Læknablaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 68

246
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Réttindi kvenna varin
Svar
Vegna greinar Ólafs Ólafsson-
ar landlæknis í Læknablaðinu
1998, 2. tbl. 84. árg., sem ber yf-
irskriftina Réttindi kvenna var-
in, sjáum við undirrituð, sem
sæti áttum í nefnd sem skipuð
var samkvæmt 28. gr. laga nr.
25/1975, okkur knúin til að gera
athugasemdir við missagnir og
rangfærslur sem fram koma í
skrifum þessum.
Það er rangt með fariö hjá
landlækni að nefndin hafi kært
kvensjúkdómalækni þann sem
síðar var ákærður, heldur laut
kæran að því að afskipti land-
læknis af umræddri aðgerð yrðu
rannsökuð, enda hafði hann
ítrekað virt að vettugi fyrirspurn-
ir nefndarinnar og ráðuneytisins
þar að lútandi. Ríkissaksóknari
tók síðan ákvörðun um að gefa
út ákæru á hendur lækninum sem
aðgerðina framkvæmdi, en
nefndin hafði engin afskipti af
því.
í öðru lagi er rangt með far-
ið að málsmeðferð fyrir Hæsta-
rétti hafi verið óvenjuleg, ef
ekki einstök, eins og landlæknir
heldur fram, þar sem farið hafi
verið fram á að þau vitni sem
skýrslur gáfu fyrir héraðsdómi
yrðu kölluð á ný fyrir Hæsta-
rétt og málið því sótt af hörku.
Hið rétta er að ríkissaksóknari
fór fram á að þeir aðilar sem sátu
í nefndinni yrðu leiddir fyrir
dóm til skýrslugjafar, eftir að
málið kom til Hæstaréttar, enda
hafði enginn þeirra gefið skýrslu
á fyrra dómstigi, en þeirri beiðni
var hafnað af Hæstarétti. Máls-
meðferð sem þessi er hvorki ein-
stök né óvenjuleg. Hins vegar
ber að geta þess að ekki tíðkast
að vitni gefi skýrslu fyrir Hæsta-
rétti þótt mál sé til meðferðar
þar, heldur fer slík skýrslutaka
fram í héraðsdómi, og sú var
einnig ætlunin í þessu máli.
Landlæknir fer um víðan völl
þegar hann talar um að nefndar-
menn hafi „túlkað lögin rang-
lega“.
Samkvæmt 28. gr. laga nr.
25/1975 er tilgangur nefndarinn-
ar meðal annars sá „að hafa eft-
irlit nieð framkvæmd lag-
anna“. Á grundvelli þessa laga-
ákvæðis hefur það ávallt verið
túlkun nefndarinnar, ekki bara
þeirrar sem síðast sat. heldur og
þeirrar sem áður sat, að hún geti
og henni beri að grípa inn í þeg-
ar lagaskilyrða hefur ekki verið
gætt við framkvæmd laganna.
Þar undir fellur að endurskoða
beri samþykki læknis/félagsráð-
gjafa, ekki síður en synjun, í
málum, sem vísað er til nefndar-
innar, ef skilyrðum laganna er
sýnilega ekki fullnægt.
Að vísu leiðir niðurstaða
Hæstaréttar í umdeildu dóms-
máli til þess, að nefnd sem starf-
ar samkvæmt lögunum hefur
ekki lengur úrskurðarvald í mál-
um þar sem meðganga er komin
skemur en 16 vikur, þar sem
siíkum úrskurðum verður
breytt á ný með ákvörðun
læknis/félagsráðgjafa á næsta
sjúkrahúsi, það er þeirra aðila
sem lögbundið úrskurðarvald
nefndarinnar nær yfir. Þessir
aðilar geta þannig samþykkt að-
gerð, sem nefndin hefur synjað
um og virðist ekkert því til fyrir-
stöðu að þeir geti jafnframt synj-
að um aðgerð sem nefndin hefur
samþykkt að megi fara fram.
Undir þessi mál falla allar um-
sóknir um fóstureyðingu af fé-
lagslegum ástæðum þar sem
ófrávíkjanlegt bann er, lögum
samkvæmt, við að framkvæma
fóstureyðingu af félagslegum
ástæðum einum saman eftir þetta
tímamark. Niðurstaða Hæstarétt-
ar fær því ekki staðist þar sem
nefndinni er falið, samkvæmt
lögunum, að úrskurða í öllum
málum varðandi fóstureyðingar
sem ágreiningur er um. Að
óbreyttum lögum er starfs-
grundvöllur nefndarinnar því
brostinn þar sem stór hluti af-
greiðslu hennar er í raun
markleysa.
Af framangreindum sökum
sögðu nefndarmenn af sér þann
18. desember síðastliðinn á fundi
með heilbrigðisráðherra sem
lýsti yfir við það tækifæri fullu
trausti á störf og ákvarðanir
nefndarmanna.
í upphafi greinar sinnar fer
landlæknir rangt með tímalengd
meðgöngu konu þeirrar sem um-
rætt mál fjallaði um, en hún var
gengin með um eða yfir 15 vikur
þegar aðgerð var framkvæmd en
ekki 13 vikur.
í máli landlæknis gleymist, að
lögin eru ekki sett eingöngu til
þess að vernda rétt þungaðra
kvenna til að taka ákvörðun um
áframhaldandi líf fósturs, heldur
einnig til að vernda líf í móður-
kviði sem möguleika á til
þroska.
Um lokaorð landlæknis í um-
ræddri grein hirðum við ekki að
fjalla. Þau segja mest um þann er
þar heldur á penna.
Reykjavík, 18. febrúar 1998
Benedikt Ó. Sveinsson
Sigríður Ólafsdóttir
Kristín Kristmundsdóttir