Helgafell - 02.12.1943, Page 50

íslenzk endurminning
um Bertel Thorvaldsen
Bcrtel ThorOaldaen á hundrað ára dánarafmœli 24. marz n. k-, en hann er frœgastur
þeirra manna, sem af íslcnzku bergi cru brotnir. Þótt hann dveldi œvilangt fjarri föSurlandi
sínu, bar hann áoallt i brjósti sonarlega rœkt til þess, eins og gjafir þœr, er hann sœmdi þaS,
sýna Ijóslegast. Allir Reykvíkmgar hafa séS skírnarfont þann, er hann gaf dómkirkjunni í
Reykjaoík, og flestir Islcndingar knonast cinnig viS koacSiS fagra, scm Jónas Hallgrímsson
orti iil listamannsins I tilefni gjafarinnar.
Sktrnarfontur þessi var vigSur 1839, en fyrsta barniS, scm fœrt oar til sktrnar og vatni
ausiS úr honum, var sonur Stefáns Cunnlaugssonar landfógeta og konu hans Ragnhildar
Benediktsdóttur (Gröndals yjirdómara), og Var drengurinn nefndur Bertel í höfuSiS á Bertel
Thoroaldsen. Þau hjónin eignuSust sex börn, en aSeins iveir synir þeirra, Olafur og Bertel,
komust til fullorSinsára. BáSir voru þcir brœSurnir óvenjulegir gáfumenn, en þóttú stór-
brotnir ! lund og miklir heimsborgarar, og báSir glötuSust þeir œttjörS sinni. Ólafur CarS
stúdent frá Reykjavíkurskóla 1848, ávann sár seinna doktorsnafnbót í heimspeki og gerSist
áhrifamikill stjórnmálaritstjóri í Frakklandi (dáinn 1894), en Bertel VarS afburSa lœrdóms-
maSur, einkum í Austurlandamálum, fór víSa og lézt háaldraSur og einmana vcstur í Tacoma
í Bandaríkjunum 30. janúar 1918. Mun hann lengst af hafa átt lítil mök viS landa sína, en
þó má vera, aS einhverjir Vestur-Islendingar hafi gert sér nokkurt far um aS jylgjasi meS
högum hans hin síSari ár (sbr. Bréf St. G. St., I. bindi, bls. 264, 282 og vtSar).
Fœstum mun oera kunnugt, aS Bertel Gunnlögsson hefur skráS bernskuminningar stnar
um hinn jrœga nafna sinn og nafngjafa, cn þœr fara hér á eftir. Greinin er úr gömlu hefti
af timaritinu ,,Ski’’nir", sem NorSmenn vcslan hafs gáfu út um skeiS, og þykir makfegt, aS
hún birtist nú á hundraS ára dánarafmœli Thorvaldsens, iil nokhurrar minningar um tvo
ágæta syni íslands, sem báru sama nafniS, þóit likari vœru þeir um gjörvuleik en gæfu.
LiÖið var á vetur árið 1844, en þó
snjólaust með öllu við Kóngsins Nýja-
torg í Kaupmannahöfn þann dag, sem
ég reyni nú að rifja upp fyrir mér.
Degi var lítið eitt tekið að halla, og
allt með friði og spekt innandyra hjá
okkur að vanda. Saumastúlkurnar
sátu þögular við vinnu sína, litu upp
endrum og eins og renndu sem snöggv-
ast hálfangurværum löngunaraugum
út um gluggann, sem ég sat við. Þenn-
an dag sem aðra bar ávallt eitthvað
fyrir sjónir á Kóngsins Nýjatorgi, sem
hlaut að draga að sér athygli barns á
mínum aldri.
Allt í einu tóku allar stúlkurnar við-
bragð og stukku út að glugganum.
Thorvaldsen! hrópuðu þær upp yfir
sig einum rómi. Lg tók að skima í
sömu átt og þær horfðu af slíkum á-
kafa. Maður kom gangandi yfir torgið
og stefndi á húsið okkar. Þegar hann
nálgaðist, varð mér ljóst af öllu fasi
hans og yfirbragði, að hér fór enginn
meðalmaður. Ég virti fyrir mér með
undrun og aðdáun, hversu keikur og
fyrirmannlegur hann var á velli og
hárið mikið, hvítt og liðað. Hann reigði
lítið eitt höfuðið, gekk hratt og rösk-
lega, með léttum, sveiflubundnum
hreyfingum. Hann var með svarta
derhúfu á höfðinu, með kringlóttum
kolli og stóru skyggni, og í fremur
stuttum, dökkum frakka, að því er
mér virtist, tvíhnepptum upp í háls.
Þegar hann var skammt frá húsinu