Læknablaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
231
er hún því einnig áfrýjunar-
nefnd.“
Skriflegt samþykki
I reglugerðinni segir að með
vísindarannsókn sé átt við rann-
sókn sem gerð sé til að auka við
þekkingu sem geri meðal annars
kleift að bæta heilsu og lækna
sjúkdóma. Mat nefndanna verður
að hafa leitt í ljós að engin vís-
indaleg eða siðfræðileg sjónar-
mið mæli gegn framkvæmd
hennar og í fjórðu grein segir
einnig að þátttakandi skuli fyrir-
fram samþykkja með formlegum
hætti, sem Sigurður segir að
merki skriflega, þátttöku sína í
vísindarannsókn. Síðan segir í
fjórðu grein:
„Aður en slíkt samþykki er
veitt skal gefa homtm ítarlegar
upplýsingar um vísindarann-
sóknina, áhœttu sem henni kann
að fylgja og hugsanlegan ávinn-
ing og í hverju þátttakan er fólg-
in. Upplýsingarnar skulu gefnar
á þann hátt að þátttakandi geti
skilið þœr. Þátttakanda skal gerð
grein fyrir því að hann geti liafn-
að þátttöku í vísindarannsókn og
hann geti hvenœr sem er hœtt
þátttöku eftir að hún er haftn. “
„Mikilvægi þessa réttar þátt-
takanda í vísindarannsóknum
varð mönnum kannski ekki svo
ljóst fyrr en eftir Núrnberg-rétt-
arhöldin árið 1947 er við blasti
hin hroðalega meðferð nasista á
stríðsföngum. í framhaldi af því
var samþykkt svonefnd Hels-
inki-yfirlýsing árið 1963 sem
hefur verið mönnum leiðarljós
síðan og seinna hafa komið til
frekari leiðbeiningar Evrópu-
ráðsins í þessum efnum.“
Vísindasiðanefndin var skipuð
í nóvember síðastliðnum. er sjö
manna eins og fyrr segir og eru
sex skipaðir eftir tilnefningu en
formaðurinn án tilnefningar.
Nefndarmenn eru auk Sigurðar:
Tómas Helgason tilnefndur af
Læknafélagi Islands, Reynir
Tómas Geirsson af læknadeild
Háskóla íslands, Auðna Ágústs-
dóttir af Félagi íslenskra hjúkr-
unarfræðinga, Mikael Karlsson
frá Siðfræðistofnun Háskóla Is-
lands, Björn Þ. Guðmundsson
frá lagadeild Háskóla íslands og
Einar Árnason af Líffræðistofn-
un Háskóla íslands.
Nokkur mál
þegar afgreidd
Nefndin tók til starfa í desem-
ber og hefur þegar fengið all-
mörg mál til umfjöllunar og af-
greitt nokkur þeirra. Nefndin
hefur sett saman drög að leið-
beiningum fyrir umsækjendur
vegna rannsókna og eru þau
einnig birt til íróðleiks en Sig-
urður segir að endanlegar leið-
beiningar verði gefnar út á næstu
vikum. Nærfellt alltaf er unnið
með persónulegar upplýsingar
við rannsóknir á mönnum. Lang-
flestar eða allar rannsóknir af
þessu tagi þurfa því umfjöllun
tölvunefndar að lokinni umfjöll-
un í vísindasiðanefnd.
Er hægt að áfrýja niðurstöðu
vísindasiðanefndar?
„Ekki er gert ráð fyrir sérstakri
áfrýjunarleið fyrir úrskurði Vís-
indasiðanefndar en rísi ágrein-
ingur er unnt að vísa málum til
æðri stjórnsýslustigs eða dóm-
stóla í samræmi við stjórnsýslu-
lög.
Eg tel að með núverandi skip-
an þessara mála sé kominn far-
vegur fyrir meðferð á vísinda-
rannsóknum á heilbrigðissviði.
Nú vita menn hvert leita skal eft-
ir samþykki en áður má segja að
heilt kraðak siðanefnda hafi
komið að þessum málum, siða-
nefndir læknaráða spítalanna,
rannsókna- og siðanefndir hjúkr-
unarstjórna spítalanna, vísinda-
siðanefnd Læknafélagsins, siða-
nefnd Félags íslenskra hjúkrun-
arfræðinga og siðaráð landlækn-
is. Oft var það svo að menn vissu
ekki hver þessara nefnda skyldi
fjalla um rannsóknarbeiðnir og
vfsuðu málum til tveggja eða
fleiri nefnda til að vera vissir og
því gat komið fyrir að margar
nefndir fjölluðu um sömu málin.
En nú ætti farvegurinn að vera
mönnum ljós og vonandi verður
þetta hvatning til áframhaldandi
rannsókna á heilbrigðissviðinu,“
segir Sigurður Guðmundsson að
lokum. jt