Helgafell - 02.12.1943, Page 67

BÓKMENNTIR
449
Afmælisgjöf
Guðm. Finnbogasonar
Guðmundur Finnbogason: HUGAN-
IR. ísaf. 1943. 362 bls. Innb. kr. 50.00.
Ríkið hefur tekið þann hátt upp að heiðra
starfsmenn sína, er þeir hafa náð vissum aldri,
með því að reka þá úr þjónustu sinni, og þai
sem dr. Guðmundur Finnbogason varð sjötug-
ur á síðastliðnu vori, hlaut þessi regla einnig
að bitna á honum. Sjálfsagt hefur hann tekið
þessu hlutskipti glaður og reifur og víst er um
það, að hann hefur sjálfur gefið þjóð sinni góða
,,afmælisgjöf“ í tilefni þessara tímamóta.
Dr. Guðmundur er meðal fyrstu fslendinga,
sem lagt hafa stund á ritgerðir sem sjálfstætt
ritlistarform, og er bók sú, er að ofan getur, á-
gætt sýnishorn þess, er hann hefur afrekað á
því sviði. í bókinni eru þrjátíu ritgerðir frá ár-
unum 1905—1942 og segist höfundinum svo frá
í formála, að hann hafi valið þær greinar einar
í þetta safn, sem séu honum jafn kærar nú og
þegar hann samdi þær. Allar bera ritgerðirnar
órækan vott um íhygli höfundarins og ímynd-
unargleði, en þótt þær fjalli um mörg og næsta
óskyld efni, leynir það sér hvergi, að íslenzk
tunga, saga þjóðarinnar og menningarerfðir, eru
honum öðru fremur hjartfólgin hugðarefni.
Bókin er að vissu leyti afmælisrit eins og
áður er getið, og þess vegna hefur útgefandinn
látið taka s^man skrá yfir ritverk höfundarins,
frumsamdar bækur, ritgerðir og þýðingar. Nær
skráin yfir tólf þéttletraðar síður og má af henni
marka, að hvorki hefur höfundurinn setið auð-
um höndum um dagana né horft hugsunarlaust
á tilveruna. T. G.
Ævisögur tónsnillinga
Theodór Arnason: TÓNSNILLINGA-
ÞÆTTIR I. Útgefancli Þorleifur Gunn-
arsson. Steindórsprent h. f. 1943 —
270 bls. Innb. kr. 30,00.
Bók þessi hefur að geyma stuttar asvisögur
merkra tónsnillinga frá fyrri hluta sextándu ald-
ar til vorra tíma, og kveðst höfundurinn hafa
samið þœttina með þaÖ fyrir augum, að þeir
gætu orðið eins konar „handbók útvarpshlust-
enda" um þessi efni. A vorum tímum verður
það að teljast til sjálfsagðrar og almennrar
menntunar, að menn viti nokkur deili á þeim
mönnum, sem hæst hafa borið í heimi tónjistar-
innar, en hins vegar er fátt um slíka fræðslu á ís-
lenzkri tungu og má því ætla, að bók þessi verði
þegin með þökkum. Hefur höfundurinn sýni-
lega gert sér far um að leysa verk sitt vel af
hendi, en hann er sjálfur mjög vel heima í tón-
list og er auk þess smekkvís á mál og segir
skemmtilega frá. Útgefandinn, Þorleifur Gunn-
arsson, hefur einnig látið sér annt um að vanda
tij bókarinnar. Eru í henni m. a. margar ágæt-
ar myndir af þeim mönnum, er þar segir frá.
T. G.
Alþingishátíðin 1930
Dr. Magnús Jónsson prójessor: AL-
ÞINGISHÁTÍÐIN 1930. - H. f. Leift-
ur. Reykjavík 1943. — 386 bls.
Líklega er það einsdæmi í veraldarsögunni,
að tekist hafi að safna þriðjungi heillar þjóðar
á einn stað til sameiginlegs fagnaðar, en þetta
gerðu íslendingar á Þingvöllum árið 1930. Al-
þingishátíðin er langsamlega stærsta útiskemmt-
un, sem stofnað hefur verið til hér á landi og
mátti raunar teljast hið mesta þrekvirki þegar á
allt er litið. Nú hefur h. f. Leiftur gefið út
stórt og mjög prýðilegt rit um þennan sérstæða
og sögulega viðburð og ekkert til sparað, aS
þaS mætti verða hið veglegasta.
Frásögnin af hátíðahöldunum og undirbún-
ingi þeirra virðist mjög ýtarjeg og þarf víst ekki
að efa, að hún sé ennfremur hin sannorðasta,
enda átti höfundurinn, dr. Magnús Jónsson pró-
fessor, sæti í hátíðanefndinni frá öndverðu. Er
svo að sjá sem hér sé flestu því, er verulegu
máli skiptir, haldið til haga, en auðvitað er þess
aldrei að vænta, að rit, slíkt sem þetta, taki til
allra þeirra atriða, sem einstakir lesendur kynnu
aS vilja spyrjast fyrir um. Ég get t. d. hugsað
mér, að einhver, er síðar meir les bók þessa,
sakni þess að sjá hvergi getið þess virðulega
aðbúnaðar, sem Jíklegt er, að Einari Benedikts-
syni, öðrum aðalverÖlaunahöfundi hátfðarljóð-
anna og stórbrotnasta skáldi Islendinga að fornu
og nýju, hafi verið búinn á þessari höfuðhátíð
hinnar fornfrægu bókmenntaþjóðar.
ÞaS, sem einkum setur svipinn á þessa bók,
eru myndirnar, en þær skipta hundruðum og
eru margar þeirra mjög góðar og sumar með
ágætum. Hins vegar hefði jafn glæsileg bók
átt það skiliS að vera rituð á miklu betri og veg-
legri íslenzku, því víða er málfariÖ fremur hroð-
virknislegt og stíljinn losaralegur. Þrátt fyrir
þaS er bókin í heild langt frá því að vera óviS-
felldin til lestrar. Hún er öll skrifuð í hinum
þægilega og „sjálfglaða'' mærðartón, sem höf-
undinum lætur svo ágætlega. T. G.