Sagnir - 01.04.1980, Blaðsíða 5

agsins, t.d. stjórnmáladeilum.
Hið fyrra er auðvitað gott
og gilt markmið. En efasemda-
maðurinn á þrjú vígi að verjast
í. Fyrst spyr hann, hvort ekki
megi ná sama árangri eða betri
með einhverju allt öðru en .
sögu. Næst spyr hann, af
hverju ekki sé notuð uppdiktuð
saga frekar en sönn; hana
mætti betur sníða að hinu gefna
markmiði. (Þá svarar þú að
slíkt væri siðferðilega rangt,
enda gagnslaust þar eð það
vekti almenn mótmæli og fyrir-
litningu á þvílíkri falssögu.
Honum fyndist sú mótbára aðeins
lýsa fordómun, annars vegar
hjá þér, hins vegar hjá samfél-
aginu.)^ Og í þriðja lagi spyr
hann, þótt hann fallist á að
nota þá sögu sem menn þekki
sannasta, hvaða gagn sé að því
að halda áfram rannsóknum og
finna nýja sögu ennþá sannari;
enginn viti fyrirfram að hún
þjóni tilganginum betur,
kannski bara verr.
Sömu þrjár mótbárur eiga
við um söguna sem vopn í deil-
um, en blæmunur verður á út-
færslunni. Fyrst má berja því
við, að sagan sé hvorki skil-
virkasta leiðin til að koma
skoðun á framfæri né best til
þess fallin að glæða upplýsta
og þroskandi umræðu. Þú, sem
pólitískur sagnfræðingur, gæt-
ir fallist á það, en sagt þó,
að í þínum flokki (eða öðrum
skoðanahópi) verði að vera
verkaskipting, ekki komist
allir að með leiðara í blaðið,
og það sé málstaðnum til fram-
dráttar að eiga einnig að sagn-
fræðinga, sérstaklega af þvi að
andstæðingarnir noti mikið sög-
uleg rök sem alls ekki standist
gagnrýni og mikilsvert sé að
fletta ofan af. Einstaklings-
sjónarmið, segir þá hinn með
fyrirlitningu. Fyrir samfél-
agið sem heild væri æskilegast
að losa sig við áhugann á for-
tíðinni svo að hvorugur aðilinn
sæi ástæðu til að flagga sögu-
legum rökum og enginn þyrfti
annan að leiðrétta.
Hinn illi andi bætir því við
að sér finnist næsta fáránlegt,
ef tilgangurinn sé að þjóna
fyrirfram gefinni skoðun eða
málstað, að fylgja reglum og
venjum sagnfræðinnar um sann-
sögli, visst hlutleysi og
dreifingu kraftanna á alls kon-
ar svið og tímabil. Mótbárur
þínar myndi hann allar meta sem
fordóma - að þú getir ekki
hugsað þér að fara með rangt
mál eða illa grundað, og að
samfélagið muni ekki taka siíkt
gilt. Best fyrir heildina,
sagði hann, að báðir aðilar yf-
irgæfu hinn fræðilega grund-
völl; það gæfi þeim frjálsari
hendur, og samfélagið ætti ekki
að meta þeim það til lasts, því
að þeir eru hvort sem er aðeins
að boða skoðun sína, ekki sanna
hana (það væri lærdómur af sög-
unni, en það tilfelli er þegar
afgreitt) .
Þriðja mótbaran er svo sú,
að boðendur skoðana geti a.m.k.
látið sér nægja þann grundvöll
sögulegrar þekkingar sem þegar
er lagður, og reynt, sannleik-
ans vegna, að halda sig á hon-
um. Því skyldu menn verja fé
og fyrirhöfn til að afla nýrr-