Félagsbréf - 01.07.1958, Blaðsíða 46

Félagsbréf - 01.07.1958, Blaðsíða 46
42 FELAGSBREF smíði, þar að auki eru vísindaheiti fjölmargra dýra, einkum stein- gerðra dýra, sem haldið er óbreyttum. Þar sem bókin er engu að síður ætluð alþýðu manna en langskóla- gengnum mönnum, þá er það ein- dregin skoðun mín, að réttast hefði verið að skíra öll dýr og jurtir, sem fyrir koma í bókinni, íslenzkum nöfn- um og nota sem aðalheiti, en hafa vísindanöfnin eða ensku heitin í svig- um í lesmálinu. Mörg hinna grísku nafna eru löng og erfið í framburði, og þeir ,sem fá eða engin tungumál hafa numið, kunna þeim illa. Hvers vegna að vera að skíra sumt á ís- lenzku en annað ekki? Vegna þessa íslenzk-gríska nafna- grauts, hafa orðið þau mistök, að iðulega standa grísku heitin undir myndunum, þó að báðar nafngift- imar séu í lesmálinu. Sem dæmi má nefna: Stegosaurus og Brontosaurus á bls. 101. Stundum er þetta svo, að íslenzka nafnið er undir myndun- um, en vísindaheitið og hið íslenzka sitt á hvorum stað (með löngu milli- bili) í lesmálinu. Er þá engin leið fyrir ósérfróða lesendur að vita, að hér sér um sömu lífveru að ræða. Sem dæmi má nefna Bryozoa á bls. 94; íslenzka nafnið er mosadýr óg stendur undir mynd á bls. 94 og 95. Þá kemur einnig það leiðinlega fyrir, að dýr er kallað öðru nafni undir mynd en í lesmáli. Brachio- podar heita t. d. í meginmálinu: lampaskeljar en armfætlingar undir myndunum (bls. 94, 95); armfætl- ingar er rétta nafnið. Ennfremur vantar nokkur íslenzk heiti, sem búin eru að vera í málinu um aldarfjórðung og því sjálfsagður hlutur að nota þau, svo sém: berg- hveljur = graptolitha (94), segleðla = dimetrodon (bls. 98, 99), öglir = archaeopteryx (bls. 100, 101); á bls. 103 er búið til nýtt nafn á fornfugl þennan og hann kallaður eðlufugl; flugeðla = pteranodon (bls. 103, 104, 105), svaneðla = plesiosaurus (bls. 104, 105, 106), sverðberi = machai- rodus (bls. 117, 118) og sverðköttur = smilodon (bls. 121). Þá eru smávegis mistök á þýð- ingum nokkurra jurta- og dýraheita: Kalkpípuormar eru t. d. nefndir rör- ormar (bls. 166), melasól nefnd svefngras (bls. 210), krossgras eða öðru nafni krossfífill nefnt jakobs- fífill (bls. 214), hettuigða nefnd hettumeisa (bls. 253) og gullhrís nefndur gullstöng eða enska heitinu goldenrod (bls. 266). Auk þess álít ég óheppilegt, að nefna „Touch-me- not‘.‘ (Impatiens) græðisól (bls. 256), þar sem tegundir ákveðinnar ætt- kvíslar, fjarskyldri Impatiens, bera heiti, sem mynduð eru á sama hátt og græðisól, svo sem: melasól, draum- sól og garðsól. Sem stofublóm er Im- patiens oft kölluð iðna Lísa; en til er á ættkvíslinni annað nafn, sem er nær 30 ára gamalt, það er nafnið balsamrós. Hefði legið beinast við að nota það heiti á hina fallegu, norrænu jurt. Á bls. 133 hafa orðið þær misfell- ur undir hópmyndinni, ■ að heitið töflunefur vísar á mynd af ostrubana (Urosalpinx cinereus) — tegund, sem af einhverjum ástæðum hefur verið gengið fram hjá við þýðing- una, en orðið kænuskel vísar aftur á móti á myndina af töflunef. Þessi ruglingur stafar að einhverju leyti

x

Félagsbréf

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Félagsbréf
https://timarit.is/publication/1060

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.