Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.02.1964, Qupperneq 97

SMAGREINAR
GRASAGARÐUR Á AKUREYRI.
Bótanískir garðar nefnast þeir garðar, þar sem ræktaðar eru ýmsar tegundir
plantna, án tillits til skrautgildis þeirra eða annars notagildis. Á íslenzku hafa þeir
verið nefndir grasagarðar eða grasgarðar, en réttara væri að kalla þá grasafræðigarða,
enda er það bein útlegging á evrópska heitinu. Tilgangur grasgarðanna er tvíþættur.
Annars vegar að gefa almenningi kost á, að skoða og kynnast sem flestum plöntu-
tegundum, hins vegar fræðilegur tilgangur. Skal síðara atriðið rætt nánar, seinna
í þessari grein.
Upphaf grasgarðanna má rekja til klausturgarða miðaldanna. Þessir klaustur-
garðar voru oft hinar merkustu stofnanir, en tilgangur þeirra var fyrst og fremst
læknisfræðilegur. Þar voru ræktaðar ýmisskonar lækningaplöntur og lyfjagrös.
Fyrsti grasgarðurinn er talinn hafa verið stofnaður í Padúa á Ítalíu á 15. öld.
Grasgarðarnir breiddust síðan út um álfuna. Bæði háskólarnir og einstakar borgir
lögðu kapp á að koma sér upp sh'kum görðum, og útbúa þá sem bezt. Þess voru
jafnvel dæmi, að einstakir herramenn stofnuðu slíka garða og rækju þá.
Um miðja síðastliðna öld voru til ágætir grasgarðar í flestum stórborgum Evrópu
og í mörgum hinna smærri. Af þeim merkustu má nefna Botanisk Have í Kaup-
mannahöfn og Kew Garden í nágrenni Lundúna.
A íslandi mun það hafa verið Einar Helgason garðyrkjumaður, sem fyrstur vakti
máls á stofnun grasgarðs, með grein er hann skrifaði í blaðið Ingólf í Reykjavík.
Arið 1906 skrifaði svo Helgi Jónsson grasafræðingur grein um málið í Búnaðar-
ritið, og hvetur eindregið til þess, að komið verði á fót grasgarði í Reykjavík.
Það átti þó ekki fyrir nafna mínum að liggja, að sjá þessa hugmynd verða að
veruleika, né heldur var [>að Reykjavíkurbær sem varð fyrstur til að hrinda henni
í framkvæmd. Hér var það höfuðstaður Norðurlands, sem reið á vaðið með því
að stofnuð var í Lystigarðinum sérstök grasadeild, sem ætlað var hið venjulega
hlutverk grasgarðsins.
Lystigarðurinn á Akureyri er cfalaust frægastur allra íslenzkra garða fyrr og
síðar. Hann var stofnaður á hálfrar aldar afmæli bæjarins, árið 1912, af nokkrum
akureyrskum konum. Var hann á vissan hátt afsprengi Gróðrarstöðvarinnar á Akur-
eyri, sem stofnuð var níu árum áður, enda þótt takmark hans væri annað, en honum
var fyrst og fremst ætlað að vera skemmtigarður fyrir Ibæjarbúa.
Arið 1954 urðti þáttaskil í sögu Lystigarðsins, er Jón Rögnvaldsson garðyrkjumað-
TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI - FlÓm 95