Sveitarstjórnarmál - 01.04.1976, Blaðsíða 4

ÞATTTAKA ALMENNINGS
í STJÓRN EIGIN MÁLA
Eitt a£ töfraorðunum í ræðu manna hér á
landi sem í nágrannalöndunum er aukið lýðræði
— aukin þátttaka almennings í stjórn sinna mála.
Ekki verður annað séð en þetta eigi almennan
stuðning, enda hugmyndin Jiað óljós og þoku-
kennd, að stuðningurinn felur ekki í sér neinar
ákveðnar skuldbindingar, bendir ekki á neinar
leiðir, og markmiðið virðist oft hafa tilgang í
sjálfu sér.
Hér er Jjó ekkert hégómamál á ferðinni — öðru
nær. En Jiegar verið er að tala um slíkt í alvöru,
verða rnenn að gera sér Jjcss grein, að hverju Jjeir
stefna og hvernig Jjeir ætla að ná markinu. Óljós
framsetning bendir nefnilega til Jjess, að hugsun-
in að baki sé óljós að sama skapi.
Markmiðið hlýtur að vera Jjað, ef einhver
alvara er á ferðinni, að allur almenningur taki að
vandlega athuguðu máli afstöðu til a. m. k. meg-
inatriða um meðferð almennra mála, jafnvel til
framkvæmdaratriða. En Jjá Jjarf til að koma bæði
þekking á málefninu og ábyrgðartilfinning. Það
er skrípamynd af lýðræði, Jjegar fáeinir rotta sig
saman á fund og gera ályktanir í nafni hundraða
eða Jjúsunda. Og Jjað er ekki niikið mark tekið
á barlómi eða kröfugerð ákveðinna hópa, þegar
Jjeir eru að gera ályktanir um sín hagsmunamál.
Slíkt sem Jjetta grefur undan trú á þekkingu og
ábyrgðartilfinningu almennings.
Fulltrúalýðræðið hefur vissulega sína ann-
marka, og segja má, ;ið kosningafyrirkomulag
okkar bjóði ekki upp á mikla mögideika almenn-
ings til að hafa áhrif á Jjað, hvernig fulltrúar
veljast. Hins vegar hefur sitthvað verið reynt á
síðari árum og sjálfsagt má bæta Jjað, og eru um-
ræður uppi um slíkt, en ekki er ætlunin að ræða
um fulltrúalýðræðið að Jjessu sinni.
Það, sem ég ætla að ræða, er hvort möguleikar
séu á Jjví að gera almenning virkan í að móta
hina beinu ákvarðanatöku.
Við vitum það, að sérhæfing í Jjjóðfélaginu er
orðin slík, að fáir, ef Jjað eru Jjá nokkrir, geta
haft yfirsýn að nokkru gagni yfir Jjjóðfélagsmálin
í heild, jafnvel ekki yfir einstaka málaflokka.
Mikil sérfræðiþekking verður oftast til þess, að
áhugi og skilningur á öðrum efnum takmarkast.
Menn vita meira og meira um minna og minna
er stundum sagt. Svo kernur annað til, sem skap-
ar sívaxandi örðugleika fyrir þá, sem standa utan
sérfræðihópanna. Það er Jjað, að sérfræðimálið og
röksemdafærslan, og raunar hugsunarháttur sér-
fræðinganna, er orðið þeim að vissu marki fram-
andi. Þetta liefur t. d. komið fram á fundum hjá
okkur.
Af Jjessu leiðir margháttaða erfiðleika við Jjað
að gera almenning virkan við ákvarðanatöku.
En Jjetta er þó ekki hið eina, sem erfiðleikum
veldur. Þar koma og til tregðan og vaninn. Al-
menningur virðist oft áhugalítill og Jjar af leið-
andi óvirkur, Jjegar til stykkisins kemur. Hjá Ib-
sen segir á einum stað, að almenningur eigi ekki
að vera að burðasl með nýjar skoðanir. Honum
sé fyrir beztu að nota Jjær gömlu góðu. Það virð-
ist eins og Jjetta eigi sér dýpri rætur en ætla mætti,
ekki aðeins hjá Jjeim, sem telja sig eiga að hafa
vit fyrir öðrum, heldur hinum einnig.
Einu sinni var sagt, að manninum hefði verið
SVEITARST JÓ RNARMÁL