Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 14

156
HELGAFELL
í öðru eins harðbýli, enda mundi enginn
setjast að af fúsum vilja í slíku landi ef
það uppgötvaðist nú á dögum; við ættum
að semja um að fá búsetu í einhverju víð-
lendu ríki þar sem landkostir væru betri
en hér. Eg veit ekki hvað oft ég hef heyrt
gáfaða skynsemdarmenn bera fram rök sín
fvrir þessari kenningu: bara fara héðan,
fara burt. Fyrir rúmum mannsaldri var
uppi sterk hreyfing í þessa átt hér á landi,
og menn lögðu í raun og sannleika á stað
til landa eins og Brasilíu, Bandaríkjanna
og Kanada fyrir fullt og fast. Hvernig sem
á því stóð var þessi skynsemisstefna ekki
nógu sterk til þess að við færum allir.
Ef við seldum nú þennan hólma okkar
fyrir borgun út í hönd, t. d. einhverjum
herveldum, sem langar til að fara í stríð
hér, þá er náttúrlega ekkert því til fyrir-
stöðu, að við gætum keypt okkur tanga
eða part úr eyju í einhverri bukt, t. d. í
nánd við Florida. Við mundum kannski
hafa nóg af peningum þegar við værum
búnir að selja þetta sker, gætum jafnvel
lifað á vöxtum allir saman. Við þyrftum
ekki að fara á fætur klukkan þrjú á nótt-
unni til sjóróðra út á opið haf í ósjó og
strekkingi að eltast við nokkra fiska; við
mundum vera innlimaðir í stórt ríki og
þyrftum ekki að vera að basla við að hafa
rísisstjórn yfir þessum fáu hræðum ellegar
sendifulltrúa út um allan heim. Við mund-
um taka upp heimstungu, sem væri líkleg
að auðvelda gáfum okkar leiðina til
frægðar. Við mundum eiga þegnrétt hjá
milljónaþjóð og vera hlutgengir þar eftir.
Það er líka vegur að við yrðum kyrrir
hér heima, en létum taka okkur inn í ann-
að hvort hinna engilsaxnesku stórvelda eins
og t. d. nágrannar okkar Orkneyingar og
Hjaltlendingar hafa gert, yrðum ensku-
mælandi eins og þeir og létum kalla í
London og Washington hafa fyrir að
stjórna okkur, (það mundu slíkir kallar
auðveldlega geta gert í kaffitímanum); og
við værum orðnir þátttakar og hluthafar í
stórveldi svo enginn þvrfti framar að
spyrja: ha Tslendingar, hvað er það, hafa
þeir nú lika bókmenntir, — eins og spurt
var hérna á dögunum.
Eg var á ferð í Dýflinni ekki alls fyrir
löngu og hitti Ira, sem var kunnugur á
Islandi. Hann sagði, að tvennt. væri líkt
með Islendingum og Irum, báðar þessar
þjóðir héldu sig miðpunkt alheimsins, hvor
í sínu lagi. Eg er því miður hræddur um,
að rvnnum við Islendingar inn í eitthvert
stórveldanna, eins og hægt væri án þess
nokkur tæki eftir, mundum við missa þá
gáfu að þykjast vera miðpunktur alheims-
ins. Hitt er vandara að segja, hvort þessar
miklu gáfur okkar, sem við höldum að séu,
mundu koma að haldi eða verða nokkurs-
staðar við getið ef þær eignuðust heims-
tungu og heimsríki að miðli.
Þegar ég átti heima í Norður-Ameríku á
unglingsárum mínum, nær þrem árum, þá
komst ég að því, að í Bandaríkjunum væru
um 40 þúsund rithöfundar af ýmsu tagi.
Þetta er að vísu ekki mjög mikið hlutfalls-
lega, það svarar því að 40 rithöfundar af
ýmsu tagi væru á Islandi. Mér var sagt
að rithöfundar á Englandi sjálfu væru til-
tölulega miklu fleiri. I enskum bókmennt-
um samanlögðum verða þeir rithöfundar
fundnir, sem af snilldarsökum eru einna
torveldastir að etja kappi við. Margir nú-
tímahöfundar í löndum þessum eru mjög
góðir. Samkeppnin er hörð. Eg veit ekki
hvaða rit eftir Islending gætu keppt við
bókmenntir enska heimsins þar sem þær
komast hæst, þó báðir stæðu jafnt að vígi,
og ég veit ekki hve happadrjúgir 150
þúsund íslendingar mundu verða sem
skáld, jafnvel þó þeir skrifuðu ensku, um-
kringdir ótöldum tugmilljónum enska
heimsins. Það er talið, að við munum eiga
í kringum 30 þúsund enskumælandi Islend-
ingar í Norður-Ameríku. Mundu Vestur-
íslendingar verða samkeppnishæfari til
skáldskapar á ensku ef þeir væru fimm
sinnum fleiri? Og víst er um það, að heldur
lítið virðist verða úr íslenzkum ritum þegar
búið er að snara þeim á ensku. Skyldi