Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 33

ALKOHÓL
175
tegunda. Vínþrúgur eru algengastar þessara
óvaxta, en naumast er sá ætur ávöxtur til,
er verulegt sykurmagn hefir, að ekki megi
nota hann til víngerðar. Venjulega er gerj-
unin ein látin nægja og getur styrkleiki vína
þessara verið allt að 15%, en stundum er
alkohóli bætt í eftir gerjun, eins og áður er
sagt. Að gerjun lokinni eru vínin síuð og
venjulega látin dafna á ámum um nokkurra
ára skeið. í þeim eru mörg sömu aukaefni
og í brenndu vínunum, en þar sem eiming
hefir ekki farið fram, verður magn þessara
aukaefna hlutfallslega meira. Á hinn bóg-
inn ber þess að gæta, að vatnsmagn þeirra
er óskert og þynning því meiri. Ef gerjunin
hefir ekki verið látin ná hámarki, verða
aukaefni enn minni. Þau efni í þessum vín-
um, sem géta valdið óþægindum, eru m. a.
sútunarsýrusambönd, (Acidum tannicum),
sem valda hægðatregðu, ef um stóra
skammta er að ræða. Margskonar efna-
sambönd hinna ýmsu ávaxta gefa vínum
þessum sérstakan ilm, lit, og bragð. Teg-
undir þessar eru margar, einkum þar sem
víða um heim er staðbundin víngerð til
heimilisnotkunar. Enn fleiri tegundir þrúgu-
vína en brenndra eru á markaðnum, og
þekktastar eru portvín, sherry, burgundy,
claret og kampavín, og af hverri mörg af-
brigði.
Þriðji flokkurinn, öl og bjór, er gerjaður úr
byggi, hveiti og öðrum korntegundum, ásamt
humlum, sem notaðir eru til bragðbætis.
Kornið er látið spíra í rökum hita, og maltið
síðan gerjað. Flestar bjórtegundir innihalda
4—5% alkohól, og sterkari öltegundir allt
að 7%. í bjór eru ýmis aukaefnasambönd,
svo sem sykur og sölt, einnig glycerin
og tjöruefni svipað og í þrúguvínum, en að-
eins í smáum mæli og skipta litlu máli.
Vegna aukaefna og hins lága alkohól-
magns er bjór oft notaður í eldislegu augna-
miði, cg augljóst er, að ofurölvun er sjald-
gæfari við neyzlu hans en flestra annarra
alkohóldrykkja, enda viðrarkenna ýmis ríki
það með því að auðvelda sölu og neyzlu
bjórs öðrum drykkjum fremur. Bjórtegundir
seldar á opinberum markaði víðsvegar um
heim eru ekki ýkja margar, enda minnstur
munur innbyrðis á gerðum þessum saman-
borið við aðra alkohóldrykki.
Fjórði flokkurinn, gervidrykkimir, eru sam-
settir úr margskonar tegundum alkohól-
gerða, en einkum þó úr flokki brenndu vín-
anna, sem síðan eru blönduð ilmefnum,
bragðefnum og litarefnum. Alkohólstyrk-
leiki drykkja þessara grundvallast vitanlega
á styrkleika þeirra vína, sem notuð eru í
blönduna hverju sinni, og á magni alkohól-
lausra þynninga. Tegundir þessara drykkja
eru fjöldamargar, og vitanlega engin tak-
mörk fyrir fjölbreytni þeirra. Þekktustu af-
brigðin em stilir (nf. stjölur=cocktail), líkjör-
ar, bitterar og absinthe. Af þessum tegund-
um eru stilir algengastir. Venjulega eru
þeir blandaðir úr whisky, gini, koníaki eða
hreinu alkohóli, ásamt vínum með lægra
alkohólmagni, svo sem vermouth. Sykur,
appelsínubörkur, piparmynta ofl. eru notuð
til bragðbætis. Venjulega er alkohólmagn
stjala hátt, enda er þeirra tíðast neytt á undan
máltíðum eða í stuttum hófum. Af öðrum
gervidrykkjum er sérstaklega ástæða til þess
að nefna absinthe, sem vegna mikils alko-
hólmagns og þó sérstaklega ýmissa auka-
efna er flestum drykkjum hættulegri, ef neytt
er í óhófi um langan tíma.
Staðbundin áhrii
Ef sterkt alkohól kemst í snertingu við
mannslíkamann, er einkum um fernskonar
verkanir að ræða. Uppgufun þess kælir húð-
ina, dregur saman háræðar og lækkar
líkamshitann. í þessu augnamiði er það nof-
að í hitasótt. Fituupplausnareiginleiki þess
gerir það hæft til hreinsunar húðarinnar, ef
notað í hófi, en of tíð notkun leiðir til húð-
þurrks. Herzluáhrif alkohóls á eggjahvítuefni
vinna á hliðstæðan hátt, og þetta atriði er
hagnýtt til varnar legusárum. Loks hefir
alkohól sýkillamandi áhrif, einkum í 70%
blöndu, og hefir það því um langt skeið
verið notað í sótthreinsun, þótt önnur