Morgunblaðið - 07.12.2012, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 2012
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Veiðigjaldið fer nærri því að vera
jafnt launakostnaði í vinnslunni hjá
okkur. Báturinn, Ólafur Bjarnason
SH 137, er með rúm 800 tonn í afla-
heimildir og við borgum jafn mikið í
veiðigjald og það kostar að vinna þau
tæp 600 tonn af þorski sem fara í
vinnslu hjá okkur af bátnum,“ segir
Georg Andersen, framkvæmdastjóri
hjá útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tækinu Valafelli í Ólafsvík.
„Vinnslan og útgerðin þurfa að
bera sig sem sjálfstæðar rekstrar-
einingar. Ef vinnslan ber sig ekki við
þessar forsendur er alveg eins gott að
loka og landa á markað eða annað.
Þetta ógnar því vinnslunni hjá okkur.
Við munum því ekki geta ráðið jafn
mikið af fólki og við höfum gert í upp-
hafi vertíðar áður.“
Georg rifjar upp að veiðigjöldin séu
reiknuð út frá meðaltali heildar-
EBITDU sjávarútvegs, hagnaðar fyr-
ir afskriftir, fjármagnsliði og skatta,
og tekin um það bil 15% af henni með
gjaldtöku. Hann segir það útbreiddan
misskilning að þetta snerti alla hlut-
fallslega jafnt því svo sé alls ekki.
Rúmlega helmingur hagnaðar
„Veiðigjaldið hjá okkur var langt
yfir helmingi af EBIDTU og er því í
raun allur hagnaðurinn og rúmlega
það. Fyrir fyrirtæki í okkar stöðu lít-
ur þetta því ekki vel út. Ef við værum
stödd á árinu 2010 í þessu nýja
rekstrarumhverfi væri hægt að
skrimta. Það þýðir að meðalstórar og
litlar útgerðir hafa launin upp úr
krafsinu en ekkert meira. Þannig að
samhengið milli áhættu og hagnaðar
er alveg farið en hann er almennur
drifkraftur í fjárfestingu og atvinnu-
starfsemi. Við þetta bætist að við er-
um í allt öðru rekstrarumhverfi en
2010 eða 2011. Afurðaverð hefur
lækkað um 40% á einu ári.
Á sama tíma hafa tryggingargjöld
og öll opinber gjöld hækkað sem og
flest aðföng. Það er sölutregða sem
kemur fram í uppsöfnun birgða með
auknum fjármagnskostnaði. Þá hefur
lengst í öllum greiðslum. Þær eru
ekki lengur 60 dagar. Í mörgum til-
fellum eru þær komnar í 160 daga.
Sjóðsstreymið er því lélegt sem sést á
því að maður sér reglulega báta sem
tengjast vinnslum landa beint á
markað. Menn eru þá að bjarga
sjóðsstreyminu hjá sér.“
Georg segir veiðigjöldin koma sér-
staklega illa við útgerðir á Snæfells-
nesi og á Vestfjörðum, enda séu þar
engar stórar útgerðir sem veiða upp-
sjávarfisk og vertíðir árstíðabundnar.
„Veiðigjöldin eru reiknuð út frá
meðaltali heildar EBITDU sjávar-
útvegsins en tekin eru um 15% af
henni. Í íslenskum sjávarútvegi eru
12-14 stór fyrirtæki og svo er fjöldi
smærri útgerða. Stóru útgerðirnar
hafa yfir 50% af þorskkvótanum. Hin
fyrirtækin, sem eru á annað hundrað,
eru flest fyrir neðan meðaltalslínuna.
Það þýðir að það er tekið töluvert
meira en 15% af þeirra EBITDU. Við
í Valafelli tilheyrum þessum hópi.
Raunar eru útgerðir á Vesturlandi
sérstaklega illa settar vegna þess að
það eru engin stór fyrirtæki í upp-
sjávarvinnslu á Snæfellsnesi og á
Vestfjörðum. Við höfum því ekki
sömu möguleika til þess að grípa inn í
og aðrir. Ástandið er slæmt og það er
sótt að okkur úr mörgum áttum. Við
ætlum samt að berjast og reyna að
halda okkur á floti en það er klárt að
getan til að vaxa hefur verið tekin frá
okkur,“ segir Georg.
Yfir milljón króna á mann
Guðmundur Smári Guðmundsson,
framkvæmdastjóri útgerðarfélagsins
Guðmundur Runólfsson hf. í Grund-
arfirði, er með útgerð, fiskvinnslu og
netagerð. „Veiðigjöldin hjá mínu
fyrirtæki eru yfir ein milljón króna á
mann. Ég er með um 85 manns í
vinnu og kemst sem betur fer hjá því
að þurfa að grípa til uppsagna.
Við búum það vel að vera með
vinnslu og getum náð framlegð út úr
henni sem mun aðstoða okkur. Marg-
ar útgerðir hér í landshlutanum eru
reknar af einstaklingum sem eru ekki
með vinnslu en það á við um megin-
þorra útgerðarmanna. Þeir selja fisk-
inn í beinum viðskiptum og eða á
markaði en þar hafa orðið miklar
lækkanir á afurða- og hráefnisverði
síðan gjöldin voru lögð á.“
Fjölskyldufyrirtæki í þrot
Guðmundur Smári segir gjöldin
munu fækka útgerðum á svæðinu.
„Fyrirtækin gengu í gegnum hrun-
ið en við það tvöfölduðust skuldirnar.
Þessar skuldir hafa verið þungur
baggi en menn voru farnir að sjá til
lands í því. Hagnaðurinn hefur verið
nokkuð góður þrátt fyrir skuldabyrði
og þungar afborganir. Ef við heim-
færum fiskverð í dag upp á tekjur
næsta árs erum við engan veginn í
stakk búnir til að greiða gjaldið. Ein-
hverjir geta hugsanlega lengt í lánum
og frestað afborgunum. En mjög
margir munu hætta ef þessi gjöld
verða varanleg.
Félagsmenn í Útvegsmannafélagi
Snæfellsnes eru yfir 30. Þetta er fjöl-
mennasta útvegsmannafélag landsins
en smæsta félagið í tonnum talið.
Þetta eru fjölskyldu- og einstaklings-
útgerðir. Skipstjórarnir og vélstjór-
arnir eiga bátana eða fjölskyldur
þeirra. Þetta fólk mun auðvitað ekki
sætta sig við að eiga ekki fyrir af-
borgunum á vöxtum og lenda í van-
skilum. Það mun skoða hvort það geti
ekki selt sig út úr rekstrinum. Þetta
fólk hefur talið sig vera í þokkalegri
stöðu og að það ætti þokkalegan líf-
eyri bundinn í fyrirtækjunum. Miðað
við þessa skattaheimtu eru fyrir-
tækin orðin verðlaus.“
Rekstur útgerða í uppnámi
 Útgerðarmaður í Ólafsvík segir veiðigjald jafn mikið og kostnaður við vinnsluna  Afurðaverð að
hrynja og birgðir að safnast upp  Fjölskyldufyrirtæki á Snæfellsnesi verðlaus vegna veiðigjaldanna
Morgunblaðið/Þorkell
Grundarfjörður Veiðigjöld á útgerðina Guðmundur Runólfsson hf. í Grundarfirði eru um ein milljón króna á hvern starfsmann fyrirtækis.
„Ég á von á því að það verði þó
nokkuð um uppsagnir og upp-
stokkun í kerfinu. Smærri útgerðir
lifa þetta ekki af,“ segir Ólafur
Rögnvaldsson, framkvæmdastjóri
Hraðfrystihússins Hellissands, um
áhrif veiðigjalda á litlar og meðal-
stórar útgerðir á Snæfellsnesi.
Ólafur segir rekstur útgerðanna
mun þyngri en viðmiðunarárin
2010-11 sem gjöldin miðist við.
„Umræða um hagnað í greininni
er á villigötum. Það hefur enda allt
þróast til verri vegar frá árinu 2011.
Öll aðföng hafa hækkað. Það er bú-
ið að setja á okkur kolefnisgjöld, ol-
ían hefur hækkað. Allur innlendur
kostnaður hefur hækkað, þar með
talið vaxtakostnaður. Á sama tíma
hefur framlegðin í sjávarútvegi
hríðfallið á árinu 2012 og staðan
verður enn erfiðari á næsta ári
vegna sölutregðu.
Fyrir ári fengu smærri útgerðir
350 til 450 krónur fyrir kílóið af
þorski á fiskmarkaði en fá núna
200 til 250 krónur á kílóið. Þannig
að það sjá það allir heilvita menn að
þetta er miklu, miklu verra ástand
hjá smærri útgerðum heldur en var
þegar gjöldin
voru ákveðin.
Kreppan í Evrópu
er farin að bíta.
Hér eru að safn-
ast upp birgðir
sem enginn veit
hvaða verð fæst
fyrir. Skuldir út-
gerða ruku upp
eftir hrunið. Menn
létu þá viðhald sitja á hakanum en
við það myndaðist mikill hagnaður.
Það styttist í endurnýjun og viðhald
og það er dýrt.“
Björn Erling Jónasson, útgerðar-
maður í Valafelli í Ólafsvík á Snæ-
fellsnesi, segir útlitið dökkt, enda
hafi allar álögur aukist sem og
kostnaður. Sú öfugþróun bætist við
lækkandi afurðaverð.
„Það verður barningur að halda
sér réttu megin við núllið. Það er
líklegra en hitt að reksturinn verði
með tapi. Það er sama hvort það er
ferskt, salt eða frosið. Það er allur
fiskur að lækka. Að okkar mati taka
gjöldin ekkert tillit til þessa veru-
leika,“ segir Björn Erling um að-
ferðafræðina.
Fiskbirgðir safnast upp sem
enginn veit hvað fæst fyrir
ÚTGERÐARMAÐUR SEGIR RÓÐURINN ÞYNGJAST
Ólafur
Rögnvaldsson
Opið: Mán - Fim 11:00 - 18:00
Fös 10:00 - 18:30 & Lau 11:00 - 16:00
Hátíðarkörfur
Ostabúðarinnar
eftir þínu höfði
Við erum byrjuð að
taka á móti pöntunum
í síma 562 2772,
ostabudin@ostabudin.is
og á ostabudin.is
Hæstiréttur staðfesti í gær dóm Hér-
aðsdóms Reykjavíkur þess efnis að
ummæli sem viðhöfð voru í DV um
lektor Háskóla Íslands séu dauð og
ómerk.
Rétturinn staðfesti einnig þá
ákvörðun héraðsdóms að niðurstaða
dómsins og forsendur hans verði birt-
ar í næsta tölublaði DV og í næstu
netútgáfu dv.is. Þá er blaðamanni og
ritstjórum blaðsins gert að greiða
lektornum 200 þúsund krónur í
miskabætur, 200 þúsund krónur
vegna kostnaðar við birtingu dómsins
í tveimur dagblöðum og 500 þúsund
krónur í málskostnað.
Umrædd ummæli birtust í DV 14.-
15. maí 2011 og voru „Lögreglan
rannsakar lektor“ og „Lektor í við-
skiptafræði flæktur í lögreglurann-
sókn“. Það var niðurstaða Hæstarétt-
ar að ummælin hefðu verið röng og
meiðandi og þá hefði því verið synjað
að leiðrétta það sem rangt var farið
með þegar gefinn var kostur á því.
Ummæli um lektor
HÍ dauð og ómerk
 Dómsniðurstaðan verði birt í DV
Morgunblaðið/Sverrir
Skíðasvæðið í Bláfjöllum var opið
almenningi í gær í fyrsta sinn í vet-
ur. Sjö lyftur voru opnar frá kl. 14-
21 og var færi gott, logn og heið-
skírt. Þá var einnig opið í skíðaleig-
unni og veitingasölunni. Magnús
Árnason, framkvæmdastjóri skíða-
svæðanna, segist eiga von á því að
lokað verði næstu daga vegna veð-
urs en snjórinn í brekkunum sé
góður grunnur fyrir framhaldið.
„Þetta fer ekkert einn, tveir og
þrír. Það þarf að koma mikil hláka
til að það gerist.“
Skíðasvæðið í Blá-
fjöllum opnað í gær
Bláfjöll Nú getur skíðafólk glaðst.