Kjarninn - 01.05.2014, Blaðsíða 21

03/09 mEnntamál
markmiði að afla nýrrar þekkingar eða leita „sannleikans“,
eins og það er stundum nefnt, með aðferðum vísindanna sem
byggjast á gagnrýninni hugsun.
Veigra sér við að taka þátt
Í þessu samhengi hefur verið talað um borgaralegar skyldur
háskólafólks, það er að það láti að sér kveða í hinni opinberu
umræðu þegar því sýnist réttu máli hallað eða umræða um
tiltekin mál vanrækt. Akademískt frelsi háskólafólks, sem oft
hefur verið nefnt mikilvægasta lögmál háskólasamfélagsins
og felst í frelsi háskólamanna til kennslu, rannsókna og
tjáningar án óeðlilegrar íhlutunar annarra í samfélaginu,
á að tryggja að fólk úr háskólasamfélaginu geti tekið þátt í
umræðunni án þess að óttast um hag sinn.
Ýmislegt bendir hins vegar til hluti háskólafólks veigri
sér engu að síður við að taka þátt í samfélagsumræðunni
hér á landi vegna þess hversu óvægin umræðan getur
orðið. Í rannsóknarskýrslu Alþingis er talað um tjáningar-
ótta og sjálfskipaða þöggun í þessu samhengi og jafnframt
rakin dæmi af hótunum og þöggun sem háskólafólk sætti
af hálfu valdafólks í efnahags- og stjórnmálalífi fyrir að
andæfa ríkjandi sjónarmiðum í samfélaginu. Á síðustu
árum og misserum hafa svo birst fleiri dæmi þess að
ákveðins óþols gæti gagnvart þátttöku háskólafólks í
opinberri umræðu. Nefna má dæmi þar sem hvatt var til
brottreksturs háskólafólks úr nefndum eða starfi fyrir
framlag þess til Icesave-umræðunnar eða fyrir að leggja mat
á þróun tiltekinna stjórnmálaflokka.
Þá má finna tvö nýleg dæmi þar sem háskólafólk hefur
verið sakað um pólitísk afskipti eða pólitískar krossfarir eftir
að hafa vakið athygli á sjónarmiðum sem ekki hafa verið
ráðandi aðilum að skapi.
Á málþingi sem haldið var undir yfirskriftinni „Eru
háskólakennarar í pólitískri krossferð?“ í Háskóla Íslands á
dögunum nefndu þátttakendur fleiri dæmi frá liðnum árum
af gagnrýni og hótunum valdafólks í efnahags- og atvinnulífi
í garð háskólafólks.