Morgunblaðið - 22.05.2012, Page 24

24 UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. MAÍ 2012
I.
Ég fæddist 6. júlí 1927 og ákvað
ég að hætta störfum, þegar ég yrði
sextugur, svo það fór vel á því, að
við systkinin
seldum Völund
hf. árið 1987.
Kaupandi var
Myllan hf. For-
eldrar mínir
höfðu báðir dáið
60 ára gömul,
svo ég taldi mig
ekki eiga mörg
ár eftir ólifuð. Í
febrúar 2009
lágum við hjónin
bæði á Landspítalanum mikið veik
og dó Halldóra Árnadóttir kona
mín hinn 24. febrúar 2009. Ég mun
líka hafa dáið í 15 sekúndur og
kynni mig síðan við ókunnuga:
„Leifur heitinn Sveinsson“. Á 13
mánuðum dvaldi ég á sex stöðum,
sem ýmist voru sjúkrahús eða
hjúkrunarheimili. Loks stóðst ég
vistunarmat og sótti ég um Grund,
þar sem ég endaði á Litlu-Grund,
sólríku herbergi nr. 310.
II.
Nú rennur upp laugardagurinn
12. maí 2012 og fer ég þá að huga
að leikhúsferð. Hvorki Lilja dóttir
mín né Sveinn Ragnarsson skóla-
bróðir minn áttu heimangengt, svo
ég ákvað að leita til nágranna
minna, hjónanna Steingríms Páls-
sonar, gamals spilafélaga míns, og
konu hans, Ingibjargar Pálu Jóns-
dóttur tugtmeistara Sigtryggssonar.
Jón var um skeið yfirfangavörður í
Steininum (Skólavörðustíg 9) og er
Ingibjörg alin upp þar að hluta.
Einn fanganna kenndi henni að lesa,
enda varð hún fljótt fluglæs. Vet-
urinn 1935-6 lágu leiðir okkar Ingi-
bjargar saman í Grænuborg hjá
þeim mikla öðlingsmanni Steingrími
Arasyni, sem sá um Æfingadeild
Kennaraskólans. Aftur lágu leiðir
okkar Ingibjargar saman í Mennta-
skólanum í Reykjavík, þar sem við
urðum stúdentar vorið 1946 á 100
ára afmæli MR. Ég mæti á Ásvalla-
götu 5 kl. 14:30 og keyrir Ingibjörg
mig sem leið liggur að Þjóðleikhús-
inu. Ég snara mér inn í leikhúsið,
vitja um miða minn og greiði, kr.
4.400 með ellimannaafslætti. Dyra-
vörður vísar mér á dyr einar, sem ég
opna, en þar eru engir áhorfendur,
aðeins hljómsveit, sem æfir af kappi
miklu. Leist mér nú ekki á blikuna,
einn í salnum. Brátt kom starfskona
ein til mín og tjáði mér, að það hefði
ekki verið búið að kalla inn, ég væri
augsjáanlega ókunnugur í húsinu.
Nú fer að fjölga í salnum og hefst
svo sýningin á Vesalingum Victors
Hugo. Þetta er löng sýning, hljóm-
sveitin spilaði af miklum krafti og
lagði meiri áherzlu á hávaða en tón-
gæði. Þar sem ég hef misst heyrn á
hægra eyra óttaðist ég að nú færi
vinstra eyrað einnig, þannig að ég
missti alla heyrn. Íslendingum hætt-
ir til að syngja af kröftum og hefur
orðið að senda þá suma til Ítalíu til
að dempa þá niður, tekist með suma,
miður með aðra.
III.
Mikill var fögnuður minn, þegar
tjaldið féll. Ég hafði haldið þessa
raun út án þess að missa heyrn.
Ég hélt að þessari sýningu væri
lokið, flýtti mér að fatahenginu og
tók minn frakka og húfu. Það virt-
ist enginn vera að flýta sér út,
stóðu bara við veitingasöluna að
bíða eftir bjór. Loks laukst það
upp fyrir mér, að þetta var aðeins
hlé. Geng ég nú sem leið liggur yf-
ir Hverfisgötuna í átt að Lauga-
vegi og þar brá mér heldur í brún,
Biering orðin að Timberlandi.
Kem við hjá Helga úrsmið vini
mínum á Skólavörðustíg 3, en
stefni að lokum á Humarhúsið á
Amtmannsstíg 1. Þar biðu vinir í
varpa, því þarna hafði ég verið
fastagestur árum saman og í and-
dyrinu hangir mynd af gömlu
Lækjargötunni með lækinn opinn.
Gjöf frá mér til þessa ágæta veit-
ingahúss.
IV.
Hollywood gerði árið 1935 kvik-
mynd af Vesalingum Victors Hugo
með Fredric March í hlutverki
Jean Valjean og Charles Laughton
í hlutverki Javert fangelsisstjóra
og síðar lögreglustjóra í París. Ég
hreifst svo mjög af þeirri kvik-
mynd að ég get alls ekki fellt mig
við þá uppfærslu, er ég sá hinn 12.
maí sl. En smekkur manna er mis-
jafn og vonandi getur æskan metið
þá nýju uppfærslu, sem nú stend-
ur yfir í Þjóðleikhúsinu.
LEIFUR SVEINSSON
lögfræðingur.
Gamanbréf frá Grund
Frá Leifi Sveinssyni
Leifur
Sveinsson
Allir þingmenn Al-
þingis sverja eið að
Stjórnarskrá Íslands
þegar þeir taka sæti
á Alþingi og þar með
taka þeir ábyrgð á
því að sinna þörfum
íbúa landsins, virða
rétt þegnanna og
setja lög til verndar
hinum almenna borg-
ara.
Nú kemur ítrekað í ljós að op-
inberar aðilar hafa tekið stöðu
gegn almenningi varðandi skulda-
uppgjör heimilanna og verða því
til mistök sem opinberir embætt-
ismenn hafa gert á ábyrgð Rík-
issjóðs.
Stærstur hluti skuldabréfa
heimila er í spilaborg dótturfélaga
Seðlabanka Íslands og Íbúðalána-
sjóði ásamt fjármálafyrirtækjum
sem rekin eru á ábyrgð hins op-
inbera. Skuldir heimilanna eru
innheimtar með meiri hörku en
lög heimila og gengið er harðar
fram við innheimtuaðgerðir en efni
og ástæður kalla á og lög heimila.
Lög eru túlkuð mjög frjálslega
langt umfram það sem
eðlilegt gæti talist og
án heimilda eða laga-
stoða. Evrópulög sem
hafa verið tekin upp
hér á landi, eins og til
að mynda tilskipun
EB í neytendavernd,
kveða svo á að ávallt
skuli túlka neytanda í
vil ef um er að ræða
vafa og eðlilegt er að
íslensk lög skuli vera
á auðskiljanlegu máli.
Varðandi heimilin í
landinu er ekki að sjá að vafi í lög-
um sé túlkaður þeim í hag né að
samskipti við yfirvöld og opinbera
aðila séu á auðskiljanlegu máli.
Það er ljóst að Alþingi í heild
sinni og hver einasti alþing-
ismaður hefur eftirlitsskyldu með
aðgerðum opinberra aðila og um
leið hlýtur Alþingi að bera fjár-
hagslega ábyrgð á þeirri lögleysu
sem opinberir aðilar hafa fram-
kvæmt og valdið því mikla öng-
þveiti sem ríkir í skuldamálum
heimilanna.
Ég skora því á þá þingmenn
sem telja að opinberar stofnanir
virði ríkjandi lög í skuldauppgjöri
heimilanna, að þeir skrifi undir yf-
irlýsingu sem þeim hefur verið
boðsent á skrifstofu Alþingis
ásamt afriti til forseta Íslands og
sýni þar með að þeir taki þá
ábyrgð sem þeir bera á skulda-
málum heimilanna. Ef alþing-
ismenn treysta sér ekki til að
skrifa undir slíka yfirlýsingu er
hér með skorað á viðkomandi að
segja af sér þingstörfum. Heimilin
í landinu hafa orðið mikla þörf
fyrir að alþingismenn sýni að þeir
virði þann eið sem er svarinn við
töku sætis á Alþingi Íslendinga og
standi með heimilunum í þeim
mikla skuldavanda sem þau
standa í.
Hér eru nokkrar spurningar
sem ég óska eftir svari við:
Vilt þú virða Stjórnarskrá Ís-
lands, Mannréttindasáttmála Evr-
ópu, Mannréttindasáttmála Sam-
einuðu þjóðanna og aðra
alþjóðasamninga um mannréttindi
og neytendavernd sem Alþingi
hefur samþykkt?
Vilt þú virða Jónsbók frá 1281,
tilskipun um áritun skuldabréfa
frá 1798, tilskipun EU 93/13 frá 1.
janúar 1994, lög um neytendalán
121 frá 1994 og öll þau lög sem
fela í sér neytendavernd sem
borgarar landsins eiga skilið sam-
kvæmt lögum?
Vilt þú lagfæra öll þau lög í
landinu sem brjóta á stjórnarskrá
Íslands og brjóta mannréttindi á
borgurum landsins?
Vilt þú vegna eftirlitsskyldu
þinnar sjá til að framkvæmda-
valdið á Íslandi virði lög landsins
og hætti ólöglegum aðgerðum
gegn íbúum Íslands?
Svar óskast innan 10 daga. Ef
mér berst ekki svar lít ég svo á
málið að svörin séu öll neikvæð.
Opið bréf til alþingismanna
Eftir Halldór
Sigurþórsson »Heimilin í landinu
hafa orðið mikla þörf
fyrir að alþingismenn
sýni að þeir virði þann
eið sem er svarinn við
töku sætis á Alþingi …
Halldór Sigurþórsson
Höfundur er bifreiðasmiður.
Við eldri borgarar
fögnum því að nú eru
hafnar framkvæmdir
við byggingu hjúk-
unarheimilis fyrir 60
heimilismenn á Nes-
völlum í Reykjanesbæ.
Stefnt er að því að
hægt verði að flytja
inn vorið 2014. Fram-
kvæmdin er boðin út í
þremur eða fjórum
áföngum og er fjármagn til fram-
kvæmdanna tryggt.
Lengi hafa eldri borgarar á Suð-
urnesjum beðið efir fjölgun hjúkr-
unarrýma. Þörfin hefur verið mikil
og nú í dag dvelja í heimahúsum 37
eldri borgarar í mjög brýnni þörf
fyrir dvöl á hjúkrunarheimilum.
Hvorki gekk né rak þar til Al-
þingi, að frumkvæði Árna Páls
Árnasonar, þáverandi félags- og
tryggingarmálaráðherra, samþykkti
heimild árið 2009 til Íbúðalánasjóðs
til þess að lána sveitarfélögum fé til
byggingar eða kaupa á húsnæði fyr-
ir hjúkrunarheimili og nú eru í bygg-
ingu á landinu eða í undirbúningi níu
hjúkrunarheimili samkvæmt áætlun
ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðar-
dóttur. Guðbjartur Hannesson vel-
ferðarráðherra og Steingrímur J.
Sigfússon, þáverandi fjármálaráð-
herra, gerðu síðan samning við bæj-
arstjórn Reykjanesbæjar um bygg-
ingu 60 rúma hjúkrunarheimilis á
Nesvöllum á haustmánuðum og nú
eru framkvæmdir hafnar. Kunnum
við ríkisstjórn og sveitarstjórnar-
mönnum bestu þakkir fyrir.
Á þessum tímamótum leggur Fé-
lag eldri borgara á Suðurnesjum
mikla áherslu á að sveitarfélög þau
sem hafa um árabil staðið að rekstri
Dvalarheimilis aldraðra á Suð-
urnesjum (DS) haldi áfram rekstri
hjúkrunarheimilanna eins og verið
hefur og taki við rekstri nýja hjúkr-
unarheimilisins á Nes-
völlum. Gerður verði
skriflegur samningur
milli Reykjanesbæjar,
sveitarfélagsins Garðs,
Sandgerðisbæjar og
sveitarfélagsins Voga
um skiptingu rekstrar-
og stofnkostnaðar DS.
Kostnaður skiptist milli
sveitarfélaga og miðað
verði við íbúafjölda í
hverju sveitarfélagi
eins og verið hefur.
Við teljum best fara á því að
stjórn DS, sem kosin er af sveit-
arstjórnum, hafi forystu um að
tryggja lögbundna þjónustu við eldri
borgara á Suðurnesjum og forystu
um stefnumótun framtíðarinnar.
Sveitarstjórnir vita best og standa
næst þeim sem þurfa á þjónustunni
að halda.
Nú stendur yfir vinna að stefnu-
mótun til framtíðar hvað varðar
þjónustu við aldraða á Suðurnesjum.
Sjálfsagt er að höfð sé hliðsjón af því
að stefnt er að því að sveitarfélögin
taki yfir þjónustu við aldraða af rík-
inu árið 2014. Allar hugmyndir um
að breyta tilhögun á rekstri DS núna
eru því ekki raunhæfar.
Eins og áður segir er það skoðun
okkar félaga í FEB á Suðurnesjum
að það samstarf sem verið hefur um
rekstur DS skuli vera óbreytt og
þannig verði aðgangur félaga okkar
að hjúkrunarheimilinum og nú að
hjúkrunarheimili framtíðarinnar á
Nesvöllum tryggður.
Nesvellir fyrir
eldri borgara á
Suðurnesjum
Eftir Eyjólf
Eysteinsson
Eyjólfur Eysteinsson
» Allar hugmyndir um
að breyta tilhögun á
rekstri DS núna eru því
ekki raunhæfar.
Höfundur er formaður félags eldri
borgara á Suðurnesjum.
Á fjórtándu og
fimmtándu öld voru
órólegir tímar í Evr-
ópu. Þá leituðu menn
mjög leiða til að
vernda eigur sínar.
Ein leiðin var sú að
fá menn, sem áttu
góðar hirslur, til
dæmis geymsluhvelf-
ingar rammlegar, til
að geyma lausafé, svo
sem gull og silfur. Til
staðfestingar fengu menn síðan
kvittanir, útgefnar af vörsluaðila,
sem gjarnan voru gullsmiðir, gyð-
ingar eða peningalega trúverðugir
menn.
Kvittanir þessar voru síðan not-
aðar í viðskiptum, og komust
menn fljótt upp á lag með að fá
margar kvittanir, sem sam-
anlagðar voru fyrir geymslufénu.
Þar með voru menn komnir með
seðla, (Bank Notes) sem giltu á
sama hátt og enn þann dag í dag.
Vörslumennirnir tóku fljótt eftir
því, að sjaldnast var gullið leyst
út, og sótt í geymslurnar, þannig
að þeir gátu, ef með þurfti, gefið
út fleiri seðla, en geymsluverð-
mætið sagði til um. Þumalfing-
ursregla, sem enn er í fullu gildi,
varð þá til, sem segir að óhætt sé
að gefa út seðla fyrir tíföldu
vörslufénu.
Þetta var það sem kallað var
öruggur gjaldmiðill, og seðlaút-
gáfa var svo arðsöm, að þjóðríkin
tóku sér einkaleyfi á henni. Þó
kom það fyrir, að ef það fréttist að
einhver gæfi óvarlega út seðla, þá
féllu seðlar hans í verði, og menn
tóku áhættuþóknun fyrir móttöku
seðla frá honum. Það var og er
kallað gengisfall.
Gengisfall gjaldmiðils er jafn
gamalt samfélagi mannsins. Ef
einhver heldur að verðgildi gjald-
miðils ákvarðist af einhverju öðru
en auðlegð þeirrar þjóðar sem
hann notar, þá fer sá hinn sami
villur vegar. Gullfótur eða tréfótur
gilda einu og sama í verðgildi
gjaldmiðils.
Spánverjar fluttu á sextándu og
sautjándu öld ógrynni gulls, silf-
urs og kopars frá Nýja heiminum,
auðæfin flutu um landið, og þeir
töldu sig hafa efni á að reka burt
alla þá sem ekki játuðu kristna
trú. Múslimar og gyðingar voru
iðnaðar- og versl-
unarmenn landsins,
og uppistaðan í þekk-
ingu á landbúnaði, og
þegar þeir höfðu yf-
irgefið landið, var allt
gullið og silfrið verð-
laust. Spánverjar fyr-
irlitu kaupmang,
bændur og iðn-
aðarmenn.
Spánn varð hvað
eftir annað gjald-
þrota, og gullskipin
hættu að sigla til Spánar, og lönd-
uðu í erlendum höfnum, sem þeir
keyptu nauðsynjar sínar frá.
Á Íslandi gildir sama regla.
Kaupmang er álíka skammaryrði
hér, hagnaður er afurð samsæris
og svindilbrasks, og þeir einu sem
halda óbreyttum kjörum eru
starfsmenn hins opinbera.
Hverju er svo um að kenna?
Gömul sannindi eru dregin fram í
dagsljósið. Á miðöldum voru það
víxlararnir og gyðingarnir sem
gáfu út ónýta peningaseðla, og
voru ofsóttir og drepnir fyrir, en í
dag er það íslenska krónan. Það
er aldrei óstjórninni að kenna. Það
er þessi örmynt, og því þarf að
breyta.
Þegar bóndinn á bænum er ekki
bjargálna lengur eru skuldavið-
urkenningar frá honum seldar
með afföllum. Gengið hans minnk-
ar. Hann tekur sig ekki á, heldur
fer til nágranna síns, og fær hann
til að skrifa uppá fyrir sig.
Nú hækkar gengi hans um
stund en fer svo í gamla horfið, og
nágranninn hefur ekki áhyggjur af
því, vegna þess að hann ágirnist
tún og haga hins skulduga.
Að taka upp gjaldmiðil annarrar
þjóðar er nákvæmlega það sama.
Það er að láta nágrannann skrifa
uppá hjá sér.
Skyldu nokkrir á Íslandi hafa
kynnst því að láta annan skrifa
uppá með sér?
Hvað er öruggur
gjaldmiðill
Eftir Kristján Hall
»Kaupmang er álíka
skammaryrði hér,
hagnaður er afurð sam-
særis og svindilbrasks.
Kristján Hall
Höfundur er fv. atvinnurekandi og er
áhugamaður um atvinnumál.