Læknablaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
197
sjúklingi var sjónskerpa ekki mæld við inn-
lögn, annar lést nokkrum dögum eftir aðgerð
og hjá þeim þriðja þurfti að fjarlægja augað
þremur mánuðum eftir aðgerð af ástæðum sem
voru ótengdar hornhimnuígræðslunni. Að auki
vantar upplýsingar um sjónskerpu við sex mán-
aða skoðun hjá níu sjúklingum og við 18 mán-
aða skoðun hjá 19 sjúklingum.
Athugað var hvort sjúklingar höfðu lagst inn
á augndeild Landakotsspítala frá því að aðgerð
var gerð til 1. janúar 1996 vegna höfnunar, sýk-
inga eða annarra fylgikvilla ígræðslna. Sjón-
skerpa fyrir aðgerð var borin saman við sjón-
skerpu sex og 18 mánuðum eftir aðgerð með
pöruðu t-prófi en mælingum í formi almennra
brota var áður breytt í tugabrot (til dæmis:
6/12=0,5). Sjónskerpa sem mældist fingurtaln-
ing í eins metra fjarlægð fékk gildið 1/60 og
handarhreyfing gildið 1/120. Þess má geta að
full sjón telst 6/6 eða 1,0.
Niðurstöður
Gerðar voru 99 hornhimnuígræðslur á 94
augum í 76 sjúklingum. Allar aðgerðirnar voru
gerðar af öðrum tveggja höfunda (FJ eða
ÓBH). Karlar voru 33 (43%) og konur 43
(57%). Aldur sjúklinga við aðgerð var frá fimm
til 94 ár. Mynd 1 sýnir aldursdreifinguna.
Alls fengu 56 sjúklingar ígræðslu í annað
augað en 20 í bæði. Enduraðgerðir voru sex
(hornhimnuígræðslur hjá þeim sem áður höfðu
gengist undir hornhimnuígræðslu á sama
auga).
Algengasta ábendingin fyrir aðgerð var arf-
geng blettótt hornhimnuveiklun en alls voru 35
ígræðslur gerðar vegna þessa sjúkdóms, 13 að-
gerðir voru gerðar vegna innþekjubilunar í
tengslum við ísetningu gerviaugasteins og 10
vegna keilulaga hornhimnu. Aðrar ábendingar
voru fátíðari. Tafla I sýnir hvernig aðgerðirnar
dreifðust milli undirliggjandi sjúkdóma.
Gjafahornhimnur voru 72 ferskar, þar af
fjórar úr augum sem fjarlægð höfðu verið
vegna sjúkdóms, en 68 úr líkum. Frá Norræna
hornhimnubankanum í Árósum komu 27 gjafa-
hornhimnur. I þeim tilfellum sem hornhimnur
komu úr líkum liðu að meðaltali 2,6 klukku-
stundir frá andláti þar til augað var fjarlægt (0-
6 klukkustundir) og að meðaltali 10,7 klukku-
stundir frá andláti til ígræðslu (5-18 klukku-
stundir).
Blóðvatnspróf fyrir HIV veiru og lifrar-
bólguveirum voru gerð hjá öllum gjöfum frá
árinu 1988.
Þvermál ígrædds hornhimnuvefs var frá 7-9
mm en eðlileg hornhimna er 10-12 mm í þver-
mál.
I 76 aðgerðum var eingöngu um hornhimnu-
ígræðslur að ræða en í 23 tilfellum var jafn-
framt gerð önnur aðgerð á auganu um leið. Al-
gengast var að augasteinn væri fjarlægður og
settur inn gerviaugasteinn (15 aðgerðir) en
mynd 2 sýnir hvernig aðgerðirnar skiptust milli
flokka.
Allar aðgerðirnar voru gerðar í svæfingu
nema þrjár sem gerðar voru í leiðsludeyfingu
og vöðvaslökun.
Fylgikvillar í aðgerð voru fáir. Hjá einum
sjúklingi rifnaði hringvöðvi augans vegna mik-
ils bakþrýstings og þurfti að fjarlægja auga-
steininn og setja inn gerviaugastein.
Skömmu eftir eina aðgerð varð lithimnu-
framfall (iris prolapse) sem gera þurfti við og
endursauma þurfti hornhimnuna hjá fjórum
sjúklingum, oftast vegna loss á saumum.
í öllum tilfellum fengu sjúklingar sykurstera
og sýklalyf undir augnslímhúð í lok aðgerðar
og í dropaformi í nokkra mánuði eftir aðgerð.
Sjö sjúklingum þurfti að gefa ónæmisbælandi
lyf um munn eftir aðgerð vegna bráðrar höfn-
unar eða hættu á henni og 14 sjúklingar voru
lagðir inn síðar vegna höfnunar, flestir einu
sinni en einn fjórum sinnum. Höfnunin var
meðhöndluð með sykursterum í auga og um
munn og í tveimur tilfellum einnig með cýkló-
sporín-A hylkjum. Alls fundust skráningar um
sýkingu hjá 13 sjúklingum.
Vefjaflokkun og mátun (matching) milli
gjafa og þega var gerð í einu tilfelli og var um
að ræða enduraðgerð hjá 42 ára karli með virka
hornhimnusýkingu af völdum herpes simplex
veiru.
Sjónskerpa fyrir aðgerð er þekkt í 98 tilfell-
um og er hún að meðaltali 0,15 (staðalfrávik
0,18), sex mánuðum eftir aðgerð í 88 tilfellum,
meðaltal 0,46 (staðalfrávik 0,29) og 18 mánuð-
um eftir aðgerð í 78 tilfellum, meðaltal 0,53
(staðalfrávik 0,34). Sjónskerpa batnaði mark-
tækt frá mælingu fyrir aðgerð borið saman við
mælingar sex eða 18 mánuðum eftir aðgerð
(p<0,001) en ekki innbyrðis milli mælinga sex
og 18 mánuðum eftir aðgerð. Mynd 3 sýnir
hlutfallslega dreifingu sjónskerpumælinga fyrir
þessar þrjár tímasetningar rkipt í fjóra flokka.
Myndir 4 og 5 sýna bætta sjónskerpu hjá flest-