Helgafell - 02.12.1943, Qupperneq 33

LÖGSKILNAÐUR EÐA HRAÐSKILNAÐUR ?
415
meira spunnið en í venjulega pólitíska lýðskrumara, enda kemur hér annaS
atriSi til greina, sem fæstum mun nú vera kunnugt um.
Svo sem kunnugt er, hafa börn hér á landi veriS hrædd meS Grýlu síS-
an í fornöld, og mörgum orSiS sú uppeldisaSferS aS miklu meini. Nú
mun hún „gamla Grýla dau5“, og börnin fá aS vera nokkurn veginn í
friSi fyrir henni. En nokkru eftir aldamótin 1900 birtist ný maddama hér
á landi og var nefnd Danslia mamma. Fyrst í staS gerSu stjórnmálamenn
og aSrir sér mjög títt um hana. Danska mamma var feit og mjög fyrir-
ferSarmikil, stórskorin og í raun og veru hinn eini fulltrúi erlends valds —
aS undanteknum nokkrum ræSismönnum, — sem þá var á Islandi. En
hún fyrirleit Island og Islendinga og vildi þeim allt til meins gera. Ef
tveir íslenzkir menn — einkum stjórnmálamenn — voru óvinir, brigzluSu
þeir hvor öSrum um Dönsku mömmu, — aS þeir héngju í pilsum hennar
eSa ættu önnur ósæmileg mök viS hana. Danska mamma var um stutt skeiS
illvættur hér á landi. En nú er hún horfin, svo aS þeir, sem nú eru aS kom-
ast til vits og ára, hafa tæpast heyrt á hana minnzt. En ég hef veitt því
eftirtekt, aS nokkrir þeir menn, sem voru f skóla eSa á fyrsta æskuskeiSi,
þegar hatriS og óbeitin á Dönsku mömmu var sem mest, hafa aldrei beSiS
þess fyllilega bætur. Þeir sjá enn þá Dönsku mömmu í hverjum krók og
kima, og óvini sína, — einkum pólitíska andstæSinga, — fremja alls konar
ósæmilegt athæfi viS hana. Sumir þeirra hafa blindazt á ýmsum sviSum,
svo aS þeir sjá ekki þaS, sem skín beint viS augum, — eins og t. d. þeir
leiStogar lýSsins, sem enn þá hafa ekki komiS auga á, aS samband Is-
lands og Danmerkur er þegar rofnaS til fulls. Hugsunarháttur slíkra manna
og viShorf þeirra til heimsviSburSanna, eru í rauninni hinar síSustu leifar
danska valdsins á Islandi.
Þess vegna eiga andstæSingar Bjama Benediktssonar í þessu máli aS
dæma vægilega um rit hans: „LýSveldi á Islandi“. Hann var leikinn, þá er
hann skrifaSi þaS, tröllriSinn af Dönsku mömmu.
IX.
A8 lokum vil ég bera fram nokkrar spurningar til foringja hraSskilnaSar-
manna.
Hverju sætir, aS þau gögn, er varSa þetta mál, hafa aldrei veriS
lögS öll fyrir íslenzku þjóSina ? ÞaS virSist óhugsandi, aS í þeim geti falizt
nokkur leyndarmál, er varSi heill og heiSur íslenzku þjóSarinnar. Hversvegna
vilja þá hraSskilnaSarmenn halda þeim leyndum fyrir Islendingum ?
ÞaS er kunnugt, aS Kristjáni X. og Danastjórn þeirri, er var, — en nú
er engin ríkisstjórn í Danmörku, — hefur þótt stefna hraSskilnaSarmanna
ástæSulaus og ekki sem drengilegust. Nú veit ég ekki, hvort hraSskilnaSar-
mönnum hefur hugsazt, aS konungur eSa stjórn hans kynni aS vilja skjóta