Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 43

ALKOHÓL
185
Vinnutap þjóðfélagsins er sérstaklega af-
leiðingaríkt atriði. Allir sjúkneytendur eru
óvinnufærir og mikill hluti ofneytendahóps-
ins. Opinber framfærsla margra þessara
sjúklinga og heimila þeirra verður því oft
óhjákvæmileg. Þótt sjúkrahúsdvalir ofneyt-
andans séu sjaldgæfari og styttri en sjúk-
neytandans, fer eigi að síður mikill tími
starfandi þjóðfélagsþegna til umönnunar
þessum einstaklingum, svo sem lækna,
hjúkrunarkvenna, lögregluþjóna, gæzlu-
manna allskonar og dómara, auk fjölskyldu
neytandans sjálfs.
Á hinn bóginn ber að athuga, að það vinnu-
tap, sem hér um ræðir, getur enganveginn
reiknazt alkohólinu einu til skuldar. Ekki
er minnsti vafi á því, að verulegur hluti
þessara tveggja hópa, ofneytenda og sjúk-
neytenda, mundi verða þjóðfélaginu byrði,
þótt ekkert alkohól væri til. Nokkur hluti
þeirra mundi tvímælalaust neyta eiturlyfja
í óhófi,en aðrir finna sér útrás í andþjóð-
félagslegum athöfnum, svo sem eignaspjöll-
um, siðferðisbrotum og kynvillu. Þess ber
að minnast, að það huglæga ástand, sem
til grundvallar liggur óhófinu, mundi enn
verða til staðar, og þótt alkohólneyzlan hætti
að vera eflingaratriði sumra þessara hug-
kvilla, hætti hún jafnframt að verða öryggis-
gátt annarra. Vandamál fjölda þessara ein-
staklinga yrði þvi enn til staðar, að vísu í
breyttu horfi, en vandamál eigi að síður. Og
vert er að minnast þess, að mörg sjúkdóms-
form huglægs uppruna eru enn óheppilegri
en alkohólneyzla í óhófi.
Háttemisfyrirbæri óhófsins eru ætíð þjóð-
félagslega óæskileg, og gildir það oft eigi
síður um hin léttari sjúkdómsfyrirbæri.
Sem dæmi má nefna það, að meðal-ofneyt-
enda er hópafbrigði, eitt af mörgum, sem að
vísu er ekki fjölmennt, en á eigi að síður
ríkari þátt í því að vekja andúð en flest
önnur, sem þó eru af alvarlegri toga spunn-
in. Þessir ofneytendur eiga það sameigin-
legt, að sú létta hugsýki, sem þeir þjást af,
er umhverfð smæðarkennd og þjóðfélags-
leg ýgi (aggression). Venjulega er um að
ræða einstaklinga, sem hafa nokkurn ver-
aldlegan dugnað, en þekkingu og hátternis-
þjálfun af skornum skammti. Ofneyzla
þessara aðila, einkum á fyrra helmingi æfi,
leiðir oft til sérstaklega óviðfeldinnar ofur-
ölvunar, þar sem á skiptist hneigð til þess
að vera dúsbróðir við allan heiminn aðra
stundina, en kyrkja hann í greip sinni hina.
Með aldri og auknum þroska batnar þessum
aðilum venjulega, en í hverju þjóðfélagi
er þetta ofneyzlufyrirbæri flestum öðrum
óvinsælla.
Afleiðingaríkastar eru þó ef til vill sál-
rænar aðildir vandamanna óhófsmannsins.
Innan fjölskyldu hans ríkir tilfinningastríð,
þar sem margvíslegar togstreitur og andúðir
myndast, einkum milli neytandans annars-
vegar og maka og bama hinsvegar. Lang-
varandi sálfræðileg vandamál skapast oft
af þessum sökum, og er þjóðfélagsleg þýð-
ing þeirra auðsæ, einkum þegar rannsökuð
er persónusaga þeirra, sem alizt hafa upp
á slíkum heimilum.
Hér væri freistandi að gera ýtarlegri grein
fyrir því, hversu óhóf kvenna hefir sérstöðu
í þjóðfélaginu. Alkohólneyzla kvenna fer
stöðugt vaxandi í flestum menningarlönd-
um, jafnhliða aukinni þátttöku þeirra í æ
víðari athafnahring. Til þessa tíma hefir hóp-
neyzla kvenna verið nær óþekkt atriði, en
fer vaxandi, þar sem hópneyzla karla hefir
hinsvegar verið algengt fyrirbæri um langan
aldur. Afstaða þjóðfélaga gagnvart alkohól-
neyzlu kvenna hefir víða verið mjög ströng,
og í stað þess að nota alkohól sér til tilfinn-
ingalegrar útrásar, hafa konur orðið að finna
sér önnur hátternisform, þar sem „tauga-
áföll" voru efst á blaði. Óhóf kvenna hefir
mótazt af þessu aðhaldi, þar sem til slíkrar
neyzlu kom, auk þeirrar sálfræðilegu sér-
stöðu, sem tilfinningalíf kvenna gefur tilefni
til. Á síðari tímum hefir huglæg togstreita
skapazt og færzt í vöxt milli líffræðilegrar
hneigðar til eiginkonu- og móðurhlutverks
annarsvegar og sjálfstæðrar atvinnusköp-
unar hinsvegar, jafnhliða aukinni menntun
og auknu frelsi kvenna, og val milli þess-