Sagnir - 01.04.1980, Blaðsíða 12

Sagan sem
pólitískt; vopn
Er hægt
tilgangi?
þá helst
ad nota söguna í pólitiskum
Ef svo er, hvernig hefur þacT
vericí gert a Islandi?
Gunnar Karlsson
Norski sagnfræðingurinn Jens
Arup Seip hélt því einu sinni
fram með sögulegum rökum að
hæstiréttur Norðinanna væri póli—
tísk stofnun. Á löngu tímabili
hefði hann fylgt ákveðnum póli—
tískum sjónarmiðum og þjónað
ákveðnum pólitískum hagsraunum.
Ef þessi niðurstaða Seips er
rétt má að mínu viti nota hana
sem dæmi upp á tvennt sem hér
skiptir máli.
1 fyrsta lagi þarf ekki að
koma á óvart þótt sagnfræðifram-
leiðsla þjóðar hneigist inn á
einhverjar pólitískar brautir,
ef þannig er um þá stofnun sem
á að vera hlutlausust af öllu
hlutlausu.
f Öðru lagi er ritgerð Seips
um þetta efni að sjálfsögðu
pólitískt fratnlag. Hún er fall-
in til þess að veikja trú les-
enda á virðulega máttarstólpa
norska ríkisins. Hún er örlít-
ill skerfur til þess að grafa
undan norsku ríkisvaldi eða
hjálpa fólki til að sjá í gegn-
um blekkingar þess, hvora lík-
inguna sem þið viljið heldur.
Rit Seips þjónar þannig póli-
tískum tilgangi, hvort sem höf-
undur hefur ætlað því að gera
það eða ekki.
Það er þannig erfitt að
hugsa sér nokkra marktæka sogu
sem ekki á sér pólitískt hlut-
verk. Jafnvel þótt við segjum
að kennslubækur séu skrifaðar
og kenndar í þeim tilgangi ein-
um að auka skilning ungmenna á
gangi þjóðfélagsins, þá er það
pólitískur tilgangur. Slíkur
skilningur dregur t.d. væntan-
lega úr líkum á að pólitískir
lýðskrumarar geti náð fylgi
þessa fólks með ódýrum blekking-
um, þannig spillir hann kannski
möguleikum á einræðisstjórn.
NÚ er ég vísast að snúa út
úr fyrir spyrlum blaðsins. Þeir
eru líklega að hugsa um póli-
tíska misnotkun sögunnar. Auð-
vitað er hægt að skrifa sögu
misjafnlega heiðarlega. Sagn-
fræðingur sem leynir lesendur
sína vitneskju sem hann veit að
mundi breyta áliti þeirra á
söguefninu er að misnota sög-
una. Hann getur auðvitað ekki
sagt allt sem hann veit, en
hann getur leitast við að velja
svo efnisatriði í frásögn sína
að hún gefi sömu niðurstöðu,
sama siðferðilegt álit á sögu-
efninu og öll vitneskja hans
sjálfs. Hugsum okkur að sagn-
fræðingur kæmist að því að þrír
fjórðu hlutar dóma hæstaréttar
á ákveðnu tímabili hafi stefnt