð-
inga, gæti skýrst af því að læknar njóti fag-
þekkingar sinnar á áhættu af háum blóðþrýst-
ingi og séu því öðrum fremur á meðferð (10).
Nýgengi allra krabbameina er lágt meðal ís-
lenskra lækna, sérstaklega sérfræðilækna, eins
og sést hefur í erlendum rannsóknum sem not-
að hafa krabbameinsskrár til að telja krabba-
meinin í hóprannsóknum (21-23). Þetta á sér-
staklega við um lungnakrabbamein og það hef-
ur verið talið skýrast af því að læknar reyki
minna en aðrir (21-23). í þessari rannsókn var
lagt mat á þátt reykinga í muninum á nýgengi
lungnakrabbameins. Nýgengi lungnakrabba-
meins var á hinn bóginn hærra meðal lögfræð-
inga en annarra íslenskra karla, staðlað nýgengi
var 1,40 (reyndar með 95% öryggismörkum
sem innihalda einn) en samkvæmt reykinga-
venjum 20 árurn fyrr hefðu þeir átt að hafa
svipað nýgengi lungnakrabbameins og aðrir
þar sem áhættuhlutfallið sem fékkst af saman-
burðinunr á reykingavenjum var 0,90. Meðal
lækna er útkoman öfug, lungnakrabbamein var
fátíðara meðal þeirra en búast mætti við, þegar
litið er á reykingavenjurnar, staðlað nýgengi
var 0,45 í stað 0,78. Samanburður á nýgengi
krabbameina hjá læknum og lögfræðingum gaf
hlutfallahlutfallið 0,32 en samkvæmt reyking-
um lækna og lögfræðinga hefði mátt ætla að
hlutfallið væri 0,87. Mismunur á reykingavenj-
um, eins og hann er hér athugaður, skýrir því
ekki nema að hluta þann mun á nýgengi
lungnakrabbameins sem fram kemur milli
lækna og lögfræðinga.
Að nýgengi krabbameins í ristli sé hærra
meðal lækna en annarra karla er í samræmi við
vísbendingar í rannsókn á finnskum læknum
(22) og danskir heimilislæknar voru greinilega
með hærra nýgengi ristilkrabbameins en aðrir
danskir karlar (23). Nýgengi krabbameins í
ristli er hærra í starfsstéttum sem hafa litla
hreyfingu í vinnunni (54-56) en það gæti átt
við suma íslenska lækna.
Vísbendingar um að heilakrabbamein sé tíð-
ara meðal lækna en annarra eru í samræmi við
niðurstöður rannsóknar meðal danskra lækna
(23) . Hér skal einnig minnt á hærri dánartíðni
vegna krabbameins í heila meðal meinafræð-
inga (24-26).
Veikleiki þessarar rannsóknar er smæð
hópanna sem verið er að fjalla um þannig að
þegar litið er til sjaldgæfra krabbameina og fá-
tíðra dánarmeina verður tölfræðileg óvissa á
stundum mikil.
Hefðbundið er að læknar fari utan til fram-
haldsnáms og dveljist erlendis um árabil en það
gæti orðið til þess að krabbamein sem greind-
ust á námstíma þeirra erlendis væru ekki skráð
í krabbameinsskránni á Islandi. Lögfræðingar
fara ef til vill ekki í sama mæli og læknar utan
til starfa og náms. Ef um vanskráningu krabba-
meina meðal lækna er að ræða gæti það skekkt
niðurstöðurnar og ranglega leitt til lægri ný-
gengihlutfalla krabbameina. Ekki er hætta á
slíkri skekkju hvað varðar dánarmeinin, þar er
engri hugsanlegri vanskráningu til að dreifa.
Því er áhugavert að líta á dánarhlutföllin og ný-
gengihlutföllin fyrir lungnakrabbamein, en þau
eru nánast af sömu stærð og verður því að
álykta að þessi hugsanlega skekkja sé lítil ef
nokkur að því er varðar lungnakrabbamein.
Styrkleiki rannsóknarinnar liggur í notkun
áreiðanlegra skráa til að fylgja hópunum eftir
þar sem notaðar voru dánarmeinaskrá og
krabbameinsskrá. Samanburðurinn við aðra há-
skólamenntaða stétt og upplýsingar um reyk-
ingavenjur hópanna treysta niðurstöðumar.
Niðurstöður rannsóknarinnar gefa tilefni til
þeirrar ályktunar að læknar séu langlífir og
heilsusamlegir lifnaðarhættir þeirra stuðli að
lágri tíðni flestra krabbameina í þeirra hópi.
HEIMILDIR
1. Dickinson FG, Martin LW. Physician mortality, 1949-
1951. JAMA 1956; 162: 1462-8.
2. Register General. Decennial Supplement. England and
Wales 1961. Occupational mortality tables. London:
HMSO, 1971.
3. Williams SV, Munford RS, Colton T, Murphy DA,
Poskanzer DC. Mortality among physicians: a cohort stu-
dy. J Chron Dis 1971; 24: 393-401.
4. Asp S, Hernberg S, Collan Y. Mortality among Finnish
doctors, 1953-1972. Scand J Soc Med 1979; 7: 55-62.
5. Andersen O. Dödelighed og erhverv 1970-80. Statistiska
Undersögelser nr. 41. Köbenhavn: Danmarks Statistik,
1985.
6. Borgan J-K, Kristofersen LB. Dödelighet i yrker og sosi-
oökonomiske grupper 1970-1980. Statistiske analyser 56.
Oslo: Statistisk Sentralbyrá, 1986.
7. Goodman LJ. The longevity and mortality of American
physicians, 1969-1973. Milbank Mem Fund Q 1975; 53:
353-75.
8. De Hart C. Suicide by physicians. J Maine Med Assoc
1974;65:32-3.