Sveitarstjórnarmál - 01.04.1976, Síða 22

Til þess að skapa menningarlegar framfarir
þarf að skapa og efla félagslega hugsun, og það
verður ekki gert nema með félagslegu starfi. Þess
vegna voru ungmennafélögin stofnuð. Þau voru
bæði uppeldistæki og baráttutæki.
Félagsformið var mjög rúmt og stefnumálin
rnörg. Ungmennafélögin voru strax í uppbafi
sniðin að íslenzkum aðstæðum, og þetta félags-
form hefur í öllum meginatriðum baldizt ó-
breytt æ síðan í nær 70 ár og reynzt vel. Saga
ungmennafélaganna í binum dreifðu byggðar-
lögum er víða jafnframt stærsti þátturinn í fé-
lagsmálasögu sveitarfélaga og heilla béraða.
Nú eru starfandi 195 ungmennafélög hér á
landi í öllum sýslum landsins og félagsmenn
rúmlega 16.000.
Alþýðumenntun
Ungmennafélögin bafa frá öndverðu verið tal-
in eins konar félagsmálaskóli þjóðarinnar, frarn-
an af fólst sú fræðsla í líflegum fundarstörfum
og síðar með stofnun og starfrækslu Félagsmála-
skóla UMFÍ, sem starfað hefur með góðum
árangri s.l. 4 ár. — f kjölfar líflegrar umræðu á
þessum vettvangi um íþróttir, þjóðmál, bók-
menntir og önnur menningarmál liefst svo bar-
áttan fyrir aukinni menntunaraðstöðu, og ávöxt-
ur þess starfs eru hinir fjölmörgu béraðsskólar
í ýmsum héruðum landsins, er síðar áttu eftir
að verða eitt böfuðathvarf félaganna, íþrótta- og
félagsmiðstöðvar. Með stofnun og starfrækslu
béraðsskólanna má segja, að rætzt bafi að hluta
til draumur frumberjanna um íslenzka lýðhá-
skóla, sem miðaðir voru við þarfir bins íslenzka
samfélags. Alþýðufræðsla á Islandi var bafin,
æska liinna dreifðu byggða settist nú á skóla-
bekk, sumir nokkuð við aldur, en staðráðnir í
Jjví að fá uppfræðslu- og fróðleiksfýsn sinni sval-
að. Bókleysið hrjáði og marga fróðleiksfúsa sál;
})ví ltófu félögin í öndverðu stofnun og starf-
rækslu bókasafna í öllum béruðum landsins,
sem í flestum tilfellum lögðu grunninn að þeim
béraðsbókasöfnnm, sem í dag eru starfrækt í
landinu.
Margs konar fræðsla um hannyrðir og liand-
verk og fjöldi heimilisiðnaðarsýninga áttu og
að örva til virkrar þátttöku á þessu sviði.
Áherzla var lögð á sérstöðu íslenzkrar útfærslu
í fornri og nrynstrum, og sérstök atlrygli vakin
á efnisgæðum íslenzku ullarinnar. Ungmennafé-
lagshreyfingin hafði á sínum vegunr fjölda leið-
beinenda, sem ferðuðust um landið og veittu til-
sögn í tréskurði og lrvers konar lrannyrðunr.
Forystumennirnir trúðu því, að í sérstöðu ís-
lenzks lrandiðnaðar væri að linna þau verð-
nræti, sem þjóðin ætti eftir að skynja og nýta
sér í auknum mæli.
íþróttir og starf
íþróttastarfið var þegar í upplrafi nrikill þátt-
ur í starfi ungnrennafélaganna, og er svo enn;
innan þeirra er æft og keppt í öllunr hefðbundn-
unr iþróttagreinunr, og tekur íþróttastarfið til
sín nrikinn fjölda Jrátttakenda.
Starfsíþróttir hafa unr árabil verið á stefnu-
skrá ungnrennafélaganna; og er jafnan efnt til
keppni í Jreinr á landsmótunr UMFÍ. Hér er unr
nrjög hugstætt verkefni að ræða, senr lrefur Jrann
höfuðtilgang að skapa áhuga fyrir lrinunr ýnrsu
starfsgreinum, en keppnin er sett upp til Jress að
veita viðurkenningu þeinr, senr fram úr skara
unr kunnáttu og lræfni, æfingin skapar Jrannig
meistarann við bin daglegu störf.
Auk hefðbundinna íjrróttagreina og starfs-
íþrótta æfa félögin víða Jrjóðdansa og vikivaka
og eiga ágæta sýningarflokka. Þá eiga lrinar
svokirlluðu bugíjrróttir, skák og bridge, vax-
andi vinsældunr að fagna á vettvangi ungntenna-
félaganna; béraðsnrót eru baldin og keppnir
héraða í nrilli. Þá fer Skákþing UMFÍ franr ár
lrvert, og er Jrað landskeppni, Jrar sem keppt er
í fjögurra nranna sveitunr.
Vinnan er einn af lryrningarsteinunr Jrjóðfé-
lagsins, senr afkonra einstaklingsins og Jrjóðar-
lreildarinnar byggist á. Ungnrennafélögin á ís-
landi lrafa alltaf búið við Jrröngan kost fjárhags-
lega og jafnan orðið að treysta á þegnskap og
sjálfboðaliðastörf. Árangur þessa starfs er ó-
SVEITARSTJÓRNARMÁL