Milli mála - 26.04.2009, Blaðsíða 132

Árið 1955 byrjar Buñuel að leikstýra dýrari myndum sem fá dreif-
ingu um alla Evrópu. Til Spánar var honum svo boðið árið 1961 að
taka upp myndina Viridiana sem reyndist vera bein árás á spænskt
stjórnarfar og var bönnuð. Þetta tryggði hins vegar frægð hennar
og hún hlaut gullpálmann á Cannes hátíðinni og færði Buñuel
löngu tímabæra alþjóðahylli. Á komandi árum starfaði Buñuel að
mestu í Frakklandi (bls. 148).
„ÆÐSTA FORM ALLRA LISTA“
132
Til athugunar í kennslu
Hér mætti fjalla um stjórnmálaþróun á Spáni, þ.e. aðdraganda,
orsakir og afleiðingar borgarastyrjaldarinnar. Útlegð mennta-
manna, málfrelsi og ritskoðun væri enn fremur viðeigandi um-
fjöllunar- eða rannsóknarefni. Verðugt væri jafnframt að velta
fyrir sér hlutverki kvikmynda sem skrásetningartækja og sam-
félagsspegla. Raunsæismyndirnar Ræsi (sp. Surcos, 1951) og Aðal-
gatan (sp. Calle Mayor, 1956) eru áhugaverðar í þessu tilliti.
Þær beina kastljósi að spænsku samfélagi og því hvernig rit-
skoðun stjórnvalda hefur áhrif á efnistök – en í báðum mynd-
um er beittur boðskapur slævður með viðbættu efni frá yfir-
völdum. Myndin Velkominn Hr. Marshall (sp. Bienvenido Mr.
Marshall, 1953) sýnir hvernig gráglettinn húmor er notaður til
að bregða birtu á ýmsa eiginleika hinnar spænsku smásálar.
Mynd Antonios Bardems Dauði reiðhjólamanns (sp. La muerte de
un ciclista, 1955) er enn fremur áhugaverð skoðun á spænsku
borgarastéttinni á þessum tíma. Til samanburðar væri áhuga-
vert að rannsaka mynd eins og Stórfjölskylduna (sp. La gran
familia, 1962) sem gerð var í þökk og með stuðningi stjórn-
valda því að myndin bregður upp jákvæðri mynd af spænsku
samfélagi og þá sérstaklega af spænsku borgarastéttinni. Rétt
er þó að árétta að fara mætti allt aðra leið. Hún felur í sér að
skoða strauma og stefnur í menningu og listum og máta kvik-
myndir tímabilsins t.d. við raunsæisstefnuna, módernismann,
súrrealismann eða aðrar ráðandi stefnur í listum. Hvað súrreal-
ismann varðar er bent á myndir eins og Andalúsíuhundinn og
Gullöldina sem Buñuel og Salvador Dalí gerðu, ásamt mynd
Buñuels Land án brauðs.
Milli mála 26.4.2010 14:23 Page 132