Kjarninn - 06.03.2014, Blaðsíða 86

03/06 vísindi
dæmis parkinsonsveiki. Það eru líka til annars konar „heila-
gangráðar“ sem nema og leiðrétta óeðlilega heilastarfsemi
eins og flog hjá flogaveikum.
Þróun taugahreyfistoðtækja (e. neuromotor prosthetics)
lofar einnig góðu. Markmiðið er að nema heilavirkni sem
undir venjulegum kringumstæðum er notuð til að stjórna
líkamshlutum eins og fingrum og höndum og nota hana í
staðinn til þess að stýra manngerðum vélum. Með þessari
tækni er hægt að gera lömuðu fólki kleift að stjórna stoð-
tækjum með huganum.
hvernig er þetta yfir höfuð gert?
Það er til dæmis hægt að nema rafvirkni í heilanum með
því að festa skynnema á höfuðið. Með þessari aðferð er
samt aðeins hægt að hlusta
á samanlagða virkni frá
tugum þúsunda taugafrumna,
þannig að maður fær bara
grófa mynd af því sem er að
gerast í heilanum. Með því
að koma skynnemum fyrir á
yfirborði heilans er hægt að
hlusta á smærri hópa tauga-
frumna, og með því að græða
skynnema inn í sjálfan heilann er hægt að nema virkni í
einstökum taugafrumum.
geturðu kannski útskýrt þetta með dæmi?
Já, reyndu til dæmis að sjá fyrir þér að það sé búið að hengja
upp hljóðnema víðs vegar yfir íþróttaleikvangi. Ef þeir eru
hátt á lofti geta þeir numið hrópin í öllum áhorfendum en
hljóðin blandast öll saman. Ef hljóðnemarnir eru færðir
aðeins neðar er hægt að skilja að nokkra mismunandi hópa
fólks, og ef maður færir nemana enn nær getur maður greint
í sundur raddir einstakra áhorfenda.
Ímyndaðu þér svo að þú ætlir að reyna að komast að því
hvað gerist í fótboltaleik með því einu að hlusta á hljóðin sem
„Markmiðið er að nema heilavirkni
sem undir venjulegum kringum-
stæðum er notuð til að stjórna líkams-
hlutum eins og fingrum og höndum
og nota hana í staðinn til þess að
stýra manngerðum vélum.“