Helgafell - 02.12.1943, Síða 3

HELQA FELL
TlMARIT
UM BÓKMENNTIR OG ÖNNUR MENNINGARMÁL
II. ARGANGUR. SEPT—DES. 1943 10.—12. HEFTI
UMHORF OG VIÐHORF
Cerum bóksölugróðann að bókmenntagróða!
Tillaga um minningarsjóð Jónasar Hallgrímssonar
Verðlagseftirlit það með bókum, sem
Viðskiptaráð kom á nokkru fyrir jól í
vetur, mun þegar hafa reynzt erfitt fram-
kvæmdar, enda var þess tæpast að vænta,
að hlutir svo andlegrar náttúru yrðu auð-
veldlega metnir á sama mælikvarða og
sekkjavara og stykkjagóss. Einstaklings-
eðli bóka fram yfir dauðari hluti hefur
í för með sér þau vandkvæði, að sérhver
ný bók er í raun réttri sérstæð vöruteg-
und og einatt óþekkt með öllu. Naumast
er ástæða til að búast við þeim sam-
vinnuþýðleika útgefenda við verðlagseft-
irlitið, sem nauðsynlegur er, ef skaplega á
að fara, og mun reynslan þegar hafa fært
á það nokkrar sönnur. Þetta vandhæfi
verður ljóst af því einu, að útgefendur
ráða eftir sem áður upplögum nýrra bóka,
en verðlagsstjóri hins vegar verðlagi, ef
til ágreinings kemur. En þetta tvennt er
Iivort öðru svo bundið, að slík skipting
umráðaréttar er næsta fjarstæðukennd.
Þótt bækur hafi verið dýrar að undan-
förnu og talsverður handahófsbragur á
verðlagningu þeirra í hlutfalli við frá-
gang og gildi, bera hin auknu bókakaup
þess Ijósastan vott, að almenningi liefur
samt sem áður aldrei verið léttara um öflun
bóka en einmitt nú. Frá því sjónarmiði
virðist því alþýðu manna hafa verið öll
vernd af hálfu Viðskiptaráðs óþörf í þessu
efni, þótt slík röksemd mæti þar að sjálf-
sögðu þeim tilsvörum, að hið sama megi
segja um aðrar þær vörutegundir, sem
verðlagseftirlitið nær til.
En sannleikurinn er þó sá, að þótt marg-
ar veilur séu í íslenzkri útgáfustarfsemi,
er verðlagið sjálft þeirra einna afsakan-
legast, en um annað fjallar verðlagseftir-
litið vitanlega ekki.
Oftsinnis má heyra ýmsa, sem býsnast
yfir íslenzku bókaverði, ekki síst svonefnda
menntamenn, hampa mjög svo ósanngjöm-
um samanburði við verð á erlendum bók-
um. Langfæstir eru þess minnugir, ef þeir
eru því þá kunnugir, að verð á frum-
útgáfum erlendra bóka og jafnvel á
tveim, þrem fyrstu útgáfum þeirra, nálgast
oft og tíðum íslenzkt bókaverð. Amerísk-
ar bækur, meðalstórar, sem út koma
um þessar mundir í slíkum útgáfum,
kosta 3—5 dollara í léreftsbandi, brezkar
12/6—21/— og þar yfir. Sé litið á þetta
verðlag, má virðast, við samanburð les-
endafjölda á enska tungu og íslenzka, að í
rauninni gangi það ævintýri næst, að
unnt skuli vera að gefa út nók á ís-
lenzku. Upplag hinna fyrstu útgáfna á