Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Qupperneq 23

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
23
lag fyrir landið og skipta því í deildir eftir stöðum
eða landshlutum en einnig gæti komið til sérfræð-
ingadeild og svo framvegis. í lagabreytingatillög-
um kom einnig fram að enginn hópur lækna mætti
gera samning um kjör nema að höfðu samráði við
stórn LI og að fengnu samþykki hennar. Þá voru í
þessum lagabreytingatillögum ákvæði um sérstök
réttindi til handa félagsmönnum varðandi stöður,
staðgengla ogfleira. Mál fóru svo á aðalfundinum
að ný lög voru samþykkt, en jafnframt samþykkt
tillaga um að skipa fimm manna nefnd til þess að
athuga hvort ekki mundi ráðlegt að haga félags-
skap lækna þannig að eitt læknafélag, Læknafélag
Islands, sé fyrir allt landið og sé skipt í hæfilega
margar deildir, og hvort ekki sé rétt að það sjái
um ritstjórn og útgáfu Læknablaðsins. Auk þess
var nefndinni falið að endurskoða Codex Ethicus
fyrir næsta aðalfund.
Það bar til tíðinda á þessum aðalfundi þar sem
enn á ný var rætt um berklavarnir og berklaveik-
ina, og var þá búið að skipa í nýtt embætti berkla-
yfirlæknis, að lesið var upp bréf frá sjúklingum á
berklahælinu á Reykjum í Ölfusi. í bréfinu segir
að sjúklingum á Reykjahæli hafi borist erindi frá
sjúklingunum á Kristneshæli varðandi ýmis sam-
eiginleg velferðar- og áhugamál íslenskra berkla-
sjúklinga. í fyrsta lagi að ríkisvaldið tryggi efna-
snauðum berklasjúklingum sem útskrifast af
berklahælunum vinnu sem getur talist við hæfi
þeirra, leggi þeim til lífeyri ella, í öðru lagi að
n'kið leggi áðurnefndum sjúklingum til stofnfé að
atvinnurekstri við þeirra hæfi, svo sem til hænsna-
ræktar, loðdýraræktar, garðræktar og fleira. Og í
þriðja lagi að hið svokallaða krónugjald verði af-
numið með lögum. í bréfinu er að finna nánari
greinargerð varðandi þessi atriði og í lokin er þess
óskað að aðalfundur LÍ taki þessi atriði til ræki-
legrar meðferðar og kjósi nefnd lækna sem í sam-
ráði við nefnd berklasjúklinga vinni að undirbún-
lngi og framgengni þessara mála. Fór svo að aðal-
fundurinn vísaði þessu erindi til stjórnar en þarna
var á ferðinni fyrsti vísir að öflugu sjúklingafélagi,
SlBS, sem stofnað var þá um haustið, í október
1938, á Vífilsstöðum.
Á aðalfundinn 1939 kom fyrirlesari frá Svíþjóð,
prófessor Sven Ingvar, og flutti tvo fyrirlestra,
annars vegar um meðferð langvinnra gigtsjúk-
dóma og hins vegar urn mataræði Svía. Varðandi
hinn síðari var auglýst á aðalfundinum að læknum
væri heimilt að taka með sér konur sínar til að
hlýða á fyrirlesturinn, sem var sagður mjög fróð-
egur og víðtækur, bæði almenns eðlis um matar-
æði og „speciellt um mat Svía. “ Þá var á þessum
nöalfundi umræða, trúlega sú fyrsta á landinu, um
botasýki. Jóhann Sæmundsson, þá trygginga-
læknir, flutti erindi um beinbrot og slysatrygging-
ar. Ræddi hann m.a. um slysaneurosur og einnig
kom það fram að Reykvíkingar eru meira útsettir
fyrir að fá neurosur heldur en fólk út um land.
Menn ræddu stofnun vinnuhælis fyrir slasað fólk
og var samþykkt eftirfarandi tillaga frá Sigurði
Sigurðssyni: „Fundurinn telur sig hlynntan hug-
myndinni um stofnun œfinga- og vinnulœkninga-
stofnunar fyrir slasaða menn og álítur það mikils-
vert atríði íþví að flýtafyrír vinnuhœfni þeirra og
jafnvel (einstökum tilfellum tilþess að fyrirbyggja
tryggingarsjúkdóma. “
LÍ á tíma síðari heimsstyrjaldar
Nú dregur til heimsstyrjaldarinnar síðari. Það
eru ekki haldnir aðalfundir í LÍ árin 1940 og 1941.
Ákvörðun þar að lútandi hafði eftirmála. Stjórn
LÍ hafði rækilega tilkynnt að aflýsing aðalfunda
þessi ár væri tilkomin vegna eindreginna tilmæla
landlæknis, það væri ekki forsvaranlegt að stefna
læknum landsins öllum til Reykjavíkur á þessum
styrjaldartímum. Gert hefði verið samkomulag
um að engin þau mál yrðu tekin upp af hálfu
heilbrigðisstjórnarinnar sem skipti lækna megin-
máli og ættu samkvæmt eðli þeirra að ræðast á
aðalfundi LÍ. Þegar komið var fram á árið 1942
kom greinilega í Ijós að menn töldu brotið á fé-
lagsskap lækna á þessum umrædda tíma, sam-
komulagið ekki virt sem skyldi, eins og fram kom
á aðalfundinum það ár. Það leiddi hins vegar til
þess að landlæknir taldi sér skylt að gera hreint
fyrir sínum dyrum og í greinargerð segir hann að
það hafi nú verið formaður Læknafélagsins sem
hafi komið til sín og leitað ráða um það hvort
ráðlegt væri að hafa aðalfund í Reykjavík vegna
hættu af hernaðaraðgerðum þar og annars staðar.
Þó að landlæknir hafi ekki óttast það aðstreymi
lækna til Reykjavíkur er verulegu máli skipti
kvaðst hann hafa getað fallist á að fundarboð
mætti að vísu teljast miður viðeigandi eins og á
stæði. Hafi formaðurinn beðið hann um leyfi til
að mega láta þess getið þegar hann afboðaði fund-
ina að það væri gert fyrir sín tilmæli. Og segir
landlæknir að sök sín hafi verið sú að hafa veitt
þetta umbeðna leyfi, munnlega árið 1940 en skrif-
lega 1941. Eða með öðrum orðum: fullyrðingar
stönguðust á.
Á stríðsárunum fengu flest stéttarfélög því
áorkað að verðlagsuppbót kom á laun. Þetta gekk
ekki eftir hjá læknum, hvorki á föst laun þeirra
eða gjaldskrártekjur og urðu af þessu harðar deil-
ur LÍ við yfirvöld. Nokkur skortur var á læknum
til að starfa í héruðum, sérstaklega þeim sem gáfu
minni tekjur, og erfitt reyndist að fá staðgengla,
jafnvel þótt mikið lægi við, t.d. vegna veikinda.