Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.11.2013, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.11. 2013
Rósa Gísladóttir myndlistarmaður og Ólafur
Gíslason listfræðingur ræða um skúlptúra
Rósu í Listasafni Árnesinga í Hveragerði á
sunnudag kl. 15. Verkin hafa sterka tilvísun í
klassíska hefð um leið og þau eru nútímaleg
og vísa líka í hversdagsleikann. Á sýningu
Rósu í Listasafni Árnesinga eru þau sett upp
eins og tvær kyrralífsmyndir af ólíkri stærð-
argráðu. Sú minni endurspeglar kyrralífs-
málverk en í stóra salnum hefur nýjustu
verkunum hennar verið stillt upp á sama hátt
en þar eru stærðarhlutföllin slík að það er
sem gesturinn gangi inn í verkið. Þessa stóru
skúlptúra vann Rósa fyrir sýningu á hinu virta
safni, Mercati di Traiano, í rústum Keisara-
torganna í Róm sumarið 2012.
RÆÐA UM MYNDVERKIN
KYRRALÍF RÓSU
Verk Rósu Gísladóttur í Listasafni Árnesinga í
Hveragerði. Þau voru áður sýnd í Rómarborg.
Myndlistarmaðurinn, heimspekingurinn og
skáldið Jón Laxdal opnar sýningu í Flóru.
Morgunblaðið/Þorkell
Sýning á nýjum verkum eftir Jón Laxdal, mynd-
listarmann og skáld, verður opnuð í Flóru,
Hafnarstæti 90 á Akureyri, á laugardag – degi
íslenskrar tungu – klukkan 14.
Jón hefur lengi verið virkur í menningarlífinu
á Akureyri. Hann átti hlut að rekstri Rauða
hússins og var í hópi þeirra sem hófu Listagilið
á Akureyri til vegs og virðingar. Jón kom eftir
krókaleiðum inn í myndlistina, nam heimspeki
við HÍ og hefur látið að sér kveða í skáldskap
með útgáfu nokkurra ljóðabóka. Textar hafa
einnig verið áberandi í myndverkum hans. Jón
hefur haldið á þriðja tug einkasýninga og tekið
þátt í fjölda samsýninga, heima og erlendis.
NÝ VERK JÓNS LAXDAL
JÓN Í FLÓRU
Kristín R. Sigurðardóttir sópran og Heiðrún
Kristín Guðvarðardóttir mezzósópran koma
fram á tónleikum í Háteigskirkju á laugardag
og hefjast þeir klukkan 17. Julian M. Hewlett
leikur með þeim á píanó. Á efnisskránni eru
meðal annars nokkrar ljúfar Ave Maríur.
Þá leikur Símon H. Ívarsson á gítar og Ian
Wilkinson á euphonium, sem er náskylt bari-
tónhorni, og nýstofnaður sönghópur,
Boudoir, kemur fram undir stjórn Hewlett.
LJÚFT Í HÁTEIGSKIRKJU
AVE MARÍUR
Kristín, Heiðrún og Julian M. Hewlett koma
fram á tónleikunum á laugardag.
Á tónleikum Kórs Langholtskirkju á sunnudag kl. 20 verðaverk bandaríska tónskáldsins Eric Whitacre (1970) í brenni-depli. Verkið „Lux aurumque“ aflaði Whitacre heimsfrægðar
er hann stjórnaði sjálfur flutningi þess yfir netið, með 185 söngv-
urum í 12 löndum. Alls hafa um fjórar milljónir áhorfenda hlýtt á
það á vefsíðunni YouTube. Annað stórvirki tónskáldsins, sem flutt
verður á tónleikunum, nefnist „Water Night“ en það birtist á vefnum
í fyrra, flutt af 5.905 söngvurum í 101 landi. Auk þessara tónverka
hans eru „When David Heard“, frá árinu 1999, og „Alleluia“, frá
2011, á dagskrá kórsins.
„Þetta er drauma-kórmúsík,“ segir Jón Stefánsson, stjórnandi
kórsins. „Hún er nútímaleg en hljómar afskaplega fallega. Whitacre
skrifar svo snilldarlega fyrir kór. Sum tónskáld kunna ekki að skrifa
fyrir kóra en hann notar flotta effekta sem hljóma vel og hann auð-
veldar söngvurunum að koma að þessu. Útkoman er frábær. Þegar
mest lætur syngja þessir 33 söngvarar átján raddir. Þetta þarf að
vera tandurhreint sungið; það er áskorunin.“
Önnur verk sem kórinn flytur á sunnudag eru tvær mótettur eftir
Anton Bruckner, „Locus iste“ (Þessi staður er af Guði gjörður) og
„Ave Maria“; og þá eru ótalin tvö norræn verk á dagskránni, „Ave
maris stella“ eftir Grieg og „Laudate“ eftir Knut Nystedt.
Á tónleikunum mun Jón Stefánsson nota tónsprota sem Bruckner
átti og notaði er hann var organisti í Sant Florian og hefur án efa
notað er hann frumflutti verkin sem kórinn flytur á tónleikunum.
Tónsprotinn er úr íbenholti og fílabeini og lagður perlumóðurskel.
Það var vinur Jóns, Helmut Neumann í Vínarborg, sem gaf honum
sprotann en faðir hans tók við organistastöðunni af Bruckner í Sant
Florian og fékk sprotann frá honum. „Bruckner samdi þessi verk
þegar hann var organisti í San Florian og þar notaði hann þennan
sprota. Það er sérstök tilfinning að halda á sprotanum við stjórn
verkanna,“ segir Jón.
Kór Langholtskirkju er skipaður 33 ungum söngvurum sem flestir
hafa verið eða eru í söngnámi. Jón segir hópinn mjög áhugasaman.
„Þetta er krefjandi tónlist og hæfir þessu fólki vel,“ segir hann.
TÓNLEIKAR KÓRS LANGHOLTSKIRKJU
Notar tónsprota
Bruckners
Kór Langholtskirkju er skipaður ungum söngvurum sem hafa verið eða
eru í söngnámi. „Þetta er krefjandi tónlist og hæfir þessu fólki vel.“
KÓR LANGHOLTSKIRKJU FLYTUR VÍÐFRÆG VERK
EFTIR ERIC WHITACRE OG ANTON BRUCKNER.
Menning
V
ið munum fara óvenjulega leið í
þessu tilfinningalega ferðalagi,
sem liggur gegnum tónlist og
myndlist og hleður smám saman
utan á sig á þessum fimm stöðv-
um,“ segir Sverrir Guðjónsson tónlistarmaður.
Hann er að lýsa viðamiklu verkefni, sem auk
hans standa að þeir Hugi Guðmundsson tón-
skáld, tónlistarmennirnir Hilmar Jensson og
Matthías Hemstock, og bandaríski myndlist-
armaðurinn Joshue Ott. Solar5 kallast verk-
efnið, „Journey to the Center of Sound“, og
verður flutt á tveimur 60 mínútna löngum
sýningum í Silfurbergi í Hörpu á sunnudag,
klukkan 17 og 21.
Sverrir segir að í verkefninu séu sterk
tengsl milli tónlistar, vísinda og lifandi, gagn-
virkrar innsetningar. Þá byggist Solar5 á svo-
kölluðum kvasi-kristöllum, eða fimmfaldri
samhverfu, og þar með formfræðirannsóknum
Einars Þorsteins, arkitekts og heimspekings.
Hann þróaði hina svokölluðu „quasibricks“
sem Ólafur Elíasson byggði á við hönnun
glerhjúps og lofts Hörpu. Solar5 hlaut í fyrra
hæsta styrkinn frá Styrktarsjóði um tónlistar-
hús og Ruthar Hermanns, en þá var ljóst að
unnt væri að sviðsetja verkið í Hörpu.
„Það krefst vissulega þolinmæði að ráðast í
verkefni sem þetta, sem maður hefur mikinn
áhuga á en veit ekki hvort muni á endanum
ná alla leið,“ segir Sverrir þegar hann er beð-
inn um að útskýra hvað áhorfendur muni upp-
lifa á sýningum hópsins. „Verkefnið fór gegn-
um fæðingarhríðir fyrir tveimur til þremur
árum. Þá var ég að vinna með röddina á nýj-
an hátt og langaði að finna hljómbotn sem ég
hafði ekki kannað áður, í sambandi við hljóð
og óhljóð, og yfirtónasöng; ég þurfti að leggja
upp í þennan leiðangur og fékk sífellt meiri
áhuga á að vinna gegnum það sem ég kalla
raddskúlptúra.“
Hann fór að tengja þessar tilraunir við
hugsanir um sólkerfi og svarthol í him-
ingeimnum. „Við þá staðreynd að sólir fæðast
og deyja, og að sól þarf að fara gegnum
dauða til að geta sent frá sér öll þau efni sem
eru nauðsynleg fyrir okkur til að lifa. Þessi
keðja hangir öll saman, og það er áhugavert
að tengja hana við ástand jarðarinnar, þar
sem græðgin sem hefur fengið að tröllríða
heiminum er að eyðileggja hana.“
Hljóðritaði „leirsinfóníu“
Sverrir hellti sér á kaf í verkefnið og fékk að-
stoð við að hljóðrita það sem hann kallar
„leirsinfóníu“, hljóðin á leirhverasvæði við
Hellisheiði. „Það kveikti ákveðnar hugmyndir
um hvaða leiðir væru færar, ekki að nota leir-
in sem slíkan heldur þau tilfinningalegu áhrif
sem hann kveikir. Leirinn sameinar jörð, loft,
vatn og eld.
Ég var líka að vinna með aðra „rannsókn-
arstofu“, að hljóðrita rödd undir vatns-
yfirborði,“ segir Sverrir. Hann segist hafa
verið farinn að sætta sig við að verkefnið sem
hann hafði fengið Huga, Hilmar og Matthías
til að þróa með sér, væri orðið of umfangs-
mikið til að verða framkvæmt, en þá sóttu
þeir um SUT-styrkinn í fyrra og hlutu, til að
útfæra í Hörpu.
„Við vinnum með töluna fimm, erum fimm
sem semjum verkið“ – bandaríski myndlist-
armaðurinn Ott sér um myndræna útfærslu
–– „og þetta verður ferðalag gegnum þessar
fimm hljóðstöðvar í salnum, þar sem ein stöð
á sér líf í einu en þegar ein fer að fjara út
grípur önnur inn í.
Við gefum hverri stöð lýsingu og hljóðheim,
sem breytist eftir því hvaða stöð er í gangi. Í
miðjum salnum verður síðan einskonar eyja
fyrir áheyrendur en stöðvarnar í kringum
hana og við færum okkur til milli hljóð-
stöðva,“ segir Sverrir.
Hann viðurkennir að vissulega sé þessi
framkvæmd nokkuð flókin tæknilega en hljóð-
heimurinn er í senn forunninn og búinn til á
staðnum. Nýjasta tækni gefi möguleika á nýj-
um útfærslum í tengslum við hljóð og mynd
og hægt að vinna verk sem þetta á gagn-
virkan hátt.
„Eftir að klukkustundar löngum flutningi
verksins lýkur þá hljómar einskonar ekkó í
salnum í klukkustund og fólk getur staldrað
við og haft áhrif á bæði hljóð og mynd með
sérstökum skynjurum,“ segir hann. Þess má
geta að fyrr um daginn, klukkan 15, mun Ein-
ar Þorsteinn halda fyrirlestur í Hörpu, sem
opinn er öllum áhugasömum, um heimspekina
að baki formunum sem tengjast glerhjúpnum
um tónlistarhúsið. Þess má geta að vísinda-
maðurinn Dan Shechtman, sem uppgötvaði og
rannsakaði fyrstur „kvasi-kristalla“, hlaut fyr-
ir rannsóknir sínar Nóbelsverðlaun í efna-
fræði árið 2011.
Áhyggjur af einnota upplifun
„Verkið verður bara flutt í þessi tvö skipti,
þetta verður ekki endurtekið,“ segir Sverrir
og segir þá félaga vera afar þakkláta starfs-
fólki Hörpu sem hafi stutt vel við bakið á
þeim í undirbúningsferlinu.
SOLAR5, SEM ER „TILFINNINGALEGT FERÐALAG“, VERÐUR SÝNT TVISVAR Í HÖRPU
Ferðalag gegnum
fimm hljóðstöðvar
„ÉG ÞURFTI AÐ LEGGJA UPP Í ÞENNAN LEIÐANGUR,“ SEGIR SVERRIR GUÐJÓNSSON UM VIÐAMIKIÐ VERKEFNI,
SOLAR5, SEM BYGGIST Á TÓNLIST OG MYNDLIST. ÞAÐ SPRATT AF ÁHUGA Á VINNU MEÐ „RADDSKÚLPTÚRA“.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is