Læknablaðið - 15.02.1998, Blaðsíða 42

128
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
geta valdið heilablóðfalli (10,22-26). Reyking-
ar og/eða notkun getnaðarvarnarpillunnar auka
áhættuna enn frekar (23,27).
í einni rannsókn var nýgengi heilablóðfalls
vegna mígrenis kannað í stóru þýði. Þar reynd-
ist nýgengi vera 1,4 á 100.000 íbúa á ári ef ein-
göngu voru talin tilfelli þar sem mígreni var
eini áhættuþátturinn og 3,4 á 100.000 íbúa ef
tekin voru með tilfelli þar sem mígreni var talið
orsök þrátt fyrir að aðrir áhættuþættir væru fyr-
ir hendi (28).
í heilablóðföllum vegna mígrenis eru ein-
kenni oftast frá aftari heilablóðrás (posterior
circulation). Algengustu einkenni eru samhliða
helftarblinda (homonymous hemianopia) og
samhliða fjórðungsblinda (homonymous qu-
adrantanopia) en önnur vel þekkt einkenni eru
helftarlömun (hemiparesis), helftardofi (hemi-
anesthesia), málglöp (dysphasia) og ýmis
heilastofnseinkenni. Dauðsföllum hefur verið
lýst í nokkrum tilfellum (15,22,29,30). Meðal
heilastofnseinkenna er óraunveruleika- og
doðatilfinning, lík þeirri sem kom fyrir hjá
sjúklingi í sjúkratilfelli 1 (15). Meingerð heila-
blóðfalls vegna mígrenis er ekki ljós. Rann-
sóknir hafa sýnt skert blóðflæði í heilaæðum í
mígreniköstum og mögulegt er að æðasam-
dráttur í upphafi kasts valdi súrefnisþurrð sem
stendur nægilega lengi til að orsaka heiladrep
(31-44). Einnig hefur truflun á blóðflögustarf-
semi í mígreniköstum verið lýst og gæti hún
stuðlað að segamyndun og heiladrepi (10).
Rannsóknir benda til að hjá þeim sem einu
sinni hafa fengið heilablóðfall vegna mígrenis,
geti hætta á öðru áfalli verið 1,4-10% á ári
(10,23,45). Eftir heilablóðfall af völdum mígr-
enis er venja að beita meðferð með acetýlsali-
cýlsýru í lágum skömmtum í segavarnandi
skyni og til að minnka líkur á mígreniköstum
(23,46). Ekki er talið ráðlegt að nota lyf sem
geta valdið æðasamdrætti, eins og ergótamín
og súmatriptan. Til álita kemur forvarnarmeð-
ferð annað hvort með kalsíumhamlara eða
betahamlara. Forðast skal reykingar og notkun
getnaðarvarnarpillunnar (22,29).
Hjá báðum sjúklingunum, sem hér er greint
frá, var saga um mígreni með áru og hjá báðum
varð heiladrep í mígrenikasti. Ekki voru aðrir
áhættuþættir til staðar fyrir utan reykingasögu
hjá sjúklingi í sjúkratilfelli 1. Myndgreiningar-
rannsóknir sýndu heiladrep sem skýrðu ein-
kennin í báðum tilfellum. Hjá sjúklingi í
sjúkratilfelli 1 sáust að auki breytingar í hnykli
og stúku vinstra megin. Síðarnefnda breytingin
sem samrýmdist heiladrepi gæti hafa komið
fram fyrir nokkrum árum þegar maðurinn fann
fyrir helftardofa hægra megin í kjölfar óraun-
veruleika- og doðatilfinningar.
Miðað við erlendar nýgengistölur má búast
við 9-10 tilfellum heilablóðfalla vegna
mígrenis á ári á íslandi (28). Heiladrep af völd-
um mígrenis er að öllum líkindum vangreint
hér á landi. Hafa skal í huga heiladrep ef brott-
fallseinkenni eru viðvarandi eftir að mígreni-
kasti lýkur.
Samantekt
Hér er lýst tveimur tilfellum þar sem mígreni
var talið orsök fyrir heilablóðfalli hjá ungu
fólki. Miðað við erlendar rannsóknir má búast
við 9-10 tilfellum hei lablóðfal la vegna
mígrenis á ári á Islandi, þar af þremur til fjór-
um þar sem mígreni er eini áhættuþátturinn.
Algengustu einkenni eru sjónsviðsskerðing en
önnur vel þekkt einkenni eru helftarlömun,
helftardofi, málglöp og ýmis heilastofnsein-
kenni. Eftir heilablóðfall vegna mígrenis er
ekki æskilegt að nota lyf sem geta valdið æða-
samdrætti eins og ergótamín og súmatriptan.
Mælt er með daglegri notkun acetýlsalicýlsýru
í lágum skömmtum og til álita kemur fyrir-
byggjandi mígrenimeðferð með kalsíum- eða
betahamlara. Forðast skal reykingar og notkun
getnaðarvarnarpillunnar.
HEIMILDIR
1. Welch KMA. Relationship of stroke and migraine. Ne-
urology 1994; 44/Suppl. 7: S33-6.
2. Welch KMA, Levine R. Migraine-Related Stroke in the
Context of the International Headache Society
Classification of Head Pain. Arch Neurol 1990; 47:
458-62.
3. Headache Classification Committee of the International
Headache Society. Classification and diagnostic criteria
for headache disorders, cranial neuralgias and facial pain.
Cephalalgia 1988; 8: 27.
4. Leno C, Berciano J, Combarros O, Polo JM, Pascual J,
Quintana F, et al. A Prospective Study of Stroke in Young
Adults in Cantabria, Spain. Stroke 1993; 24: 792-5.
5. Kittner SJ, McCarer RJ, Sherwin RW, Sloan MA, Stern
BJ, Johnson CJ, et al. Black-white differences in stroke
risk among young adults. Stroke 1993; 24/Suppl. 1:
113-5.
6. Nencini P, Inzitari D. Baruffi MC, Fratiglioni L, Gagliardi
R, Benvenuti L, et al. Incidence of stroke in young adults
in Florence, Italy. Stroke 1988; 19: 977-81.
7. Broderick JP, Phillips SJ, Whisnant JP, O'Fallon WM,
Bergstrahl EJ. Incidence rates of stroke in the eighties: the
end of the decline in stroke? Stroke 1989; 20: 577-82.
8. Bamford J, Sandercock P, Dennis M, Warlow CP, Jones L.
McPherson K, et al. A prospective study of acute cere-
brovascular disease in the community: The Oxfordshire
community stroke project 1981-86: 1. Methodology,