Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Blaðsíða 50

50
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
fræðilegum rannsóknum. Þannigskrifaði prófess-
orinn í skurðlækningum fyrir aðeins tveimur ár-
um:
„Ætli íslenskir skurðlœknar að láta taka mark á
sér, verða þeir að byrja að huga að rannsóknum.
Slíkt leiðir til meiri áhuga á kennslu, meiri þekk-
ingar á árangri meðferðar, og skapar á allan hátt
betra andrúmsloft (5)
Um fræðin, vísindin og Læknablaðið vil ég
sjálfur segja þetta: Við getum rannsakað sjúk-
linga með tvö markmið í huga, annars vegar er
verið að greina sjúkdóma og vandamál tiltekins
sjúklings, til þess að hann fái þá bestu meðferð
sem við eigum völ á, hins vegar er verið að afla
fræðilegrar vitneskju um sjúkdóma eða tiltekin
vandamál, til þess að aðrir (sjúklingar, læknar)
njóti þeirrar vitneskju sem með rannsóknunum
fæst. Fyrra markmiðið tilheyrir þjónustulæknis-
fræði en það síðara vísindalæknisfræði. Ég trúi því
að hvorugt geti án hins verið, þjónustan við hina
sjúku og iðkun vísindanna. Þess vegna eigum við
læknar, hvert sem starfssviðið er, stöðugt að leit-
ast við að ástunda hvort tveggja og það á þetta
málgagn okkar, Læknablaðið, einmitt að endur-
spegla (sjá mynd 5).
Efni Læknablaðsins 1992
Til að fylgja þessari hugsun eftir og til þess að
kanna hvort Læknablaðið endurspeglaði störf ís-
lenskra lækna á þessum tveimur sviðum þjónustu
og vísinda, skoðaði ég sérstaklega fræðigreinar,
sem birtar voru í blaðinu árið 1992 (tafla II). Af
53 slíkum greinum fjölluðu 39 (74%) um vísinda-
rannsóknir, en 12 (23%) um sjúkratilfelli eða
hagnýtar kynningar. Af þessu verður að draga þá
ályktun að Læknablaðið sé nú fyrst og fremst
vísindalegt rannsóknarit en síður almennt fræðirit
í læknisfræði.
Til gamans var einnig kannað hvert væri hlut-
fall svonefndra framskyggnra og afturskyggnra
rannsókna og kom þá í ljós að Læknablaðið er í
mun meira mæli vettvangur birtingar aftur-
skyggnra rannsókna (retrospective studies). í
þremur tilvikum var aðferðum svo óljóst lýst að
mjög erfitt var að ákvarða hvorrar tegundar rann-
sóknin hefði verið. „Uppgjör" voru þær rann-
sóknir kallaðar, sem gáfu almennt yfirlit um efni-
viðinn, en „kannanir" þær, sem virtust beinast að
því að leita svara við tilgreindum spurningum.
Þannig má sjá að vísindaleg ritverk í Læknablað-
inu eru fyrst og fremst byggð á afturskyggnum
yfirlitsrannsóknum.
Hvort Læknablaðið endurspeglar réttilega vís-
indarannsóknir íslenskra lækna verður ekki full-
yrt hér, þar sem ritverk íslenskra lækna í erlend-
Fjöldi
Mynd 5. Ár
Hundraðshlutföll fræðilegs efnis
i Læknablaðinu tíunda hvert ár 1922-1992.
Tafla II. „Tegundir" fræðigreina íLœknablaðinu
1992.
Fjöldi greina
Afturskyggnar rannsóknir 28
Uppgjör 26
Könnun 2
Framskyggnar rannsóknir 11
Könnun 9
Uppgjör 2
Kynningar 6
Tilfelli 6
Söguleg grein 1
Fræðileg hugleiðing 1
Samtals 53
Tafla III. Huglœgt mat á því fyrir hverja frœði- greinar íLœknablaðinu 1992 hefðu verið skrifaðar
Fjöldi greina (%)
Höfundana 30 (57)
Lækna almennt 4 ( 8)
Sérhópa lækna 10 (19)
Aðra heilsugæsluaðila 9 (17)
Samtals 53
um fræðiritum voru ekki könnuð. Hitt virðist þó
ljóst að Læknablaðið endurspeglar ekki réttilega
störf íslenskra lækna í þjónustulæknisfræði, því að
ósennilegt er að 74% af starfstíma þeirra séu á
sviði vísindarannsókna.
Það fór ekki hjá því, meðan framangreindar