Morgunblaðið - 30.10.2013, Side 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 2013
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Mun færri íbúðir eru í smíðum á
höfuðborgarsvæðinu en Samtök leigj-
enda á Íslandi telja þörf á.
Þetta leiðir lausleg athugun
Morgunblaðsins í ljós en haft er eftir
Jóhanni Má Sigurbjörnssyni, formanni
Samtaka leigjenda á Íslandi, í Morg-
unblaðinu í gær, að reisa þurfi 3.500
íbúðir á næstu sex mánuðum til að
stemma stigu við „bráðavanda“ á
leigumarkaðnum. Samtökin leggi í því
efni til að sett verði upp bráðabirgða-
húsnæði til að taka á brýnasta vand-
anum á höfuðborgarsvæðinu, samhliða
uppbyggingu til frambúðar.
Ármann Kr. Ólafsson, bæjarstjóri
Kópavogs, kallar eftir sameiginlegu
átaki ríkisstjórnarinnar, Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, fjármálastofn-
ana og fulltrúa verktaka til að finna
lausnir á þeim vanda sem uppi sé á
leigumarkaði. Hann segir svarið við
mikilli eftirspurn á leigumarkaði ekki
liggja í því að sveitarfélagið skuldsetji
sig með því að byggja leiguíbúðir fyrir
almennan markað heldur þurfi að leita
leiða til að lækka byggingarkostnað og
gera fólki kleift að eignast eigið hús-
næði. Þá lækki leiguverð um leið.
„Til þess þarf að breyta byggingar-
reglugerð þannig að það sé hægt að
byggja ódýrari íbúðir. Kaupendur
verða einnig að fá hagstæðari kjör.
Það má að mínu mati lækka vexti á
verðtryggðum lánum enda engin rök
fyrir þessu háa vaxtastigi á meðan
fjármagnshöft eru. Krónan fer ekki
neitt. Þá geta sveitarfélögin komið til
móts við húsnæðismarkaðinn með því
að lækka lóðaverðið, en það yrði að
vera tryggt að það skilaði sér í lægra
verði til kaupenda,“ segir Ármann sem
leggur einnig til skattaívilnanir frá ríki
vegna íbúðakaupa. Hann segir mögu-
legt að flutt verði inn í 500 nýjar íbúðir
í Kópavogi fram til ársloka 2015.
Þúsundir íbúða á teikniborðinu
Dagur B. Eggertsson, formaður
borgarráðs Reykjavíkur, segir að á
næstu þremur til fimm árum sé stefnt
að því að hefja byggingu 2.500 til 3.000
nýrra íbúða fyrir leigumarkað og Bú-
seta í Reykjavík, til viðbótar við 2.500
nýjar íbúðir sem byggðar verði í borg-
inni fyrir almennan markað.
Framkvæmdir við hundruð nýrra
íbúða séu þegar hafnar. Stefnt sé að
því að þétta byggð og nefnir Dagur í
því efni ýmis svæði sem verið hafa til
umfjöllunar, t.d. 550 íbúðir við Hlemm.
Þá sé verið að leggja lokahönd á 300
íbúðir fyrir námsmenn í Vatnsmýri.
Ásgerður Halldórsdóttir, bæjar-
stjóri Seltjarnarness, segir bæjar-
félagið ekki eiga neinar lóðir undir
leiguíbúðir. Nú standi yfir fram-
kvæmdir við 60 íbúðir á Hrólfsskála-
mel og á næstu árum standi til að reisa
hverfið Bygggarða. Íbúðir á þessum
lóðum fari í almenna sölu. Að þessum
framkvæmdum loknum verði öll svæði
í bæjarfélaginu fullbyggð.
Sveitarfélögin fari yfir stöðuna
„Að mínu mati ættu sveitarfélögin
innan Samtaka sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu (SSH) að skoða nýjar
leiðir til lausnar á húsnæðisvandanum,
einkum hjá ungu fólki. Það kom fram á
aðalfundi SSH í síðustu viku að það er
vilji hjá sveitarfélögunum á höfuð-
borgarsvæðinu til að vinna saman. Það
þyrfti að skoða allt húsnæðiskerfið og
þá aðstoð sem sveitarfélögin bjóða upp
á. Þetta þyrfti að gera í samráði við rík-
isvaldið og Íbúðalánasjóð. Hlutverk
Íbúðalánasjóðs gæti breyst verulega
að mínu mati og þá þyrfti einnig að
skoða útfærslu á húsaleigubótum og
sérstökum húsaleigubótum. Skoða
þarf vel danska módelið [fyrir félags-
legt húsnæði] sem ASÍ talar fyrir.“
Haraldur Sverrisson, bæjarstjóri
Mosfellsbæjar, segir bæjarfélagið
gjarnan vilja stuðla að því að þar rísi
íbúðir sem henti fyrir leigumarkað og
ungt fólk. Skortur sé á minni íbúðum í
Mosfellsbæ. Hann segir bæjarfélagið
ekki hafa selt lóðir undir íbúðarhús-
næði nema í litlu magni síðan á ár-
unum 2004-2005. Hins vegar hafi lóðir
í Helgafellslandi og Leirvogstungu
farið í sölu síðastliðið sumar eftir að
hafa staðið lengi óseldar vegna hruns-
ins. Síðan þá hafi lóðasala tekið tals-
vert við sér. Síðustu vikur hafi selst
fimm fjölbýlishúsalóðir í Helgafells-
landi undir um 150 íbúðir sem búast
megi við að fari í byggingu innan
skamms. Leirvogstungan sé eingöngu
ætluð fyrir sérbýli.
Spurður um þá tillögu hagfræðings
Samtaka iðnaðarins að sveitarfélögin
lækki tímabundið lóðaverð og stuðli
þannig að lægra íbúðarverði segir
Haraldur að í Mosfellsbæ hafi verð á
lóðum þegar lækkað talsvert. Það sé
nú mun lægra en fyrir hrun og „líklega
það raunhæfasta“ á höfuðborgar-
svæðinu“. Þá bendir hann á að lítill
hluti lóða undir íbúðir í Mosfellsbæ sé í
eigu sveitarfélagsins.
Uppbygging í Urriðaholti
Að sögn Gunnars Einarssonar,
bæjarstjóra Garðabæjar, er félagið
Urriðaholt ehf. að úthluta lóðum undir
fjölbýlishús í Urriðaholti. Um hundrað
íbúðir séu nú í farvatninu í hverfinu og
verður hluti þeirra tilbúinn næsta
sumar og haust. Áform séu um frekari
uppbyggingu í Urriðaholti.
Þá sé að fara af stað uppbygging í
Akrahverfinu í Garðabæ á lóðum í
eigu banka, auk þess sem ólokið sé
byggingu 119 íbúða á svonefndum
Friggjarreit. Að auki sé verktakafyrir-
tækið Gunnar & Gylfi að byggja um
hundrað íbúðir í Sjálandshverfinu.
Ennfremur séu áform um byggingu
45-50 íbúðaeininga á Álftanesi.
Gunnar segir ekki liggja fyrir
hversu stór hluti ofangreindra íbúða
fari í leigu. Þá sé einkaaðila að ákveða
söluverð lóða í þeirra eigu.
Rannveig Einarsdóttir, sviðsstjóri
félagsþjónustunnar í Hafnarfirði, varð
til svara fyrir Guðrúnu Ágústu Guð-
mundsdóttur bæjarstjóra.
Að sögn Rannveigar eru fjögur ný
fjölbýlishús í Hafnarfirði langt komin,
jafnmörg eru í burðarliðnum og 4-5 á
teikniborðinu. Spurð hvort bæjar-
stjórnin hafi í hyggju að lækka lóða-
verð eða stuðla á annan hátt að lægri
byggingarkostnaði segir Rannveig að
lóðaverð í Hafnarfirði hafi verið end-
urskoðað í maí 2012. Bæjarstjórn hafi
þá samþykkt um 20% lækkun á lóða-
verði að jafnaði en hlutfallslega meiri á
fjölbýlishúsalóðum eða 45%.
Minna byggt en þörf er á
 Hundruð íbúða eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu  Samtök leigjenda telja þörfina mun meiri
 Bæjarstjóri Kópavogs vill sjá samstillt átak  Bæjarstjóri Seltjarnarness vill skoða tillögu ASÍ
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Grafarholt í Reykjavík Mikil eftirspurn hefur myndast eftir leiguíbúðum á höfuðborgarsvæðinu.
Hjörtur J. Guðmundsson
hjortur@mbl.is
„Það stendur upp á ríkisstjórnina að
skýra það með hvaða hætti hún sjái
fyrir sér stjórn efnahagsmála fram í
tímann og hvað menn ætli að gera
varðandi stjórn peningamála, hvern-
ig þeir ætla að ná tökum á geng-
issveiflum, hvernig menn ætla að ná
tökum á verðbólgunni,“ segir Ólafur
Darri Andrason, deildarstjóri hag-
deildar Alþýðusambands Íslands, en
deildin kynnti nýja hagspá sína á
blaðamannafundi í gær.
Ólafur sagði að óvissa væri enn-
fremur tengd fyrirhuguðum aðgerð-
um ríkisstjórnarinnar í málefnum
skuldsettra heimila en útfærsla
þeirra ætti eftir að koma í ljós. Það
skýrðist væntanlega í næsta mánuði
þegar tillögur sérfræðinganefndar í
þeim efnum yrðu lagðar fram. Það
skipti hins vegar miklu máli að rík-
isstjórnin eyddi óvissu eins fljótt og
hægt væri enda væri svo margt háð
því að það væri gert.
Óvissa torveldar samninga
„Hvað varðar kjarasamninga þá
hafa aðilar vinnumarkaðarins verið
að kalla eftir því að ríkisstjórnin
eyði óvissu enda auðveldar það gerð
allra kjarasamninga. Það eru þarna
ákveðnir lykilþættir sem ríkisstjórn-
in hefur á sínu valdi. Síðan eru auð-
vitað aðrir óvissuþættir sem eru
meira utanaðkomandi og það er auð-
vitað eitthvað sem við búum alltaf
við þegar við erum að gera svona
spár. En fyrst og fremst er mik-
ilvægt að ríkisstjórnin geri það sem
í hennar valdi stendur til þess að
draga úr óvissu,“ segir Ólafur.
Samkvæmt hagspánni er dauft yf-
ir íslensku efnahagslífi um þessar
mundir og þannig gert ráð fyrir að
hagvöxtur verði lítill næstu árin og
dugi ekki til þess að vinna bug á at-
vinnuleysinu í landinu eða byggja
upp þann kaupmátt sem launafólk
hafi tapað í hruninu. Helsta ástæðan
fyrir því hversu illa gangi að auka
verðmætasköpun séu litlar fjárfest-
ingar sem ætla megi að verði tæp-
lega 13% af landsframleiðslu í ár
sem sé næst lægsta hlutfall frá lýð-
veldisstofnun. Þau fjárfestingar-
verkefni sem þó standi til að fara í
hafi verið ákveðin af síðustu stjórn.
„Ríkisstjórnin verður því að sýna
með trúverðugum hætti hvernig hún
sér fyrir sér stjórn peningamála til
framtíðar, hvernig hún ætlar að losa
um gjaldeyrishöftin og hvernig hún
sér fyrir sér þróun gengis og verð-
lags,“ segir í hagspánni. Eftir því
bíði aðilar vinnumarkaðarins en
áhugi sé fyrir hendi bæði hjá verka-
lýðshreyfingunni og atvinnurekend-
um að sjá kjara- og efnahagsþró-
unina hér með hliðstæðum hætti og
á hinum Norðurlöndunum þar sem
áhersla sé lögð á gengis- og verð-
stöðugleika og að byggja upp kaup-
mátt í hægum en öruggum skrefum
án þess að valda samkeppnisstöðu
útflutningsatvinnuveganna skaða.
„Takist nýrri ríkisstjórn að leggja
fram trúverðuga efnahagsstefnu
sem tekur á þessum þáttum og ná
um hana breiðri sátt eru líkur á að
við getum byggt kjarasamninga á
Íslandi á svipuðum gildum og
frændur okkar á Norðurlöndunum.
Slíkt yrði mikill ávinningur fyrir
alla.“
Brýnt að ríkisstjórnin dragi úr óvissu
 Dauft er yfir íslensku efnahagslífi
samkvæmt nýrri hagspá ASÍ
Morgunblaðið/RAX
Hagspá Ólafur Darri Andrason, deildarstjóri hagdeildar Alþýðusambands
Íslands, kynnti nýja hagspá hennar á blaðamannafundi sem fram fór í gær.
Bjarni Már Gylfason, hagfræðingur
Samtaka iðnaðarins, segir mikið
hafa verið byggt fyrir hrun en að
gengið hafi á þann stafla og sé
hann nánast uppurinn. Nú séu að-
eins í byggingu um 1.700 íbúðir á
öllum byggingarstigum á landinu
öllu, en lýðfræðileg þörf sé fyrir
1.500-1.800 nýjar íbúðir á ári.
Þar sem byggingartími fjölbýlis-
húss sé um tvö ár þyrftu um 3.000
íbúðir að vera í byggingu til að
mæta þessari þörf.
Spurður hvaða hindranir séu
einkum í vegi fyrir því að ungt fólk
fari á fasteignamarkaðinn nefnir
Bjarni Már að vegna hárrar leigu
hafi leigjendur lítið svigrúm til að
safna sparifé. Þá sé aðgengi að
lánsfé takmarkað og ríkar kröfur
gerðar um eigin fé. Hann telur
lausnina einkum tvíþætta.
Annars vegar þurfi að slá af ýtr-
ustu kröfum nýrrar byggingar-
reglugerðar og lækka þannig bygg-
ingarkostnað. Hins vegar þurfi að
lækka lóðaverð.
Spurður hvort síðarnefndi kost-
urinn sé raun-
hæfur, í ljósi
þess að bygg-
ingarlóðir eru
bókfærðar sem
eignir hjá sveit-
arfélögum, á
móti miklum
skuldum, segir
Bjarni Már að
horfa þurfi á
heildarmyndina.
„Mörg sveitarfélög eru með til-
búnar lóðir sem er búið að hanna
og skipuleggja, jafnvel fyrir hrun,
með allt aðrar þarfir og hugmyndir
um hvað þurfi að byggja en nú eru
uppi á borðinu. Þau standa frammi
fyrir þeirri spurningu hvort koma
eigi svæðum í not eða ekki.
Þau hafa engar tekjur af því að
láta svæðin liggja óhreyfð og
óbyggð. Sveitarfélögin þurfa hugs-
anlega að horfast í augu við að af-
skrifa útlagðan kostnað og breyta
skipulagi og lóðaverði í takt við
breyttar þarfir,“ segir Bjarni Már
Gylfason.
Sveitarfélög lækki lóðaverð
HAGFRÆÐINGUR SI METUR STÖÐUNA
Bjarni Már
Gylfason