Sveitarstjórnarmál - 01.04.1973, Síða 7

Á þessum árstíma eru austanstæðir vindar venju-
lega um það bil 60% tímans. Ef svo hefði verið,
þegar gosið liófst og fyrstu vikurnar þar á eftir,
liefðu líklega orðið talsverð slys á fólki, og kaup-
staðurinn hefði allur grafizt í vikri. Fyrsta og
versta liálfa mánuðinn var austlæg átt aðeins í
24 klukkustundir samtals, og má það teljast ó-
trúleg heppni.
Þegar vikurfallið jókst og vindur snerist til
austurs, var augljóst, við hverju mátti lrúast. Einn
daginn kviknaði í 26 húsum nær samtímis. I flest-
um tilvikunum fóru glóandi vikurhnullungar í
gegnum glugga og í sumum tilfellum í gegnum
þök og kveiktu í húsunum. Strax á fyrstu dögun-
um var því hafizt handa um að negla fyrir glugga,
sem að gosstöðvunum snéru. Talsverðir erfiðleik-
ar voru á útvegun á nægilega miklu járni í þessu
skyni, en samtals voru notuð til þessara hluta
um 95 tonn af þakjárni.
Fljótlega varð vikurfall Jrað mikið, að séð varð,
að þök húsa myndu almennt láta undan þung-
anum, ef ekkert væri að gert. Þá var annars vegar
liafizt lianda um að styrkja þökin með stoðum
og hins vegar að moka vikri af þökum. Þar sem
því var við komið, voru notaðar vélar og ýmis
útbúnaður fundinn upp til að auka afköstin. í
flestum tilvikum varð þó að notast við handaflið.
Áfram var unnið að flutningi hvers konar verð-
mæta bæði á öruggari staði á Heimaey og til
lands.
Fyrst í stað rann hraunið að mestu til norðurs
og austurs. Þá þótti strax séð, að innsiglingin til
hafnarinnar væri í hættu og alltaf mátti búast við,
að hraunstraumurinn tæki vestlægari stefnu og
þá yrði austurhluti kaupstaðarins svo og miðbær-
inn allur í hættu.
Þorbjörn Sigurgeirsson, prófessor, og síðan aðr-
ir sérfræðingar lögðu til, að gerð væri tilraun til
að hafa áhrif á hraunrennslið, annars vegar með
byggingu varnargarðs og hins vegar með sjókæl-
ingu. Við byggingu varnargarða voru stórvirkar
jarðýtur notaðar og allar dælur, sem unnt reynd-
ist að útvega, voru fluttar út til Eyja. Varnar-
garðarnir gerðu mikið gagn, ef jafnhliða var unnt
að kæla hraunið, en lítið, þar sem kælingu á
hrauninu varð ekki við komið. Strax varð aug-
Dæluskipið Sandsy hefur með dælingu átt drjúgan þátt í að stöðva
hraunrennsli í innsiglinguna til hafnarinnar.
Örvæntingarfull tilraun var gerð til að bjarga Rafstöðinni í Vest-
mannaeyjum með kælingu hraunsins. Nokkru eftir að Ijósmyndin var
tekin, hvarf Rafstöðin með öllu undir hraunið.
ljóst, að kælingin kom að miklu gagni, svo langt
sem hún náði, en vélakostur var af grátlega skorn-
um skammti. Það var hörmulegt að sjá tugi íbúð-
arhúsa og annarra liúsa verða hrauninu að bráð,
húsa, sem mörgum hverjum hefði mátt bjarga
með nægilega miklurn dæluafköstum. Síðar meir
fengust liðlega 30 öflugar dælur frá Bandaríkj-
unum, sem dælt hafa stanzlaust síðan hátt í eitt
tonn af sjó á sekúndu hverri. Eftir að ]jær voru
teknar í notkun, hefur ekkert hús farið undir
hraun. Þetta er í fyrsta skipti í veraldarsögunni,
sem hraunkæling í stórum stíl hefir verið notuð,
og í fyrsta skipti, sem verulegum árangri hefur
verið náð. Að vonum hefur þetta vakið mikla
athygli erlendra vísindamanna og fréttamanna,
sem og hið mikla varnarstríð úti í Vestmanna-
SVEITARSTJÓRNARMÁL