Morgunblaðið - 21.09.2012, Page 35

Morgunblaðið - 21.09.2012, Page 35
MINNINGAR 35 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2012 ✝ Marteinn Her-bert Kratsch fæddist í Reykjavík 18. júní 1931. Hann lést á líknardeild LSH í Kópavogi þann 14. sept- ember. Foreldrar hans voru Þorbjörg Ólafsdóttir Kratsch, f. 1902, í Selárdal, d. 30. apr- íl 1992, og Walter Kratsch, f. 1899 í Dresden, Þýskalandi, d. 1969. Marteinn ólst upp að Laugavegi 147. Systkini Mar- teins voru Reynir, f. 1922, d. 2001, Ester, f. 1924, d. 2008 og Osvald, f. 1925. Eiginkona Marteins var Guð- finna Magnea Árnadóttir, f. 1. september 1931, d. 11. apríl 1988. Þau giftust 17. október 1953. Börn þeirra eru: 1) Sigríð- ur f. 6.7. 1953, gift Guðjóni Steinssyni f. 3.10. 1954, börn þeirra: Erna Hlín, f. 31.5. 1977, barn hennar: Sigríður Helga, f. 2005, Hildur f. 26.7. 1982, í sam- búð með Þórði Snæ Skagfjörð Júlíussyni, f. 1980, barn þeirra: Sandra Jana, f. 2009 og Mar- teinn, f. 26.7. 1982, giftur Ásu Rún Ingimarsdóttur, f. 1984. 2) faðir þeirra er Hilmar Valgarðs- son. 5) Árný Marteinsdóttir, f. 1.10. 1967, gift Sæmundi Krist- jánssyni, f. 10.10. 1965, börn þeirra: Vigdísi Birna, f. 5.4. 1991 og Kristþór Logi, f. 16.11. 1996. Marteinn átti son sem var ættleiddur af fósturföður, Óskar Herbert Þormóðsson, f. 23.5. 1950. Marteinn og Guðfinna byrjuðu sinn búskap á Lind- argötu 25, fluttu þaðan á Frakkastíg 20, æskuheimili Guðfinnu en fluttu árið 1966 á Lindarbraut 8, Seltjarnarnesi. Marteinn flutti þaðan stuttu eft- ir lát Guðfinnu eða árið 1990. Marteinn lærði plötu- og ket- ilsmíði í Iðnskólanum og Lands- smiðjunni og lauk sveinsprófi 1952 og varð síðar meistari í þeirri grein. Hann vann hjá Kol og Salt, þar stjórnaði hann ásamt Reyni bróður sínum kola- krananum Hegranum. Hann vann hjá ýmsum verktökum, lengst af hjá Miðfell hf. Hann vann meðal annars við Írafoss, Þórisós og Kröfluvirkjun. Hann starfaði í nokkur ár hjá Vega- gerðinni og hjá Skeljungi, Mar- teinn endaði svo starfsferilinn sem húsvörður á Grandavegi 47. Seinni ár átti golfíþróttin hug hans allan og var hann virkur félagi í 20 ár í Bakkakoti í Mos- fellsdal og var gerður að heið- ursfélaga þar núna í sumar sem leið. Útför Marteins verður gerð frá Fríkirkjunni í Reykjavík 21. september 2012 kl. 11. Walter Magnús, f. 4.9. 1956, kvæntur Ingibjörgu Ú. Sig- urðardóttir, f. 17.1. 1957, börn þeirra: Auður, f. 30.7. 1984, í sambúð með Oddi Þór Þrast- arsyni, f. 1983, þeirra drengir eru Viktor Orri, f. 2008 og Daníel Ingi, f. 2009. Magni Þór, f. 6.3. 1994. Fyrir átti Walter Kristófer Martein, f. 13.8. 1979, með Eddu Rangarsdóttur, kona Kristófers er Erin og dætur þeirra eru Holly Marie, f. 2009 og Sophie, f. 2010. 3) Gunnar Þór, f. 1.8. 1959, kvæntur Guð- rúnu I. Gunnarsdóttir, f. 6.5. 1965. Dóttir þeirra: Kristín Ýr, f. 14.11. 1991, dætur Gunnars af fyrra hjónabandi: Jóhanna, f. 1.3. 1986 og Brynja, f. 19.1. 1988, móðir þeirra er Hulda Jónsdóttur, sonur Guðrúnar er Ásgeir Ingi Pálmason, f. 1984. 4) Margrét Björg, f. 17.2. 1966, gift Jóhanni Rúnari Guðbjarnasyni, f. 15.12. 1965. Dóttir þeirra: Bára Katrín, f. 15.6. 2005, börn Margrétar af fyrra hjónabandi: Guðfinna Betty, f. 5.3. 1988 og Guðmundur Árni, f. 29.1. 1993, Mínar bestu minningar um pabba eru frá Frakkastígsárun- um, þar sem við bjuggum í fjöl- skylduhúsi. Ég veit að pabba leið mjög vel í sambýlinu við tengda- foreldra sína og á milli þeirra ríkti gagnkvæm virðing alla tíð. Þegar ég var barn fór pabbi nokkrum sinnum í sumarfríum sínum í af- leysingar á millilandaskip og keypti þá föt á okkur. Í minning- unni standa rauðu skórnir með bandinu og kápan með loðkrag- anum upp úr. Seinna frétti ég að hann hafði fengið fyrirmæli um að kaupa vetrarúlpu og vetrarskó. Árið 1966 festu þau kaup á fok- heldri íbúð við Lindarbraut á Sel- tjarnarnesi. Eftir vinnu hvern dag fór pabbi út á Nes og vann við að standsetja íbúðina. Þegar raf- magn var komið á var lagt fyrir sjálfvirkri þvottavél. Pabbi tók óhreinan þvott með sér og vélin sá um þvottinn á meðan hann vann, þetta þótti stórkostlegt. Pabbi var á undan sinni samtíð, tók þátt í heimilishaldinu á allan hátt. Hann var fyrirtaks kokkur, eldaði framandi mat og uppá- haldsmaturinn var svokallaður kreppumatur, steiktar kartöflur sem enginn gat gert eins vel og hann. Heimili mitt alltaf opið fyrir vinum mínum og voru þau bæði samstiga í því. Pabbi mundi reyndar bara tvö nöfn vinkvenna minna, það var annað hvort Ingi- björg eða Anna Stína sem hafði hringt eða komið, sem passaði ekki alltaf. Mamma sá um heim- ilisbókhaldið og hélt vel um en pabbi var meiri eyðsluseggur. Ég minnist þess eitt sinn þegar mamma lá á sæng þá þurfti pabbi að sjá um peningamálin. Mig vantaði skólatösku þarna, það var keypt sú flottasta auk þess sem fest voru kaup á bláum gærus- kóm handa mér og silfurbróder- uðum inniskóm af fínustu gerð fyrir mömmu. Ég skildi ekkert í því hvað mamma varð lítið glöð þegar við komum með herlegheit- in upp á deild, en bróderuðu skóna notaði hún lengi. Pabbi minn varð hálfur maður við að missa mömmu og syrgði hana alla tíð. Til allar hamingju kynntist hann golfinu. Með félög- unum í Bakkakotsklúbbnum hef- ur hann átt sínar bestu stundir í 25 ár, fyrir það er þakkað. Varla leið sá dagur að hann færi ekki uppeftir. Í sumar hlotnaðist hon- um sá heiður að vera gerður að heiðursfélaga golfklúbbsins. Það var eitt af hans síðustu verkum að taka við þeirri viðurkenningu. Síðustu 7 vikurnar dvaldi pabbi á líknardeild Landspítalans í Kópavogi og naut þar bestu að- hlynningar sem hægt er að hugsa sér. Því yndislega fólki er þar starfar eru færðar innilegar þakkir. Við pabbi höfðum ekki alltaf sömu sýn á lífið og ólíkar skoðanir á mörgu. Ég vissi samt að allt vildi hann fyrir mig gera. Pabbi átti ekki auðvelt með að tjá til- finningar, en hann sagði alltaf „Sigga mín“ og hann söng 18 rauðar rósir, en þar segir í loka- erindinu „en mín föðurást hún varir alla tíð“. Pabbi hélt mikið upp á þetta lag vegna textans. Ég trúi að nú við leiðarlok taki mamma á móti pabba með opnum örmum og þau sameinuð á ný, for- eldrar mínir. Ég kveð pabba minn með orð- unum sem mér var sagt að við hefðum kvatt hvort annað með þegar ég var lítil: Bye, bye and bless you honey. Þín Sigríður. Það er komið að kveðjustund, elsku pabbi minn. Og efst í huga mér er þakklæti. Þakklæti fyrir það uppeldi sem ég fékk, þakk- læti fyrir barnæskuna mína. Eftir því sem maður eldist þá sér maður betur hversu gott at- læti við fengum. Þú varst svolítið sérstakur pabbi, þú varst duglegur að eyða tíma með okkur krökkunum. Þú vannst mikið úti á landi og varst í burtu oftast í nokkurn tíma en þegar þú varst heima þá tókstu þátt í uppeldi okkar og heimilis- haldi. Þú ryksugaðir, þú eldaðir og þú eldaðir góðan mat, bestu kjúklinga í heimi, og mamma gerði sósuna. Þú fórst með okkur út að leika, þú fórst með okkur í bíó, í fjöruferðir, í bíltúra, á sæ- dýrasafnið, þú svæfðir okkur, þú last fyrir okkur, þú sagðir okkur sögur. Okkur þótti þetta svo sjálf- sagt. Þú gast lagað allt, sprungin dekk og sár á putta. Þegar þú komst heim á kvöldin þá byrjaðir þú alltaf á því að faðma mömmu, þetta þótti okkur líka svo sjálfsagt. Þú varst bara svo bálskotinn í henni alla tíð. Þegar hún veiktist þá gerðir þú allt sem í þínu valdi stóð til þess að henni liði sem best. Þið fóruð á námskeið í macrobiotisku fæði, það þótti það besta og þú varst að undirbúa suma réttina í sólar- hring, þú vildir gera allt fyrir hana en það dugði ekki til og hún lést aðeins 57 ára, þá fór svo stór hluti af þér að við eiginlega þekkt- um þig ekki sem sama mann. Við þurftum virkilega að hafa fyrir því að fá þig til að koma til okkar. Stundum datt manni í hug að þér þætti bara of erfitt að vera nálægt okkur. Þú komst í mat og borð- aðir en svo varstu bara farinn. Alltaf að drífa þig. En það kom samt oftar fyrir núna seinni árin að þú stoppaðir, fékkst þér jafn- vel kaffi eftir matinn og spjallað- ir. Sem betur fer kynntist þú golf- íþróttinni. Þar held ég að þú hafir fundið einhvern tilgang. Þú varst meðlimur í Golfklúbbi Bakkakots og það var eins og það væri þér bara nóg. Þú varst alltaf heilsuhraustur og þegar þú veiktist sl. vor þá átt- ir þú óskaplega erfitt með að þiggja hjálp, bæði frá okkur og öðrum. Síðustu vikurnar varst þú á líknardeild LSH og þar naust þú dásamlegrar umönnunar og þér leið eins vel og hægt var. En núna ertu kominn heim og ég veit að það hefur verið tekið vel á móti þér. Ég sé um það sem við ræddum. Takk fyrir allt, pabbi minn. Þín Margrét Björg. Marteinn Herbert Kratsch Með örfáum orðum langar mig að minnast fræðimannsins Jóns Björnssonar frá Bólstaðarhlíð. Fyrir einum tveimur árum rak mig upp á fjörur þeirra hjóna, Jóns og Bryndísar Jónsdóttur. Erindið var að Jón hafði hringt í mig og spurt hvort Vestmanna- eyjabær vildi ekki þiggja að gjöf frumgögn hans um íslensk skip, ævistarfið sem hann var lands- frægur fyrir. Ég þakkaði honum hjartanlega fyrir og var um samið að ég kæmi litlu síðar á heimili þeirra hjóna og tæki með gögnin til Eyja. Er ég kom inn á þeirra einstak- lega fallega heimili var margt sem blasti við: um 6000 ljósmyndir af skipum og bátum hvaðanæva af landinu, elstu skipin frá því fyrir aldamótin 1900; aðdrættir Jóns og hreinskriftir að höfuðverki hans, Íslenskum skipum er út komu í 9 hnausþykkum bindum; ljósrit af skipaskrám úr opinber- um söfnum og margvíslegar aðrar heimildir sem Jón hafði aflað á löngum tíma. Allt þetta opnaði mér dyr að sögu og þróun skipa- flota landsmanna og mér varð fljótlega ljóst hversu gríðarleg verðmæti hér voru saman dregin fyrir útgerðarstaðinn Vest- mannaeyjar. Jón sagði mér að upphaf þess að hann hófst handa um að taka saman sögu íslenskra skipa hafi verið bernskuminning hans um „hversu við strákarnir þekktum nánast hvern bát í Vestmannaeyj- um á vélarhljóðinu einu og það kveikti í mér löngun að fara af stað og eignast myndir af sem flestum Eyjabátum“. Niðurstaða þeirrar ástríðu varð heildstæð- asta samantekin sem til er um öll skip sem skráð voru á Íslandi á árunum 1870-1998, ómetanleg heimild sem nú var komin í vörslu Safnahúss. Mesta undrun vakti mér þó mikið safn Jóns um árabátana gömlu. Þarna var í hverjum kass- anum á fætur öðrum samantekt um árabátana í stafrófsröð, báta sem ég hafði lesið um en ekki vit- að sögu þeirra fyrr, hvílík heimild. Jón sagði mér að þetta verk hefði aldrei komið út, en þarna væru samankomnar heimildir um alla árabáta sem hann vissi um. Annað stórvirki sem Jón hafði unnið í þágu sögunnar, verk sem bíður þess að komast fyrir almennings- sjónir. Mér þótti einnig vænt um að með fylgdi gríðarlegt safn sem Bryndís, kona Jóns, hafði tekið saman um sjóslys við Íslands- strendur, samantekt sem merki- legt verður að vinna úr. Það er ævinlega mannbætandi að kynnast góðum manni og Jón var sannarlega einn þeirra. Að baki liggur gríðarlegt ævistarf sem hvarvetna hefur hlotið mikið lof. Jón var gæfumaður í upp- runalegri merkingu orðsins, vel kvæntur og hamingjumaður í ytri framgangi lífsins. Ekki er minna um vert að Jón vann að rannsókn- um sínum af þeirri alúð, vand- virkni og ástríðu að ekki verður um bætt. Á þeim vettvangi sem Jón haslaði sér völl þarf ekki að taka upp verk hans. Það er í raun gæfan mesta, að ævistarfið skili næstu kynslóð traustri undir- stöðu. Ég votta eftirlifandi eiginkonu Jóns og börnum þeirra mína dýpstu samúð um leið og ég fyrir hönd Safnahúss Vestmannaeyja þakka fyrir að ævistarf hans vist- ast þar sem rætur hans liggja. Kári Bjarnason. Kveðja. Íslands Hrafnistumenn lifðu tímamót tvenn, þó að töf yrði á framsóknar leið. Eftir súðbyrðings för kom hinn seglprúði knörr, eftir seglskipið vélknúin skeið. En þótt tækjum sé breytt, þá er eðlið samt eitt – eins og ætlunarverkið, er sjómannsins beið. Hvort sem fleytan er smá eða seglprúð að sjá og hvort súðin er tré eða stál, hvort sem knýr hana ár eða reiði og rár eða rammaukin vél yfir ál, hvert eitt fljótandi skip ber þó farmannsins svip. Hann er ferjunnar andi og hafskipsins sál. (Örn Arnarson.) Við kveðjum jákvæðan og skemmtilegan mann og minnumst Jóns með hlýju. Bára, Trausti, Jón Þór og Herdís Þorgrímsbörn. Jón Björnsson, rithöfundur, er látinn. Við kynntumst fyrst þegar ég var að taka fyrstu skrefin mín í at- vinnulífinu eftir að hafa komið heim frá háskólanámi, en þá vann ég við næturvörslu á Múlastöð Pósts og síma, meðfram ritstörf- um og námi, á árunum 1982-1984. Hafði hann þá þann starfa að tengja einkasíma fólks. Er mér í minni hve hann hafði gaman af að heilsa mér með fas- mikilli hermannakveðju, þar sem ég sat í búri mínu í einkennisbún- ingi með gylltum hnöppum. Mun honum þá hafa orðið tíð- rætt um bátaútgerð í Vestmanna- eyjum. Hann kom mér fyrir sjónir sem maður með mikla sjálfsvirðingu sem var ákveðinn í að láta taka eftir sér. Það átti svo fyrir okkur báðum að liggja að ganga í Rithöfunda- samband Íslands á sama árinu, 1996; hann sem fræðiritahöfund- ur og ég sem skáld með meiru. Vakti það þá einkum fyrir hon- um að láta félagið halda utan um réttindamál sín, er varðaði útgáfu ritraðar hans um trillur og fiski- báta landsins, þar sem mynd og lýsing fylgdu hverjum og einum af hinum sérsmíðuðu; enda voru þeir þá sjaldnast eins; og slíkar bækur því merkar og eftirsóttar þjóðfræðiheimildir. Við seinna tækifæri hitti ég hann niðri við Reykjavíkurhöfn þar sem hann hafði verið að mynda innkomandi báta. Það var dæmigert fyrir reisn hans, að í kringum 2000 birtist hann í áberandi leikinni auglýs- ingu í Sjónvarpinu um virðuleg kjör aldraðra á ævikvöldi. Árið 2002 kom út eftir mig bók- in Ástarljóð og stríðssögur, þar sem ég birti langan kvæðabálk minn um síðari heimsstyrjöldina. Fjallaði ég þar á opinskáan hátt um framgang stríðsins, þannig að sumum þótti ég of skilningsríkur gagnvart framgangi Þjóðverja. Rann honum þá blóð til skyldunn- ar að leggjast yfir þetta kvæði mitt til að meta hvort ég hefði gengið þar lengra en hæfði okkar siðbótartímum, og kvað upp þann dóm að menningarvitarnir hefðu verið að gera þar úlfalda úr mý- flugu. Jón var af þeirri kaldastríð- skynslóð sem hafði upplifað stríðsárin á undan. Sú kynslóð er nú óðum að hverfa. En jafnvel fyr- ir mína kynslóð, sem var fædd eft- ir stríðið, varð það sá atburður sem varpaði stærstum skugga; með ógn sinni og hernaðarhyggju. Þannig var t.d. ég, þegar fundum okkar Jóns bar saman fyrst, upp- tekinn við að lesa þýsku stríðs- minningaskáldin Heinrich Böll og Günter Grass; og var á kafi í skot- félagsmálum og í Varðbergi-SVS. En nú eru komnir aðrir tímar. Ég vil minnast þessa anda með því að birta hér tvö erindi úr áð- urnefndu ljóði; sem eru þó eins og Jón sjálfur sagði, sauðmeinlaus: Nú landliðar í Austurríki gengu; hjartanlegar viðtökur þeir fengu. Hitler fékk þar vöfflur, sultu, rjóma, og rak burt þeirra Leiðtoga með sóma. Þorpi sínu gleymdi ei að fullu: Stórskotaliðsæfingar þar gullu. Eftir stóðu rústir einar; og spurning um hvað átti að gleymast. Tryggvi V. Líndal. ✝ Elísabet Jó-hanna Svavars- dóttir fæddist á Hrútsstöðum í Lax- árdal í Dalasýslu 8. apríl 1948. Hún lést á krabbameinsdeild Landspítalans við Hringbraut sunnu- daginn 5. ágúst sl. Foreldrar henn- ar voru hjónin Hall- fríður Marta Böðv- arsdóttir, f. 8. júní 1913, d. 12. desember 1992, og Ottó Svavar Jóhannesson, f. 1. júlí 1912, d. 12. október 2000. Bróðir El- ísabetar er Björgvin Böðvar Svavarsson, f. 12. apríl 1944. Hinn 13. júlí 1973 giftist El- ísabet Ólafi Guðmundssyni, f. 4. júní 1941, og störfuðu þau og bjuggu á Egilsstöðum allt til ársins 1986 en fluttu þá í Kópa- vog þar sem Elísabet starfaði lengst af við kennslu. Börn Elísabetar og Ólafs eru: 1) Sif, f. 31. desember 1974, gift Bjarna Ólasyni og eiga þau þrjú börn, Hákon, Kjartan og Unni. 2) Hlín, f. 7. janúar 1976. Hún er gift Halldóri Birgi Halldórssyni og eiga þau tvö börn, Valtý og Rak- el. 3) Freyr, f. 13. apríl 1982, ókv. og barnlaus. Ólafur á dótturina Ástu Sig- hvats, f. 20. júlí 1972. Hennar mað- ur er Henrik Þór Tryggvason og eiga þau dótturina Birgit Elvu. Elísabet ólst að mestu upp í Kópavogi, gekk í Kópavogsskóla og lauk stúd- entsprófi frá Verslunarskóla Ís- lands 1969. Prófi í félagsráðgjöf lauk hún frá Socialhögskolen í Trondheim í Noregi 1972. Hún lauk síðar kennaraprófi frá Kennaraháskóla Íslands. Þótt enskukennsla væri hennar aðal- starf fékkst hún einnig við rann- sóknar- og ritstörf og rak ásamt eiginmanni sínum fyrirtækið Kennslutækni sf. á Egilsstöðum. Þá var hún forstöðumaður Upp- lýsingaskrifstofu Norrænu fé- laganna sem starfrækt var um tíma á Egilsstöðum. Útför Elísabetar hefur farið fram í kyrrþey að hennar ósk. Fallin er frá fyrir nokkru El- ísabet J. Svavarsdóttir, fyrrver- andi kennari við Digranesskóla. Hún kenndi lengst af ensku við skólann við góðan orðstír. Elísa- bet hafði marga góða kosti sem kennari og samstarfsfélagi. Það eftirminnilegasta við hana var gráglettni sem einkenndist af því að hún laumaði út úr sér neyð- arlegum athugasemdum, þó aldrei mannskemmandi, um menn og málefni án þess þó að hafa hátt um það. Hún var nefni- lega í senn lágstemmd og hljóð- lát, fáguð í öllu sem hún gerði og vandvirk. Og eftir því var sam- band hennar við nemendur. Það var gott að leita til henn- ar. Nemendur áttu hjá henni gott skjól, ekki síst þeir nem- endur sem áttu á brattann að sækja. Hún lagði hins vegar áherslu á að blanda ekki saman starfi og einkalífi og nefndi það gjarnan á ensku eins og ensku- kennara sæmdi og því var hún lítið fyrir sameiginlegar skemmtanir samstarfsmanna. Hún hafði margar slíkar grund- vallarreglur og virti þær allar á sinn hátt. Samt var hún hrókur alls fagnaðar í hópi samstarfs- manna og gaf mikið af sér þegar því var að skipta. Hin seinustu ár voru Elísa- betu ekki létt. Hún gekk ekki heil til skógar og lýsti því oft yfir að hún hlakkaði til að fara á eft- irlaun. Hún gerði þessa löngun sína að gamanmálum og taldi dagana til úrslitastundarinnar svo nákvæmlega að stundum nefndi hún jafnvel hvað eftir væri til starfsloka upp á mínútur og daga. Það er verst hversu stutta stund hún gat notið langa frísins eftir erilsaman starfsferil. Elísabet var kvödd fyrir nokkru í kyrrþey, sem var í hennar anda. Við, samstarfsfólk hennar í Digranesskóla, söknum hennar og glettninnar mjög og sendum eftirlifandi eiginmanni, börnum hennar og öðrum aðstandendum hugheilar samúðarkveðjur. Skafti Þ. Halldórsson, Magnea Einarsdóttir. Elísabet Jóhanna Svavarsdóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.