Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.10.2013, Blaðsíða 4

Endurnýjun í kennarastétt-inni er ekki nægilega mikilenda hefur kennaranemum
verið að fækka á síðustu árum.
Eflaust kemur þar fleira til en
veigamesta skýringin er án efa
launakjörin,“ segir Þórður
Hjaltested, formaður Kenn-
arasambands Íslands.
Fyrir liggur, að sögn Þórðar,
að meðalaldur kennara í leik-,
grunn- og framhaldsskólum er að
hækka ár frá ári. „Upp úr 1970
brautskráðust mjög stórir ár-
gangar og hafa haldist í kennslu
öll þessi ár. Þessir hópar eru nú
smám saman að detta út sem er
áhyggjuefni. Við höldum ennþá í
horfinu en því er ekki að neita
að við óttumst að það fari að
myndast göt í grunn- og fram-
haldsskólum. Eins og fram hefur
komið í umræðunni er þegar
mikil vöntun á leikskólastiginu
en lögin kveða á um að lágmark
tveir þriðju hlutar starfsmanna í
leikskólum skuli vera með leik-
skólakennaramenntun. Töluvert
vantar upp á það.“
Bjartsýn á að aðsókn
aukist á öllum stigum
Dr. Gunnhildur Óskarsdóttir,
deildarforseti kennaradeildar HÍ,
tekur undir þetta. „Á síðustu
áratugum hefur náðst að hafa
menntaða kennara í grunnskólum
landsins en það hefur vantað upp
á það í leikskólum að fylla í
stöður. Það er verulegt áhyggju-
efni að það sé skortur á leik-
skólakennurum, á þessu mik-
ilvæga skólastigi. Ég er samt
bjartsýn á að aðsókn um kenn-
aranám á öllum skólastigum
muni aukast á ný.“
Hækkun umfram aðra
Þórður segir það enn sem komið
er heyra til undantekninga ef
ráðnir eru leiðbeinendur til
starfa í grunn- og framhalds-
skólum á höfuðborgarsvæðinu.
Sama eigi við um Eyjafjarð-
arsvæðið þar sem Háskólinn á
Akureyri hafi séð til þess að
svæðið mettist af kennurum.
Þórður bendir á að í skýrslu
sem Efnahags- og framfarastofn-
unin, OECD, lét vinna á síðasta
ári sé því haldið fram fullum fet-
um að laun kennara séu of lág á
Íslandi til þess að eðlileg end-
urnýjun megi eiga sér stað.
Skýrslan var unnin í tengslum
við árlega samráðsráðstefnu al-
þjóðasamtaka kennara og OECD.
Að sögn Þórðar eru laun kenn-
ara á Íslandi talsvert lægri en í
samanburðarlöndunum.
„Sýnt hefur verið fram á að
laun kennara á Íslandi séu að
meðaltali 60% af því sem þekkist
hjá öðrum stéttum með sambæri-
lega menntun. Sú staðreynd hlýt-
ur að hafa áhrif á fólk þegar
það velur sér ævistarf,“ segir
Þórður.
Besta lausnin á vanda kenn-
arastéttarinnar væri, að áliti
Þórðar, að ná þjóðarsátt um að
hækka laun kennara umfram
aðra. Hann gerir sér þó grein
fyrir því að erfitt verði að ná
slíkum kröfum í gegn við núver-
andi skilyrði í þjóðfélaginu.
Eitt af þremur meginverk-
efnum OECD-skýrslunnar var að
meta hvernig fjölga ætti fólki
sem velur sér kennslu sem ævi-
starf.
Huga þarf betur að
starfsumhverfinu
Spurður hver meginniðurstaðan
hafi verið segir Þórður að huga
þurfi betur að starfsumhverfi
kennara og þá er hann ekki
bara að tala um launin. „Það er
lykilatriði að starfið sé fjölbreytt
og bjóði upp á eðlilega þróun.
Við vitum að þróunin er sú að
fólk er frekar tilbúið að færa sig
til í starfi á lífsleiðinni nú en áð-
ur. Sú var tíðin að fólk menntaði
sig til ákveðinna starfa sem það
entist svo í alla ævi,“ segir Þórð-
ur.
Hann segir símenntun spila
inn í þetta líka en kennarar
standa í auknum mæli frammi
fyrir slíkum kröfum. „Í því sam-
bandi þarf að byggja upp kerfi
sem hentar kennurum vegna
þess að samfélagið breytist svo
hratt.“
Það er leikur að læra. Alþjóðadagur
kennara er í dag, 5. október.
Morgunblaðið/Eggert
Hverju er um að kenna?
FORMAÐUR KENNARASAMBANDS ÍSLANDS SEGIR ÁSTÆÐU TIL AÐ HAFA ÁHYGGJUR AF ENDURNÝJUN Í KENNARA-
STÉTTINNI TIL LENGRI TÍMA. JAFNVEL TIL SKEMMRI TÍMA LÍKA AÐ ÞVÍ GEFNU AÐ LAUNAKJÖR BATNI EKKI TIL MUNA.
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.10. 2013
Dr. Gunnhildur Óskarsdóttir, deild-
arforseti kennaradeildar Háskóla
Íslands, segir umsóknum um nám
við deildina hafa fækkað á heildina
litið á síðustu árum. „Flestir komu
inn 2006 bæði í leik- og grunn-
skólanám og nemendum hefur fækk-
að töluvert síðan þá. Það er þó já-
kvætt að í ár fjölgaði umsóknum og
innritunum í leikskólakennaranám
miðað við síðustu tvö ár,“ segir
Gunnhildur.
Skýringin er að hennar mati
margþætt. „Ein er lenging kenn-
aranámsins úr þremur í fimm ár sem
ég tel að hafi verið rétt ákvörðun í þá
átt að bæta íslenskt menntakerfi. Í
löndunum í kringum okkur er kenn-
aranámið fjögur til fimm ár og í
Finnlandi er krafist meistaragráðu
en gjarnan er litið til Finnlands til
eftirbreytni þar sem finnska
menntakerfið stendur framarlega í
alþjóðlegum samanburði. Önnur
skýring er sjálfsagt launin. Þau eru
of lág hér á landi. Kennsla er mjög
fjölbreytt starf en einnig flókið og
því fylgir oft mikið álag. Það þarf að
leiðrétta kjör kennara og bera aukna
virðingu fyrir fagmennsku og því
mikilvæga starfi sem þeir sinna.“
Mikilvægt og fjölbreytt
– Hvað er hægt að gera til að auka
áhuga ungs fólks á kennaranámi?
„Það þarf að vekja athygli á því
hversu mikilvægt og fjölbreytt
kennaranámið er. Við þurfum að fá
inn fleiri nemendur. Kennarastarfið
er samfélagslega mikilvægt þar sem
kennarar sinna einni af mikilvæg-
ustu grunnstoðum samfélagsins og
það er mikið í húfi. Allir vilja að
börnin þeirra hafi góða kennara og
að þeim líði vel í skólanum, áhrif
kennarans á nám, þroska og vellíðan
barna og ungmenna eru óumdeil-
anleg að mínu mati.
Ég trúi því að lenging námsins
bæti skólastarf þegar til lengri tíma
er litið. Með lengingu námsins gefst
aukið svigrúm til fræðilegrar dýpk-
unar, aukinna tengsla við vettvang
auk ríkari kröfu um rannsóknar-
hæfni kennara. Ég tel að kennara-
námið sé ennþá áhugaverðara núna
eftir lenginguna og þetta sé bara
tímabundin fækkun. Í okkar sam-
félagi þurfum hins vegar öll að taka
höndum saman um að hefja þetta
starf til vegs og virðingar.“
Leikskólabörn bregða á leik.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Lengra en
áhugaverð-
ara nám
Þórður Hjaltested segir alltaf einhverja kenn-
ara halda áfram að kenna eftir að þeir öðlast líf-
eyrisrétt en telur það frekar tengjast launa-
kjörum en þörf skólanna.
„Kennarar geta starfað til sjötugs enda þótt
sumir öðlist lífeyrisrétt jafnvel þegar um sex-
tugt. Flestir lækka bara það mikið í launum við
þetta að þeir kjósa að seinka þessu,“ segir
Þórður.
Hann segir auðvitað samt ekki hægt að úti-
loka að skólastjórnendur meti reynsluna og leggi að eldri kennurum
að halda áfram.
„Það eru líka dæmi um að sumir kennarahópar í skólum hafi hald-
ist lengi saman og fari fyrir vikið á svipuðum tíma á eftirlaun. Það
skapar eðli málsins samkvæmt vandamál. Best er þegar á kenn-
arastofunni er hæfileg blanda af reynslumiklu fólki og yngra fólki,“
segir Þórður.
AÐ VERA EÐA EKKI VERA
Þórður Hjaltested
* Kennsla gæti mögulega verið mest allra lista þar semmiðillinn er mannshugurinn og -andinn. Bandaríski rithöfundurinn John Steinbeck.ÞjóðmálORRI PÁLL ORMARSSON
orri@mbl.is