Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 17

ALSNJÓA
159
verið gert, og orðið má ekki missa sig,
nema eitthvað komi í staðinn. Að orða-
muninum í 2. er. verður síðar vikið.
A sama blaði sem Alsnjóa (í safni J. Sig.)
eru tvö þýdd kvæði, sem líka eru hrein-
rituð í skrifbókina, Illur lækur (dags. í
skriíb. 8. febr. 1844) og Eg vil kyssa
(Kossavísur, dags. í skrifb. 25. febr.). Al-
snjóa er í bókinni næst á eftir síðara kvæð-
inu, ódagsett, en e.t.v. ritað þar sama dag.
Kvæðin eru send frá Sórey, þar sem Jónas
dvaldist veturinn 1843—44. Brynjólfur
Pétursson las tvö þýddu kvæðin upp á fundi
Fjölnisfélaga 9. marz, og voru þau bæði
prentuð í Fjölni 1844. En 11. marz skrifar
hann Jónasi: „Vísuna Alsnjóa hef eg ekki
viljað lesa upp, og ber það til þess, að
þó hún sé mikið skáldleg og ef til vill skáld-
legust af þeirn öllum, þá er miðerindið svo
kátlegt, að eg naumast skil það, að minnsta
kosti ekki seinni partinn: „og stendur sig
á blæju breiðri, býr þar nú undir jörð í
heiðri“--------“ (sjá. 3. útg. kvæða J. H.,
Reykjavík 1913). — Það getur verið nokk-
ur huggun þeim nútímamönnum, sem
kvæðið hefur vafizt fyrir, að jafngáfaður
maður og nákunnugur Jónasi sem Brynjólf-
ur Pétursson skyldi kveða svo að orði um
það nýort.
★
Hér er ekki um það að ræða, að þetta
kvæði sé ófullgert eða Jónas hafi verið illa
fyrir kallaður og þurft að flýta sér, eins og t.
d. má geta sér til um Leiðarljóð til Jóns Sig-
urðssonar, síðasta kvæði hans, þar sem
koma fyrir bæði torskilin atriði og braglýti.
í Sórey, á heimili Japetusar Steenstrups,
leið Jónasi svo vel, að hann hafði „ekki
áður átt jafngóðu að fagna oft um dagana“,
var reglumaður og við sæmilega heilsu.
Hann orti þá líka eða lauk a. m. k. við
sum af ljúfustu kvæðum sínum, svo sem
Dalvísu og Eg bið að heilsa. Og þótt hann
hefði hug á að liðsinna Fjölni, var ekkert,
sem rak á eftir honum að láta neitt frá sér
hálfgert —, enda nóg tóm og næði til þess
að vanda sig.
Fyrsta erindi kvæðisins er að mestu
óbrotin lýsing í samræmi við fyrirsögnina.
Snjórinn er samur, hvert sem litið er, hylur
allt í tilbreytingarleysi, og hann er eilífur,
samfelldur, svo langt sem augað eygir. Vera
má, að skáldið vilji með því orði líka gefa
í skyn, að sér finnist þessum vetri aldrei
ætla að linna.
Jónas gat eklci hert sig upp gegn vetrin-
um með því að tigna hann og lofa, eins og
Bjarni Thorarensen gerði í sínum kvæð-
um. Hann komst að vísu ekki hjá því að
minnast á jökla og snæþakta fjallatinda,
en hans ísland er með blíðri brá og sælu
blómi valla. Þegar hann óskar sér lengra
lífs, er það til þess að fá að una sér eitt
sumar enn við náttúruna. En þótt hann
geri ekki neinar gælur við frost og kulda,
vill hann vera hraustur og ekki láta sér
verða allt að ís, eins og hann kvað í gam-
anvísunni um Dani, sem honum fannst
bera sig aumlega, „undir eins og nokkuð
frýs“.
Emstaklingur, er Jónas notar sem
ávarpsorð, fyrst og fremst til sjálfs sín,
var ekki á hans dögum eins tíðhaft og slit-
ið að hlutstæðu innihaldi sem síðar varð,
enda líklega ekki myndað fyrr en seint á
18. öld. Þess vegna má gera ráð fyrir því,
að Jónas leggi meðfram í það merkingu
einveru og jafnvel einstæðingsskapar. Hjá
því fer ekki. að yrkisefnið hafði kviknað á
göngu skáldsins um fannbreiðu á sléttun-
um kringum Sórey„.Sú .einmana-tilfinning,
sem er rík víða í kvæðum Jónasar („Því
geng eg einn og óstuddur“, — „Nú skilst
þér, vinur, „einmana“ hvað er,“ — „Eng-
inn grætur íslending einan sér,“ o. s. frv.),
elnar við að fara einförum um alsnjóa víð-
áttuna og gerir kuldann tilfinnanlegri.
I öðru erindi kemur hugsunin urn dauð-
ann til sögunnar, en hún er allvíða ofarlega
á baugi í kvæðunum frá síðustu árum Jón-
asar. Bersýnilega hafa trú og efi togazt á
um hann. Hann yrkir í aðra röndina eins
og raunsær náttúrufræðingur: Þegar allt er
komið í kring, kyssir torfa náinn. Sbr.