Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Blaðsíða 45

ALKOHÓL
187
fjarri lagi að álíta, að óhófið eitt nægi oft
til útrásar, þai' sem til staðar eru sjúklegar
árásarhneigðir (aggression).
Margra ára athuganir, sem gerðar voru á
föngum í Sing Sing fangelsinu af Dr. Ralph
S. Banay frá Columbiaháskólanum, sýndu
að um 25% fangafjöldans töldust til þess
hóps, þar sem ofurölvun eða langvarandi
ofneyzla gátu talizt hugsanlegt orsakaratriði
afbrotsins. Hinsvegar var mjög erfitt að full-
yrða, að um meiriháttar þýðingu hefði verið
að ræða. Af 22 föngum, dæmdum fyrir morð
af fyrsta stigi, var um 5 að ræða, þar sem
ætla mátti, að alkohól hefði haft verulega
þýðingu. Hinsvegar gátu aðeins tveir þess-
ara ofannefndu fanga talizt geðfræðilega
heilbrigðir. Þessi rannsókn er nefnd hér
vegna þess, hversu samdóma hún er þeim
athugunum, sem grandgæfilegastar hafa ver-
ið gerðar í þessum málum á síðustu árum.
Afbrotavandamálið virðist því að litlu leyti
vera komið undir neyzlu alkohóls. Vert er
að benda á það, að í langflestum menn-
ingarlöndum er hið lagalega hugtak yfir
andlega sjúkan mann allmiklu þrengra en
hið læknisfræðilega. Af þessu stafar það,
hversu oft þeir einstaklingar hafna í fangels-
um, sem ættu raunverulega að vera stund-
aðir á sjúkrahúsum.
Þótt hér að framan hafi eingöngu verið
rætt um þjóðfélagslegar afstöður til óhófs-
neyzlu alkohóls, þá ber þess að gæta, að
sem þjóðfélagslegt atriði er hún langtum
minni en hófneyzlan. Fjöldi hófneytenda
samanborið við óhófsmenn er yfirgnæfandi,
og þótt erfitt sé að nefna áreiðanlegar tölur
í því sambandi, má færa greinilegar líkur
fyrir því, að 90—95% þess hóps, sem alko-
hóls neytir, verði aldrei óhófsmenn. Þjóðfél-
agsleg þýðing hófneyzlu er ákaflega víð-
tæk og enginn kostur að gera hennar grein
í stuttu máli, þótt drepið verði hér á fáein
aðalatriði.
í nútíma menningarþjóðfélagi verður hver
einstaklingur að temja sér frá barnæsku
ákveðnar háttemisiðkanir í þeim tilgangi, að
árekstralítið félagslíf geti átt sér stað. í höf-
uðatriðum er hér um að ræða bælingu á
frumhvötum, hömlur á tilfinningalegum við-
brögðum og lærdóm á umgengnisvenjum.
Jafnnauðsynlegt og þetta kann að virðast
frá menningarlegu sjónarmiði, dylst hitt eng-
um, að þessi tamning verður mörgum ein-
staklingum ærið kostnaðarsöm í geðfræði-
legum skilningi. Mannkyn vort er ennþá
ungt, og þótt fáeinar árþúsundir skilji nú-
tímamanninn frá frummanninum, sem lítt
lagði hömlur á tilfinningalíf sitt, er hin menn-
ingarlega þjálfun honum hvergi nærri eðli-
leg. Hvert barn er villimaður í tilfinningaleg-
um efnum við fæðingu. Ef veilur eða mistök
verða í þeirri sköpun, sem við nefnum skap-
höfn, verður samhæfing einstaklingsins við
þjóðfélagið vitanlega enn örðugri.
Mikil tamning er óhjákvæmileg, ef vinna
skal störf, þar sem markmið er langt fram-
undan, og einnig til ákveðinnar félagslegrar
þátttöku. Ef á hinn bóginn sú þjálfun verður
læðingur, sem einstaklingurinn getur ekki
slakað á, jafnvel þegar ganga skal til leiks
eða gleði, er bilið skammt yfir til tilfinninga-
legra árekstra og andlegrar vanheilsu. Hér
vinnur alkohólið eitt aðalhlutverk sitt. Hóf-
neytandinn neytir alkohóls til þess að yfir-
vinna þreytu, feimni, minnimáttarkennd,
vanatregðu og ótta, er breyta skal um stund-
arsakir frá starfsathöfn til leiks. Mikill þátt-
ur í fagnaðarmótum og hátíðum er spunn-
inn með mat og drykk, þar sem táknræn
áhrif þess, sem neytt er, ná langt út yfir tak-
mörk lífeðlisfræðilegrar stundarnautnar. Um
aldaraðir hafa siðmenningarform mótazt í
ákveðnum athöfnum, sem notfæra sér alko-
hólneyzlu til sköpunar ákveðinna hughrifa.
Jafnvel trúarlegar athafnir margra þjóða
hafa tekið alkohólið í þjónustu sína, sem
táknrænan og siðrænan geranda í þessum
efnum.
Hófneytandi, sem neytir alkohóls sér til
yndisauka, heimtar ekki allra rauna bót né
ábyrgðarleysi af neyzlunni. Hún er ekki
flótti frá veruleika, heldur aðlögunartæki
veruleika. Neyzla hans er ákveðinn liður í
félagsnautn hans, táknræn á sama hátt og