Milli mála - 26.04.2009, Blaðsíða 244

bók Mynd breyt inga sinna (R). Með þess ari til vitn un brigslar Arn -
grím ur með öðr um orð um óvild ar mönn um sín um um slíka sín -
girni og við bjóðs leg an hroka, dira su per bia, að þeir séu alls ófær ir
um að gefa nokk uð já kvætt af sér í mann leg um sam skipt um né
skilja að aðr ir geti gert það.
Aug ljóst til efni fyrstu rita Arn gríms voru lyg ar og rang færsl ur
um Ís land sem birst höfðu í er lend um rit um. Mál ið er þó ef laust
flókn ara eins og Gott skálk Þór Jens son hef ur rétti lega bent á í grein
í bók inni Þjóð erni í þús und ár.41 Þótt Arn grím ur réðist þeg ar í upp -
hafi gegn þess um skrif um af hnit mið aðri festu og hvössu háði þeg -
ar þess þurfti með voru sögu sagn irn ar mjög líf seig ar. Arn grím ur
var hins veg ar ekki mað ur upp gjaf ar og því er það ef til vill tákn -
rænt fyr ir hann og rit höf und ar fer il hans að síð asta rit hans, Spec i men
Is land iæ Hi stor ic um, er enn helg að bar áttu hans fyr ir því að leið rétta
missagn ir um Ís land og koma því á fram færi við lærða les end ur sem
hann tel ur sann ast. Í þessu riti kveð ur þó við ann an tón en þann
sem við kynn umst í þeim rit um þar sem hann gef ur reiði sinni
laus an taum inn. Sá mað ur sem Arn grím ur er hér ósam mála er eng -
inn ann ar en kon ung leg ur sagna rit ari, Jo han Isaks en Pont an us
(1571–1639) sem var mik ils virt ur fræði mað ur. Hann var ætt að ur
frá Hollandi en hafði að nokkru leyti alist upp í Dan mörku og hafði
Krist ján kon ung ur IV. (1577–1648) feng ið hann til að rita nýja
Dan merk ur sögu sem upp fylla átti kröf ur sam tím ans og kom þetta
mikla verk út ár ið 1631. Í þessu riti að hyllt ist Pont an us skoð un
sem Arn grím ur taldi sig hafa jarð að mörg um ár um áð ur. Þetta var
spurn ing in um það hvort Thule sem grísk ur forn ald ar land könn uð -
ur, Pyt he as frá Marseille (um 325 f. Kr.), nefndi svo ætti við Ís land
eða eitt hvert ann að land eða eyju. Pont an us leið ir rök að því að Ís -
land sé Thule og ger ir það með al ann ars til að auka veg Ís lands með
því að tengja sögu þess við forn ald ar menn ingu Grikkja og Róm -
verja sem á þeim tíma gat ver ið keppi kefli í sjálfu sér. Arn grím ur
tel ur á hinn bóg inn að með þessu móti sé ver ið að gera lít ið úr forn -
um ís lensk um heim ild um sem ekki minn ist á þetta og þeim til
varn ar ræðst hann gegn Pont an usi.42 Hann ger ir það hins veg ar af
ARN GRÍM UR OG OV IDI US
244
41 Gottskálk Jensson, „Söguleysa þjóðlegrar sagnfræði. Íslenskt þjóðerni og evrópsk latínumenn -
ing“, Þjóðerni í þúsund ár, ritstj. Jón Yngvi Jóhannsson, Kolbeinn Óttarsson Proppé og Sverrir
Jakobsson, Reykjavík: Háskólaútgáfan, 2003, bls. 57–71, hér bls. 62–63.
Milli mála 8_Milli mála 8 4/28/10 8:18 AM Page 244