Helgafell - 01.01.1943, Page 133

BRÉF FRÁ LESENDUM
119
skrifstofustjórans er fólgin í því, a3 hann vill
ekki miða stafsetning fornmálsins við fornmálið,
en hann vill hins vegar miða stafsetningu ný-
málsins við nýmálið. Ég vil hins vegar, að
stafsetningin sé þannig úr garði gerð, að hún
sýni sem sannasta mynd málsins á hverjum
tíma, eftir því sem við verður komið. Ég veit
ekki, hvernig því er farið með skrifstofustjór-
ann, en ég nýt bóka oft bæði vegna máls og
efnis, og mér er vel kunnugt um, að ég er eng-
in undantekning að þessu leyti. Sú ánægja, sem
bæði ég og aðrir hafa af máli fornsagnanna, er
að nokkru leyti frá okkur tekin, ef skoðanir
þeirra Stafkræklinga bera sigur úr býtum. Þær
breytingar, sem nú eru gerðar á máli fornsagn-
anna, eru að vísu smávægilegar, eins og ég hef
áður tekið fram, en þær eru aðeins upphafið.
Ég er sannfærður um, að í annarri útgáfu yrðu
breytingarnar miklu meiri, enda örlar á þeirri
skoðun í grein skrifstofustjórans.
Ég þykist nú hafa hrakið það, að ég hafi
tekið nokkurn guð frá þjóðinni. Hrafnkatla var
skráð á íslenzku. Á það hefur enginn borið
brigður, nema ef vera skyldi herra Hjörvar.
En það er rétt, að djöfulinn hef ég ekki vilj-
að frá henni taka, enda muni það hæpinn
greiði.
Loks kem ég að því atriði í grein skrifstofu-
stjórans, sem er alvarlegasts eðlis og sýnir bezt
trú hans á kákið. Skrifstofustjórinn kallar það
að taka Jesúm frá þjóðinni, að bókmenntafræð-
ingar hafa sýnt fram á, að íslendingasögurnar
eru ekki nema að nokkru leyti sannsögulegar.
Þó að ég hafi að vísu aldrei neitt ritað um
þessi efni og beri því enga ábyrgð á þessum
skoðunum, er ég þeim þó allvel kunnur, þar
eð allir Iærifeður mínir í bókmenntasögu, þeir
Sigurður Guðmundsson, Sigurður Nordal og Ein-
ar Ólafur Sveinsson, hafa haldið þeim að nem-
endum sínum og ritað um þær. Og þessir á-
gaetu fræðimenn eru ekki einir um þessa skoðun.
Þetta eru almennt viðurkennd sannindi af öll-
um, er vit hafa á. En það er misskilningur, að
gildi fornbókmennta vorra hafi rýrnað, þótt
ljóstað hafi verið upp um, að þáttur höfund-
anna í sköpun þeirra hafi verið meiri en tal-
ið var.
Ég hefði ekki hirt um að minnast á þessa
firru skrifstofustjórans, ef ekki lægi að baki
henni almenn trú á kákið og andúð á vísindun-
um. Ég skal fúslega viðurkenna, að margt af
bvíi sem fræðimenn í þessum efnum hafa rit-
a<5, er ekki eins merkilegt og æskilegt hefði
Verið. En það haggar þó ekki þeirri staðreynd,
að starf ýmissa þeirra er þjóðinni ómetanlegt og
hefur brugðið Jjósi yfir bókmenntir hennar, trú
og menningu. Andúð á nákvæmni, sem ýmsir
kalla smásmygli, er andúð á vísindum og list-
um, því að þar er nákvæmninnar ekki síður
þörf. Þessi tignun káksins og andúð á menntun
og menningu gerir nú mjög vart við sig í þjóð-
félagi voru og bregður sér í ýmis gervi. Stund-
um birtist hún í andúð á stúdentsmenntun,
stundum í andúð á íslenzkum fræðum. Sumir
nota jafnvel orðið „langskólagenginn" í niðr-
andi merkingu. En þetta er allt óvirðing við
menntun og menningu og sómir ekki mönnum,
sem þykjast vilja vera menntafrömuðir.
Akureyri, 30. nóv. 1942.
Halldór Halldórsson.
Blindur leiddi blindan
í jólahefti Helgafells er birt bréf frá Birni
Franzsyni, þar sem hann gerir tilraun til gagn-
rýni á ritdómi, er ég hef ritað um bókina
„Undir ráðstjórn" eftir Hewlett Johnson. Telur
hann mig hafa haft dómprófastinn fyrir rangri
sök, er ég taldi eftirfarandi ummæli hans bera
vott um skilningsskort á viðurkenndu hagrænu
lögmáli, kvantitets-lögmálinu:
„Það hefur engin sjáanleg áhrif á vöruverð
eða starfsmannalaun, hvort mikið eða lítið safn-
ast fyrir af gjaldeyri í Ráðstjórnarríkjunum.
Vöruverðið er fast, alveg eins og verð á gasi
eða vatni £ bæjum á Englandi og getur ekki
breytzt eftir upphæð þess gjaldeyris, sem er í
umferð".
Til þess að málið skýrist, kemst ég ekki hjá
þvi að lýsa umræddu lögmáli nokkru nánar en
ég gerði í ritdómnum. Það fjallar um, að ákveð-
ið samband sé milli vörumagnsins, vöruverðsins,
peningamagnsins og umferðahraða peninganna
eða tölu viðskipta. Er þetta oft látið í Jjós í lík-
ingu: P X U + Pl X Ul = Vm X V, þar sem
P táknar peningamagnið allt, U umferðahraða
þess eða tölu viðskipta, Pl allt það,. sem nota
má sem peninga, svo sem bankainnstæður, og
Ul umferðahraða þess, Vm vörumagnið og V
meðalverð vörunnar. Líkingin táknar því í raun
og veru þá mjög svo einföldu staðreynd, að það
peningamagn, sem greitt er fyrir vörumagnið,
sem fyrir hendi er á ákveðnu tímabili, hlýtur að
vera jafnt summunni af verði allrar þeirrar vöru,
sem keypt hefur verið, — og verður ekki á móti
þessu mælt af skynsemi. Verði aukning á pen-
ingamagninu (P eða Pl), en haldist tala við-