Milli mála - 01.01.2013, Blaðsíða 60

60
lögum.18 Við spáum því að málnemar verði færir um að aðgreina
nefnifallið og reglufallið í frumlögum á stigi þrjú.
Hvað varðar tengsl setningarstöðu og málfræðihlutverks styðjast
málnemar á stigi þrjú enn við línuleg tengsl þannig að setningar
víkja ekki frá hlutlausri orðaröð. Frumlag er í fyrsta sæti, hvort sem
það er í nefnifalli eða reglufalli, og allir liðir sem eru í fyrsta sæti í
setningunni eru túlkaðir sem frumlag.
Á fjórða stiginu fara tengsl merkingarhlutverka og málfræði-
hlutverka að styrkjast og dýpka, þ.e. málnemar ráða við enn sértæk-
ari og ólínulegri tengsl þar á milli og aðgreining verður á milli
reglufalls og furðufalls í frumlögum eins og við sjáum í setningunni
Mig langar heim í töflu 5. Varpanir á milli merkingarhlutverka og
málfræðihlutverka geta verið býsna flóknar í umsagnarliðum sem
hafa furðuföll á frumlögum sínum. Furðuföll á frumlögum heyra til
undantekninga í íslensku og tilheyra gjarnan orðaforða sem er ekki
dæmigerður orðaforði byrjenda í málinu eins og í setningum á borð
við Daginn lengir og Sólarinnar gætir.
Um leið þróast tengslin milli setningastöðu og málfræðihlut-
verka á þann hátt að málnemar á stigi fjögur þurfa ekki lengur að
styðjast við stöðu orðanna í setningunni heldur geta þeir umraðað
frumlagi og sögn og borið kennsl á frumlagið þó að það standi á
eftir sögninni, hvort sem frumlagið er í nefnifalli, reglufalli eða
furðufalli. Dæmi um þetta sjáum við í setningunum Á morgnana les
strákurinn mikið, Stundum finnst mér ís góður og Í kvöld langar mig í bíó
í töflu 5.
Í stuttu máli hljóðar spá okkar um þróun frumlagsfalls á þessa
leið: Nefnifall á frumlögum í fyrsta sæti hefur sterka stöðu alveg frá
byrjun. Síðar tileinka málnemar sér reglufall í frumlögum og að
lokum furðufall. Hvað varðar setningarlegt fall verður nefnifall fyrst
formgerðarfall á fjórða stigi þegar málnemar eru færir um að bera
kennsl á frumlag annars staðar en í upphafsstöðu. Lítum næst á
stigveldisspá okkar fyrir þróun falla í andlögum í töflu 6.
18 Það má gera ráð fyrir því að málnemar fari fyrst að nota þágufall með skynjandasögnum eins og
finnast og í sagnasamböndum eins og mér er heitt. Síðar, með auknum orðaforða, nota þeir frumlög
í þágufalli með sjaldgæfari skynjandasögnum eins og sárna, kólna o.s.frv.
FALLATILEINKUN Í ÍSLENSKU SEM ÖðRU MÁLI