Milli mála - 01.01.2013, Blaðsíða 212

212
Þegar verið er að meta frammistöðu nemenda en verkefnið sem
lagt er fyrir nær ekki yfir alla þætti sem nefndir eru í rammanum
verður að velja úr það sem næst kemst eðli viðfangsefnisins. Annar
möguleiki er að orða verkefnið beinlínis eins og eitthvert atriðanna í
viðmiðunarrammanum. En þá vaknar spurningin: Ef nemandi ræður
vel við eitt verkefni úr rammanum, má þá álykta sem svo að hann ráði
við að skrifa um allt það sem lýst er í rammanum? Í stað þess að svara
því afdráttarlaust má benda á að hér hefur hlutunum nánast verið
snúið á hvolf, þar sem ramminn er fyrst og fremst hugsaður til sjálfs-
mats. Við ritþjálfun er nemandanum ætlað að vinna sig í gegnum
verkefnalistann og meta svo hvernig til hefur tekist, þá gjarnan í
samráði við samnemendur og kennara. Áður en hafist er handa verður
nemandinn að spyrja sig: Hvaða orðaforða þarf ég að hafa á valdi mínu
til að geta skrifað um áhugasvið mín? Hverjum ætla ég að lesa
þennan texta, hversu vel eða nákvæmlega þarf að útskýra efnið?
Eitt fyrsta skrefið er að leita að texta sem inniheldur viðeigandi
orðaforða og átta sig á því hvaða orðasambönd tengjast efninu og
vinna eigin texta í framhaldi af því. Þetta getur hæglega orðið langt
og strangt ferli, en er örugg leið til framfara í tjáningu á markmál-
inu.
Ein leið til að meta ritun er að skoða orðaforðann sem notaður er.
Að meðaltali var lengd verkefna rétt liðlega 200 orð, en sveiflan var
frá 100 upp í 340 orð. Að meðaltali notuðu nemendur liðlega 100
mismunandi orðmyndir, en sveiflan var frá 60 og upp í 140 orð-
myndir. Vert er að nefna að því styttri sem texti er, því hærra er
hlutfall orðmynda (sjá nemendur nr. fimm og sjö á mynd 5).12 Því
lengri sem textinn er og því færri sem orðmyndirnar eru, því minni
fjölbreytni er í orðavali (sjá nemanda nr. tólf). Nemandi þrjú er með
flestar orðmyndir, án þess að vera með lengsta textann, sem ber fjöl-
breyttu orðavali vitni.
Notkun lýsingarorða gefur ákveðna mynd af málfærnistigi
nemenda. Flestir nemendur halda sig við örfá lýsingarorð og nota
12 Texti sem er ein sjö orða setning hefur mjög líklega sjö mismunandi orðmyndir – hlutfall orða og
orðmynda er því 1. Þegar texti lengist verður óhjákvæmilegt að nota sum orðanna aftur og aftur
og verður hlutfallið þeim mun óhagstæðara sem orðaforðinn er minni eða lengd texta eykst. Til að
bera saman texta verða þeir að vera jafnlangir, ca. 200–250 orð. Hlutfall orðmynda og orða er
gjarnan á bilinu 0,4 – 0,5 og hlutfallið því hærra sem fjölbreytni í orðavali er meiri. Slík mæling
er kölluð T/T hlutfall (e. type/token ratio) (Golden 2000: 73).
MAT Á RITUN