Helgafell - 01.12.1943, Qupperneq 53

GUNNLAUGUR BLÖNDAL
369
Þar dvaldi hann samfleytt fjögur ár við nám, m. a. hjá André Lhote, hinum
fræga listdómara og málara, sem á sínum tíma var einn af fyrstu upphafs-
mönnum og ,,dýrkendum“ kúbismans. Síðan hefur hann ýmist átt heimili
í Frakklandi eða Danmörku, en þó dvalið flestum sumrum hér heima. Islenzk
náttúra hefur jafnan dregið hann til sín með afli, sem hann hefur aldrei kært
sig um að standa á móti, og hún hefur meira að segja orðið honum svo ráð-
rík, að hann hefur aldrei, svo ég viti til, sótt eitt einasta viðfangsefni í danskt
landslag öll þau ár, sem hann hefur ýmist átt heima eða dvalið langdvölum
suður við Eyrarsund. Hinsvegar hafa málverk hans frá Islandi farið lengra
og eru víðar niður komin en verk nokkurs annars íslenzks listamanns.
IV.
Gunnlaugur Blöndal hefur haldið sýningar í mörgum löndum og meðal
annars oftar en einu sinni í París. Það er heldur ekkert leyndarmál, að þekktir
franskir listdómarar hafa talið hann meðal fremstu norrœnna málara. Eg tek
þetta einungis fram vegna þess, að oft heyrist því fleygt, að list hans sé ekki
íslenzks eðlis, og þeir, sem bezt þykjast vita, fullyrða, að hún sé frönsk. Meðal
þeirra, er þannig mæla, eru ýmsir ágætir aðdáendur listamannsins, sem ým-
ist hafa mætur á honum vegna þessara eiginleika eða þrátt fyrir þá. Það
sannleikskorn er og í þessu, að þegar til þess kemur að gera grein fyrir
þeim töfrum, sem list Gunnlaugs Blöndals er ríkust af, verða önnur orð til-
tækari en þau, sem mönnum eru tömust í íslenzku máli. Þegar vér stöndum
andspænis myndum hans fer tæpast hjá því, að vér verðum fyrst af öllu
snortnir af því, sem oss mundi langa til að kalla élégance og charme. Þótt
leitt sé til þess að vita eigum vér engin orð í íslenzku máli, er túlka þessi hug-
tök til fullnustu, og er þó hitt ef til vill enn leiðara, hversu sjaldan vér finnum
þörf fyrir að nota þau í þessu þjóðfélagi. Hinsvegar þarf enginn að halda, að
Gunnlaugur Blöndal hefði getið sér slíkan orðstír, sem raun ber vitni, í sjálfri
höfuðborg nútímalistarinnar, ef hann hefði ekki haft annað og persónulegra
erindi þangað, en að sýna fram á, hvernig gáfuðum og vel menntuðum mál-
ara mætti takast að stæla list hennar sjálfrar. Sannleikurinn er sá, að þrátt fyr-
ir allt, sem hann hefur lært af hinum miklu og ágætu frönsku meisturum
síðari tíma, hefur hann aldrei verið þeim svo háður, að hann gæti ekki þess-
vegna átt undir því að sýna verk sín í föðurlandi þeirra eigin listar, enda er
það eftirtektarvert, að í öllum ummælum markverðustu franskra listdómara,
þeirra, sem um málverk Gunnlaugs Blöndals hafa fjallað, er megináherzla
lögð á hina óbrigðulu norrænu skapgerð, sem í þeim birtist, jafnvel í meðferð
þeirra viðfangsefna, sem þó eru mjög rómönsk að uppruna. Hinsvegar þarf
enga skarpskyggni til að sjá, að hann hefur orðið fyrir djúptækum áhrifum
frá meisturum sínum og lærifeðrum, svo sem Matisse og Renoir, sem áður
eru nefndir, en áhrif þeirra hafa öðru fremur orðið til þess að frelsa persónu-
HELGAFELL 1943
24