Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 54

196
HELGAFELL
höfðu um útgáfu sögunnar, áður en Eiríkur
leeknir Kjerulf benti á hina einu réttu skýr-
ingu, en þeim, sem síðar virtu sannleikann
að vettugi, var gefinn sá vitnisburður, sem
við átti.
Hér skiptir það engu máli, hver vísan var
í Egils sögu, né heldur hitt, hvort skýring
Kjerulfs lseknis er hin eina sanna eða ekki.
Aðaiatriðið er þessi fagra mynd úr menning-
arlífi íslendinga, að enn í dag fara „leik-
menn" með 1000 ára gamlar vísur yfir kaffi-
bollanum að morgni dags og hleypur kapp
í kinn að vita þær rétt skýrðar. Áhugi al-
mennings á fornum þjóðlegum fræðum hefir
síðan land byggðist verið hin mesta gifta
íslendinga. Þessi áhugi hefir verið ríkum og
fátækum, lærðum mönnum og þeim, sem
engrar skólamenntunar nutu, sameiginlegur.
Meira en flest annað hefir hann gert Islend-
inga að einni þjóð, menningarþjóð, þar sem
allir töluðu sama málið, — og ef nokkur
þurfti að kenna öðrum hreint mál og fagurt,
þá var það löngum almúginn, sem hafði
rétt til þess að slá á fingurna á sínum lærða
bróður.
Meðan almenningur heldur áfram að hafa
áhuga fyrir fomsögunum, verða þær lifandi
orð í þessu landi, hluti af menningu þjóðar-
innar. Hún verður að vera á verði gegn því,
að lærðu mennirnir steli frá henni fjöregg-
inu. Það er nauðsyn, að þeir ræði ýms atriði
í sambandi við fornritin sín á milli og á
máli, sem við hinir ýmist ekki skiljum eða
nennum ekki að hlusta eftir. En þeir skulda
þjóðinni það, að skrifa a. m. k. jöfnum hönd-
um um hin fornu fræði á mannamáli og
taka vinsamlegan þátt í viðræðum almenn-
ings um þau. Þessa skuld hafa margir hinna
ágætustu fræðimanna gpldið, en ekki allir.
En jafnt fræðimönnum sem öðrum á að
vera það ánægjuefni, þegar þeir, sem ekki
hafa notið vísindalegrar sérmenntunar,
brjóta heimildirnar til mergjar, því að í þeim
hópi eru oft menn, sem glöggt sjá í gegnum
nýju íötin keisarans, er hinir skriftlærðu hafa
sniðið sér úr allskonar kennisetningum, sem
eru í tízku í svipinn.
Um Snorra Sturluson vill svo vel til, að
mikið hefir verið skrifað af aðgengilegum
og læsilegum ritum. Mun það víst engan
móðga, þótt fyrst sé talin bók Sigurðar Nor-
dals um Snorra Sturluson (prentuð 1920) og
því næst ritgerð Áma Pálssonar Snorri
Sturluson og íslendincjasaga (prent-
uð í bók hans Á víð og dreif, 1947), en
þeim ber einmitt ýmislegt á milli um skilning
á Snorra. Umræðuefni er hér nægilegt, þrátt
fyrir allt, sem áður hefir verið skrifað.
Það var því með tilhlökkun, sem ég opnaði
hina nýju bók síra Gunnars Benediktssonar,
sem einn helzti gagnrýnandi landsins (Krist-
mann Guðmundsson í Morgunblaðinu) telur
bezta allra rita hans. Er þar þó úr miklu að
moða, því að bókin um Snorra skáld í Reyk-
holti fyllir aðra tylftina af prentuðum bókum
prests, frumsömdum, en 30 voru fyrir, ef
taldar eru þýðingar og nokkrar óprentaðar
bækur, svo sem Vík frá mér Satan (en
þau tilmæli hefir höfundur ekki talið ástæðu
til að prenta). Lítillæti höfundar er og heill-
andi, þegar hann nefnir sig „leikmann" á
titilblaði, og var hann þó um langt skeið
kennimaður íslenzku þjóðkirkjunnar, unz
„bóndinn í Kreml" kallaði hann til þjónustu
í öðrum væntanlega enn æðri Saurbæjar-
þingum, og skráði klerkur síðan homilíubók
um bónda, sem kunnugt er.
Síra Gunnar hefir tekizt á hendur að þvo
burtu þá syndabletti, sem sagnfræðingar sjö
alda —- með bróðurson skáldsins í Reykholti
í broddi fylkingar — hafa klínt á Snorra
Sturluson. í sem skemmstu máli eru þessar
ávirðingar þær, að hann hafi sótzt mjög
eftir „auðæfum, völdum og metorðum", sbr.
nær samhljóða tilvitnanir á bls. 52 í bókinni
í rit prófessoranna Sigurðar Nordals og Jóns
Helgasonar.
Nú er það víst ekki ný speki, að Sturla
Þórðarson hafi víða borið frænda sínum verr
söguna en efni stóðu til. Árni Pálsson hefir
fært að því sannfærandi rök i ritgerð sinni,
sem að framan var getið. Síra Gunnar geng-
ur á sama lagið og færir að þessu nokkur
fleiri rök, og eru sumar tilgátur hans skemmti-