Sagnir - 01.04.1981, Síða 83

81
lag lagði Kjarval til ákveðna upp-
hæð reglulega í þrjú ár. Ráða-
menn landsins sáu einnig að sér
því Kjarval fékk t.d. listamannar
styrk 1922 og einnig seldi hann
málverk og sú sala jókst þegar
lxða tók á og menn fóru að með-
taka list hans.
Um mitt sumar 1921 var haldin
listasýning að tilhlutan Listvina-
félagsins og var Kjarval meðal
þátttakenda. í umsögnum um þessa
sýningu kvað við annan tón en áð-
ur hafði gert. Þar sagði m.a.:
"í myndum Kjarvals er mikið gleði-
efni að sjá gagngerða breytingu ^
eða réttara sagt framþróun, ... i
áttina til meiri löghlýðni og
lotningar fyrir vísindum listar-
innar."15 f umsögninni kom fram
að tvær stefnur væru að togast á
um listamanninn en "myndin af konu
hans ... er eins og sveinsbréf hans
á nýrri leið til mikilla verka,
sem þessum frumgáfaða og stafsterka
málara vorum er ætlað að ganga til
mikilla áhrifa á listmennt íslend-
inga ."
Kjarval "hefir gengið þyrna-
braut listarinnar með karlmennsku,
dyggð og óbilandi trú, og nú ligg-
ur fyrir framan hann ævalangur veg-
ur upp hæðirnar. Hann er nú geng—
inn í skóla til sín sjálfs og
Island er auðugt af verkefnum fyr-
ir hann."16
Ekki virðist þessi breyting hafa
orðið listamanninum til niðurrifs
því á einkasýningu sem hann hélt
í október 1921 seldust nær allar
myndir hans og "X" fannst það
"furðulegt, þegar litið er á fjár-
málaástæður manna."17
í dómum blaðanna kom í ljós að
fólk var almennt orðið sammála um
að Kjarval væri mikill listamaður
og að gagnrýnisröddum hafi fækkað:
"Hann hefir verið sístarfandi, leit-
andi listamaður. Engin sýningin
hefir verið annari lík.... En þó
hefir jafnan verið um hann deilt.
... NÚ ber enginn lengur á móti
því, að Kjarval er meistari."!®
Og "allir viðurkenna það nú, að
í Kjarval eigum við einkennilegan
listamann með miklum hæfileixum."19
Þá kemur fram að "allt listelskt
fólk ætti að skoða myndirnar,"20
og því spáð að sýning hans yrði
"vafalaust vel sótt af listvinum
bæjarins,"21 sem og raunin virðist
hafa verið. Þarna hafði orðið ein-
hver viðhorfsbreyting ef miðað
er við fjöldann. Myndir hans voru
farnar að seljast og aðsókn að
sýningum hans.
Ekki er gott að segja hvað hafi
valdið en giska má á að annað
hvort hafi fólk verið byrjað að
venjast honum og þeirri túlkun sem
kom fram í myndum hans eða þá að
stílbreytingin eftir ítalíuförina
hafi orkað þannig að fólk átti
betra með að átta sig á hvert hann
var að fara í verkum sínum. Ekki
verður kveðinn neinn dómur um það
hér en þetta eru hugmyndir sem
velta má fyrir sér. Vafalaust eru
hugsanlegar skýringar mun íleiri.
Við'brögð’ meistarans
Hva ð sagði Kjarval sjál fur um
1 is t s ína? Hvernig svaraði hann
þessum viðbrögðum a lmennin gs?
Hve rs vegna var han n j a f n torski1-
inn og raun bar vit ni? Han n hafði
m. a . e ftirfarandi a ð segja 1922 :
Ég kom á þei m t í ma + , * u t 1
he iminn sem "re aktioni n" -
mo tstaðan, byrj aði geg n
hi num klassísku skólum og
stefnunum gömlu Ég v ar
komin yfir yngs tu árin 9
en hafði þó lítið lært,
Ég var opinn fyrir öllu
og tilbúinn til að læra af
af hverju sem var án þess
þó að gera mér fyllilega
grein fyrir hvernig holl-
ast myndi að byrja. Ahrif-
in streymdu yfir mig sem
foss marglitra geisla og
fannst mér ég vera klettur
sem eyddist og molnaði er
iloðið dundi sem sterkast.
Var þá eins og kletturinn
L