Helgafell - 01.01.1943, Page 141

LÉTTARA HJAL
127
sem þjóðin hefur ekki fengizt til að gleyma.
En Þjóðverjum finnst að vonum nokkur fróun
i því að rísla sér við að taka menn af lífi
með slíkum hætti, þegar ekki hefur náðst til
þeirra í lifanda lífi, og má þó nærri geta, að
bragðlítil hljóti sú afþreying að vera fyrir
jafn forframaðar barnaskyttur og hópmorð-
ingja. —
Þess er að lokum skylt að geta, að íslenzkir
háskólastúdentar eiga enga sök á því, hvernig
komið er, og því væri mjög ómaklegt, að láta
þá eða fyrirtæki þeirra gjalda þess í nokkru.
Flesrir þeirra mundu áreiðanlega óska þess, að
Garður yrði sem fyrst losaður við hina ógeð-
felldu endurminningu um nazistaafmælið 30.
janúar, og þeim mun ekki sfður en öðrum
vera það ljóst, að þótt mönnum sé gert að
fyrirgefa persónulegum óvinum sínum, eftir
því sem við verður komið, stendur hitt hvergi
skrifað, að okkur beri að byggja stúdentabú-
staði handa fjandmönnum mannkynsins.
* * *
Ef til vill eiga þessar hugleiðingar betur
heima annars staðar en í Léttara hjali, og skal
þó játað, að það er sfður en svo, að þær séu
þangað komnar vegna þess, að ekki hafi annað
efni verið fyrir hendi. En við værum ekki jafn
fullkomið sýnishom af þjóðfélagi eins og raun
er á, ef við gætum ekki sýnt fram á, að við
hefðum einnig okkar áhyggjur og vandamál
ems og hverjir aðrir, og það er fyrst og fremst
vissan um það, að viðfangsefni okkar cru hin
þjóðfélagið s°mu og alls mannkyns-
OG LEIKLISTIN ms’ gefur okkur Þrek
til að leysa hlutverk okk-
ar af hendi í fullri alvöru, og án minnsta hug-
boðs um, að við séum að leika. Og finnist okk-
ur stundum skoplegur blær yfir leiksviðinu,
eins og t. d. þegar sjálft Alþingi grípur ril þess
ráðs að skora á menn að bera virðingu fyrir
sér, þá þarf það ekki að stafa af því, að þjóð-
félagið sé svo lítrið og skoplegt í sjálfu sér, held-
ur af hinu, að þar gildir hið sama sem í öðr-
um lcikhúsum, að þeir, sem virðast fæddir til
að fara með „kómiskustu“ hlutverkin, sækja
einatt fastast eftir þeim alvarlegustu.
En úr því að ég er farinn að tala um leik-
list, skal ég láta þess getið, að mér hefur borizt
bréf frá Björgvin Gnðmundssyni, og er tilefni
þess ritdómur, sem ég skrifaði á síðastliðnu
hausti um leikrit hans Skrúðsbóndann. Þó mér
þyki bréfið bera þess nokkur merki, að 'höf-
undurinn hafi kastað höndunum til ritstarf-
anna, er mér engu að síður ljúft að verða við
tilmælum hans um að birta bréfið hér, og það
því fremur, sem Skrúðsbóndinn er nú þegar
orðinn sýnu betra leikrit en hann var, þegar ég
reit umsögn mína. Að vísu er ekki kunnugt,
að Skrúðsbóndinn hafi sjálfur breytzt frá því
sem þá var, en hins vegar hefur Gtmnar Bene-
diktsson orðið til þess síðar að hlaupa undir
bagga með höfundi hans, með því að birta
leikrit eftir sig, sem hann nefnir AS elska og
lifa. Er eftirtektarvert, hversu vel hefur tekizt
til um þetta síðarnefnda leikrit, ef svo er sem
virðist, að það tvennt hafi einkum vakað fyrir
höfundinum, er hann gaf það út, að sýna
keppinautum sínum í leikritagerð scm mesta
rilhliðrunarsemi og koma jafnframt í veg fyrir,
að sér gæti farið aftur úr því sem komið var.
— Og fer hér á eftir
BRÉF
BJÖRGVINS GUÐMUNDSSONAR
HERRA TÓMAS GUÐMUNDSSON,
REYKJAVfK
Háttvirta akáld.
Nœat því að þakka yðar óverðskuldaða skrif, sem
birtist í septemberhefti tímaritsins Helgafell, varðandi
leikrit mitt „Skrúðsbóndinn**, verður mér fyrat fyrir að
biðja yður afsökunar á að hafa valdið yður beirri
gremju, sem ég, að áliti maetra og skynbaerra manna,
hef bakað yðar hágöfgi með því að láta það eftir duttl-
ungum mínum að faera Skrúðsbóndann í letur.
Ég hitti nýlega kunningja minn, og spurði hann mig
aamstundis, hvað vaeri komið upp á milli okkar Tóm-
asar Guðmundssonar. Ég varð allur að spurningarmerki.
Á milli okkar Tómasar, hvað.? Raunar hafði einn
af listamönnum Reykjavíkur óbeinlínia hótað mér hörðu
í fyrravetur, ef ég ekki skrifaði 8kilyrðislau8t undir hið
nafntogaða kœruskjal Ð. í. L. á hendur Jónasi Jóna-
ayni og menntamálaráði, og líka hafði ég frétt, að ann-
ar hvor ritstjóri Helgafells hefði nýlega haft þau orð
við vel þekktan borgara hér á Akureyri, að hann
mundi innan skrunms taka Skrúðsbóndann til mak-
legrar flengingar í fyrmefndu tfmariti. Fylgdi það og
aögunni, að „ritstjórinn** hefði þá raunar ekki verið bú-
inn að lesa leikritið. En eftir hvorugu þessu mundi ég
þá í svipinn, og ég aagði aðeins: „Ekkert, nei ekkert**.
Og ég gat þeaa jafnframt, að ég áliti Tómaa einna
efnilegastan af yngri ljóðakáldum vorum.
„Jaeja“, sagði kunningi minn. „Ég skal lána þér
Helgafell, avo að þú getir ajálfur daemt um, hvem
vin þú átt í Tómasi þessum. Það aetti að vera haegt
að gagnrýna baekur án þeaa, að nálega hvert orð aé
gegndrepa af illúð og fyrirlitningu, og ég hef ajaldan
eða aldrei aéð illkvittnari ritdóm cn þann, aem „þetta